كتاب العقل و العلم و الجهل

پ (1) در باره برترى عقل و خرد و نكوهش جهل و نادانى‏

پ (2) در باره حقيقت و اصل عقل و چگونگى و آشكار گشتن خلق و آفريده شدن او

پ (3) در باره حجّت و دليل آوردن خداى تعالى براى مردم بعقل و اينكه به اندازه عقلهاشان بحسابشان رسيدگى مينمايد

پ (4) در باره نشانه‏هاى عقل و لشكرهايش (نمونه‏هايش)

پ (5) در باره اخبارى كه كمياب است (اخبارى كه در بين اخبار أبواب عقل و جهل آشكار شده و بدست آمده و بجهتى مناسب با آن أبواب بوده يا نبوده)

پ (6) در باره وجوب و لزوم علم و دانش، و وجوب بدست آوردن آن، و برانگيختن و واداشتن بر آن، و ثواب و پاداش دانشمند و دانش‏آموز

پ (7) در باره اصناف و دسته‏هاى مردم در علم و دانش و برترى دوست داشتن علماء و دانشمندان

پ (8) در باره پرسش از عالم، و گفتگوى او، و آمدن در خانه او

پ (9) در باره گفتگو كردن از علم و دانش و همنشينى با دانشمندان و حضور و رفتن در مجالس و جاهاى علم و دانش و نكوهش آميختن با نادانان

پ (10) در باره عمل و كار از روى نادانى

پ (11) در باره علوم و دانشهائى كه مردم بتحصيل و بدست آوردن آنها مأمور شده‏اند و بايشان سود ميرساند، و در آن تفسير و آشكار ساختن معنى حكمت است

پ (12) در باره آداب و آنچه لائق و شايسته طلب و بدست آوردن علم و دانش و احكام و دستورهاى آن است

پ (13) در باره ثواب و پاداش هدايت و راهنمائى كردن و تعليم و آموختن و فضل و برترى آنها و فضل و برترى علماء و دانشمندان و نكوهش گمراه كردن مردم

پ (14) در باره بكار بردن علم و دانش، و با اخلاص و دل پاك طلب نمودن و بدست آوردن آن، و محكم و استوار نمودن كار بر عالم و دانشمند

پ (15) در باره حقّ و بهره (اى كه براى) عالم و دانشمند (است)

پ (16) در باره صفات و چگونگيهاى علماء و دانشمندان و انواع ايشان

پ (17) در باره آداب و روشهاى نيكوى ياد دادن و آموختن

پ (18) در باره نهى و بازداشتن از كتمان و پنهان نمودن علم و دانش و خيانت و نادرستى (در آن) و جواز و روا بودن پنهان نمودن از كسى كه شايسته آن نيست

پ (19) در باره كسى كه جائز و رواست فرا گرفتن علم و دانش از او و كسى كه جائز نيست

پ (20) در باره نكوهش علماء و دانشمندان بد، و لزوم و روا بودن دورى گزيدن از ايشان

پ (21) در باره نهى و بازداشتن از گفتار بدون علم و دانش و فتوى و حكم دادن از روى رأى و انديشه، و آشكار ساختن شرائط و لوازم آن

پ (22) در باره تجويز و روا بودن مجادله و ستيزگى و مخاصمه و دشمنى نمودن با يك ديگر در دين و آئين و نهى و باز داشتن از مراء و گفتگو كردن

پ (23) در باره نكوهش نپذيرفتن حق و درستى و دورى گزيدن از آن و طعن و سرزنش بكسى كه داراى حق و درستى است

پ (24) در باره فضل و برترى نوشتن حديث و سخن (نقل‏شده از پيغمبر يا امام‏ها، صلوات اللَّه عليهم، يا از اصحاب و ياران ايشان) و روايت و باز گفت آن

پ (25) در باره كسى كه چهل حديث و سخن (رسيده از پيغمبر اكرم و ائمّه معصومين) را حفظ و نگهدارى كند

پ (26) در باره آداب و آنچه كه شايسته روايت و نقل حديث است

پ (27) در باره اينكه براى هر چيزى حدّ و مرزى است (كه خداى تعالى آن را تعيين نموده) و چيزى نيست مگر آنكه (آيه‏اى از) كتاب (قرآن عظيم) يا (سخنى از) سنّت (طريقه و روش پيغمبر اكرم) در باره آن رسيده است، و علم و دانش همه آن نزد امام (خليفه و جانشين حقيقى و راستى خاتم الأنبياء، صلّى اللَّه عليه و آله) است

پ (28) در باره اينكه اصول و پايه‏هاى علم و دانش نزد ايشان (ائمّه طاهرين، عليهم السّلام) است و چيزى را از روى رأى و انديشه و قياس و سنجيدن دو چيز با هم نميگويند، بلكه همه علوم و دانشها را از پيغمبر (صلّى اللَّه عليه و آله) به ارث برده‏اند، و آنان بر اسرار و رازها و پوشيده‏هاى خدا امناء و درستكاران‏اند

پ (29) در باره اينكه هر علم و دانش حقّ و درست كه در دستهاى مردم است از اهل بيت (عليهم السّلام) بايشان رسيده است

پ (30) در باره اينكه حجّت و راهنما كامل و تمام و درست شده و محجّت و وسط و ميان راه (راه راست) آشكار گشته است

پ (31) در باره اينكه حديث و سخن ايشان (أئمّه معصومين، عليهم السّلام) دشوار است و دشوار گرديده، و كلام و سخنشان داراى معانى بسيار است، و در باره فضل و برترى تدبّر و انديشيدن در اخبار آنان (عليهم السّلام) و تسليم و فرمان بردن براى ايشان، و نهى و بازداشتن از بازگردانيدن و نپذيرفتن اخبارشان

پ (32) در باره سبب و دستاويزى كه ائمّه (: اوصياء پيغمبر اكرم، عليهم السّلام) براى آن برخى از علوم و دانستنيها و احكام و فرمانهاى خدا و رسول را (از مردم) پنهان نمودند (آنها را بيان نكردند)

پ (33) در باره آنچه عامّه (اهل سنّت) از احاديث پيغمبر (صلّى اللَّه عليه و آله) روايت و نقل مينمايند، و اينكه صحيح و درست از آنچه نقل ميكنند نزد ايشان (ائمّه معصومين، عليهم السّلام) است، و در باره نهى و بازداشتن از رجوع و بازگشتن به احاديث مخالفين و ناسازگاران و در آن است يادآورى از بسيار دروغگويان

پ (34) در باره علّتها و آنچه سبب اختلاف و گوناگون بودن اخبار و كيفيّت و چگونگى جمع و گرد آوردن بين آنها و عمل و رفتار بآنها و راههاى استنباط و بدست آوردن حكم از روى فهم و اجتهاد و بيان و آشكار ساختن انواع و هر گونه چيزى كه جائز و روا است استدلال و دليل و راهنما آوردن بآن

پ (35) در باره كسى كه ثواب و پاداشى از جانب خدا براى عمل و كارى باو برسد و آن عمل را بجا آورد

پ (36) در باره توقّف و درنگ هنگام شبهه‏ها و چيزهائى كه حقّ و درستى از باطل و نادرستى تمييز داده نميشود، و در باره احتياط و دورانديشى در دين و آئين

پ (37) در باره بدعت و نو پيدا شدن بر خلاف دين و سنّت و روش و آئين و فريضه و آنچه واجب شده و جماعت و با هم بودن و فرقت و جدائى، و در آن است يادى از كمى پيروان حقّ و درستى، و بسيارى پيروان باطل و نادرستى

پ (38) در باره متفرّقات و پراكنده‏ها و دور از هم مسائل اصول فقه كه ممكن است و مى‏شود از آيات (قرآن مجيد) و اخبار (رسيده از ائمّه معصومين، عليهم السّلام) استنباط نمود و از روى اجتهاد بدست آورد

پ (39) در باره بدعتها و رسم و آئين‏هاى نوپيدا شده كه بر خلاف دين است و رأى و انديشه و مقياس‏ها و چيزهائى كه با آن اندازه چيزى را معيّن كنند

پ (40) در باره غرائب و شگفتيهاى علوم و دانشها از تفسير و آشكار ساختن معنى أبجد (ترتيب و تركيب الفباء كه آن أبجد، هوّز، حطّي، كلمن، سعفص، قرشت، ثخّذ و ضظغ است) و تفسير حروف معجم (حروف هجاء و آن ا، ب، ت، ث، تا ياء) و تفسير ناقوس (زنگ بزرگ كه در كليسا، يا كليسيا «عبادتگاه ترسايان» نصب و برپا ميكنند) و جز آن