پ (8) در باره پرسش از عالم، و گفتگوى او، و آمدن در خانه او

پ‏1- از حضرت جعفر، از پدرش (امام محمّد باقر، عليهما السّلام) رسيده كه فرموده: علم و دانش (مانند) خزينه‏ها و گنجها است، و كليدها (ى آنها) سؤال و پرسش است، پس خدا شما را رحمت كند (بيامرزد، آنچه را نميدانيد) بپرسيد، زيرا چهار كس را در علم و دانش اجر و مزد ميدهند: (1) پرسنده، و (2) گوينده، و (3) شنونده، و (4) دوست دارنده‏

 

ايشان. 2- حضرت امير المؤمنين (عليه السّلام) فرموده: حكماء و دانايان (پيغمبران) در روزگار گذشته ميگفتند: سزاوار است رفت و آمد بدر (خانه) ها براى ده جهت و قصد و آهنگ باشد:

اوّل آنها (در) خانه خداى توانا و بزرگ (مساجد و هر جا كه خداى تعالى عبادت و پرستش مى‏شود) براى بجا آوردن عبادت و بندگى او و ايستادگى براى انجام حقّ و شايستگى او و براى بجا آوردن واجب او (آنچه واجب نموده) و دوّم در (خانه) هاى پادشاهان است كه طاعت و پيروى از ايشان پيوسته بطاعت و پيروى خداى توانا و بزرگ است، و حقّ و بهره ايشان واجب و نفع و سودشان بزرگ (بسيار) و ضرر و زيانشان سخت است،پ و سوّم در (خانه) هاى علماء و دانشمندان است كه از ايشان علم دين و دنيا را بهره‏مند ميگردند، و چهارم در (خانه) هاى بخشندگان كه اموال و دارائيهاشان را (بزيردستان و مستمندان) ميبخشند براى خواستن حمد و سپاسگزارى (از ايشان) و اميد به‏

 

 (ثواب و پاداش در) آخرت و سراى ديگر، و پنجم در (خانه) هاى سبكمغزان و كم‏خردان كه در حوادث و پيشآمدهاى سخت بايشان نيازمند شوند و در (انجام) حوائج و خواسته‏ها باينان پناه ميبرند، و ششم در (خانه) هاى اشراف و بزرگان كه بآنان تقرّب جسته و نزديك ميشوند براى خواستن هيئت و چگونگى و جوانمردى و حاجت و نيازمندى، و هفتم در (خانه) هاى كسانى كه اميدوارند نزد ايشان نفع و سود در رأى و انديشه و مشورت و كنكاش و نيرو دادن بهشيارى و گرفتن عدّه و ساز و ساختگى كار را براى آنچه بآن نيازمند شود،و هشتم در (خانه) هاى برادران (خويشاوندان) براى وصلت و پيوند با ايشان كه واجب است و انجام دادن حقوق و بهره‏هاشان كه لازم و پابرجا است، و نهم در (خانه) هاى دشمنانى كه بوسيله مداراة و با نرمى و مهربانى‏

 

رفتار كردن فساد و تباهكاريهاشان آرام ميگيرد، و بوسيله حيله و چاره‏جوئيها و لطف و مهربانى و زيارت و ديدار عداوت و دشمنيشان دفع و باز داشته ميگردد، و دهم در (خانه) هاى كسانى كه بوسيله از كار افتادن قوى و توانائيهاشان (و خانه‏نشين‏شدنشان) نفع و سود برده مى‏شود و حسن ادب و رفتار نيكو از آنان استفاده ميگردد و بوسيله گفتگو كردن با ايشان انس و خوى گرفته مى‏شود.پ مرحوم مجلسىّ ميفرمايد: احتمال ميرود كه مراد و خواسته‏شده بپادشاهان، پادشاهان دين و آئين يعنى امامها و پيشوايان (دوازده امام، عليهم السّلام) و حكّام و فرمانروايان (از جانب) ايشان باشند، و احتمال ميرود كه عموميّت داشته باشد (هم ائمّه معصومين را شامل شود و هم پيشوايان ستمگر را) زيرا اطاعت و فرمانبرى از حكّام جور و ستم از روى تقيّه و ترس نيز اطاعت‏

 

و فرمانبرى خدا است.پ 3- حضرت ابو عبد اللَّه (امام صادق، عليه السّلام) فرموده:

 

جز اين نيست كه مردم هلاك و تباه ميشوند زيرا (آنچه را در دين نميدانند) نميپرسند.پ 4- و از آن حضرت (عليه السّلام) رسيده است: بر (در) اين علم (اصول و فروع دين مقدس اسلام) قفل و دربندى است و كليد آن سؤال و پرسش است.