پمناقب: از حضرت قائم عليه السّلام در باره آيه: إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ نقل شده كه فرمود بخدا سوگند ما هستيم كه اجازه داريم روز قيامت و سخنگويان واقع گوئيم.
عبد اللَّه بن خليل از على عليه السّلام نقل ميكند كه آيه وَ نَزَعْنا ما فِي صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ در باره ما نازل شده.
زيد شحام گفت حضرت صادق عليه السّلام در باره آيه: إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ مِيقاتُهُمْ أَجْمَعِينَ يَوْمَ لا يُغْنِي مَوْلًى عَنْ مَوْلًى شَيْئاً وَ لا هُمْ يُنْصَرُونَ إِلَّا مَنْ رَحِمَ اللَّهُ فرمود شيعيان ما مورد رحمت خدايند و بخدا سوگند ما هستيم كه در اين آيه استثناءشدهايم و ميتوانيم رفع نياز كنيم.پ كنز: عيسى بن داود از حضرت موسى بن جعفر نقل كرد كه مردى از آن جناب معنى اين آيه را پرسيد: يَوْمَئِذٍ لا تَنْفَعُ الشَّفاعَةُ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ رَضِيَ لَهُ قَوْلًا فرمود بشفاعت آل محمّد روز قيامت نميرسد مگر كسى كه باو اجازه
دادهاند بفرمانبردارى آل محمّد و از نظر گفتار و كردار در راه آنها پسنديده باشد بر مودت آنها زندگى كند و بر همان طريق بميرد خدا از كردار و گفتار آنها راضى باشد سپس فرمود:
وَ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَيِّ الْقَيُّومِ وَ قَدْ خابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْماً لآل محمّد
چنين نازل شده كه هر كس ستم بآل محمّد روا دارد نااميد مىشود سپس فرمود وَ مَنْ يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحاتِ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلا يَخافُ ظُلْماً وَ لا هَضْماً فرمود هر كس اعمال نيك انجام دهد و مؤمن بمحبت آل محمّد باشد و دشمن با دشمنانشان ديگر باكى از ظلم و نابودى ندارد.
با همين اسناد از پدر بزرگوارش نقل ميكند كه از حضرت باقر پدرم پرسيدم: فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ فرمود در باره ما نازل شده سپس فرمود آيه أَ لَمْ تَكُنْ آياتِي تُتْلى عَلَيْكُمْ در باره علي عليه السّلام است: فَكُنْتُمْ بِها تُكَذِّبُونَ.پ كنز جامع: از حضرت صادق عليه السّلام نقل ميكند كه فرمود اين آيه در باره ما و شيعيان ما نازل شده زيرا خداوند ما و شيعيانمان را فضيلت بخشيده كه ما شفاعت مىكنيم و آنها نيز شفاعت ميكنند وقتى اين جريان را مخالفين ما مشاهده ميكنند ميگويند: فَما لَنا مِنْ شافِعِينَ وَ لا صَدِيقٍ حَمِيمٍ.
در خبر ديگر ميفرمايد منظور از صديق معرفت است و حميم خويشاوند يعنى مخالفين وقتى مىبينند كه شفاعتكنندگان در باره گنهكاران شفاعت ميكنند: آنها ميگويند ما را شافعى نيست و نهشناس و خويشاوندى.پ كنز جامع: محمّد بن فضيل از ثمالى از حضرت باقر عليه السّلام نقل ميكند كه خداوند عذر و بهانه كسى را نمىپذيرد كه ميگويد خدايا من نميدانستم فرمانروا و پيشوا اولاد فاطمه هستند با اينكه در باره اين خاندان فقط اين آيه نازل شده است يا عِبادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ.
پكنز: سليمان ديلمى گفت حضرت صادق عليه السّلام به ابو بصير گفت خداوند در قرآن شما را ياد نموده زيرا حكايت از سخن دشمنانتان كه در آتشند مىكند:
وَ قالُوا ما لَنا لا نَرى رِجالًا كُنَّا نَعُدُّهُمْ مِنَ الْأَشْرارِ.
بخدا قسم در اين آيه جز شما را در نظر نگرفته زيرا شكيبائى و تحمل كرديد كه در دنيا شما را از شرار و بدترين مردم مىشمردند با اينكه بهترين مردم بوديد دشمنان شما را در آتش جستجو مىكنند با اينكه در بهشت مشمول نعمتهاى خدائيد.پ شيخ در امالى نقل مىكند كه سماعة بن مهران وارد خدمت حضرت صادق شده امام عليه السّلام از او پرسيد بدترين مردم در نظر مردم كيست عرضكرد ما هستيم چنان خشم بر امام عليه السّلام مستولى گشت كه گونههايش قرمز شد، حركت كرده راست نشست قبلا تكيه كرده بود باز پرسيد سماعه! بدترين مردم در نظر مردم كيست گفت بخدا دروغ بشما نگفتم ما بدترين مردم در نظر مردم هستيم زيرا آنها ما را بنام كفار و رافضه مىنامند.
امام عليه السّلام بمن نگاه كرده فرمود خواهيد ديد چگونه شما را به طرف بهشت و آنها را بطرف جهنم مىبرند بعد مىگويند: ما لَنا لا نَرى رِجالًا كُنَّا نَعُدُّهُمْ مِنَ الْأَشْرارِ فرمود:
سماعه هر كدام از شما خطائى انجام دهد با پاى خود به پيشگاه پروردگار ميرويم و در باره او شفاعت مىكنيم و شفاعت ما پذيرفته مىشود.
بخدا قسم داخل آتش نميشود از شما ده نفر بخدا قسم وارد آتش نمىشود از شما سه نفر بخدا سوگند وارد آتش نمىشود از شما يك نفر اينك كوشش كنيد در بدست آوردن درجات عالى و با ورع و پرهيزگارى دشمنان خود را گرفتار غم و اندوه نمائيد.
مرحوم طبرسى در مورد آيه: وَ قالُوا ما لَنا لا نَرى رِجالًا كُنَّا نَعُدُّهُمْ مِنَ
الْأَشْرارِ» مينويسد اين حرف را در موقعى مىگويند كه در آتش مخالفين خود را نمىيابند و آنها مؤمنين هستند گفتهاند آيه در باره ابو جهل و وليد بن مغيره و دوستان آنها است مىگويند چطور شده كه عمار و خباب و صهيب و بلال را در آتش نمىبينيم.پ عياشى: باسناد خود از جابر از حضرت صادق عليه السّلام نقل مىكند كه اهل آتش مىگويند: ما لَنا لا نَرى رِجالًا كُنَّا نَعُدُّهُمْ مِنَ الْأَشْرارِ چه شده نميبينيم كسانى را كه ما از اشرار مىشمرديم آنها را منظورشان شما هستيد كه در آتش ديده نمىشويد بخدا سوگند يك نفر از شما را در آتش نخواهند ديد.پ كنز: حضرت صادق عليه السّلام به ابو بصير فرمود خداوند در قرآن كريم شما را يادآورى كرده زيرا ميفرمايد: يا عِبادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ.
بخدا قسم جز شما را اراده نكرده يا ابا محمّد آيا ترا مسرور نمودم؟ عرض كرد: آرى.پ كنز: پيامبر اكرم اين آيه را تلاوت نمود: لا يَسْتَوِي أَصْحابُ النَّارِ وَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ فرمود بهشتيان كسانى هستند كه اطاعت از من كنند و تسليم علي بن ابى طالب باشند بعد از من و اقرار بولايت او نمايند و جهنميان كسانى هستند كه منكر ولايت باشند و پيمانشكنى كنند بعد از من.
در روايت ديگر ميفرمايد: دست علي عليه السّلام را كه در كنارش بود گرفت و بلند نمود فرمود علي از من و من از علي هستم هر كه با او مخالفت كند با من مخالفت كرده و هر كه با من مخالفت كند خدا را بخشم آورده يا علي جنگ تو جنگ من و سازش تو سازش من است و تو راهنماى بين من و امت منى.پ كنز جامع: هاشم بن صيداوى گفت حضرت صادق عليه السّلام بمن فرمود هاشم پدرم كه از من بهتر بود برايم از پيامبر اكرم نقل كرد كه فرمود كه
بر هيچ يك از فقراى شيعه ما تبعه نيست عرضكردم فدايت شوم تبعه چه معنى دارد فرمود گرفتارى از جهت پنجاه و يك ركعت نماز و روزه سه روز در ماه روز قيامت كه مىشود از قبرهاى خود با صورتى درخشان چون ماه شب چهارده خارج شوند.
بآنها ميگويند هر چه درخواست دارى بكن ميگويد از خدا درخواست دارم كه برايم ميسر فرمايد بصورت حضرت محمّد صلى اللَّه عليه و آله و سلم نگاه كنم.
خداوند اجازه مىدهد به بهشتيان بزيارت حضرت محمّد بروند در اين هنگام براى پيامبر اكرم بر روى فرشى از فرشهاى بهشت منبرى مىگذارند داراى هزار پله كه بين هر پله تا پله ديگر باندازه يك دويدن اسب است حضرت محمّد و امير المؤمنين عليهما السّلام بر منبر بالا ميروند اطراف منبر را شيعيان آل محمّد مىگيرند خداوند بآنها توجه ميفرمايد اينست معنى آيه: وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ ناضِرَةٌ إِلى رَبِّها ناظِرَةٌ بعد كه بهر كدام از آنها آنقدر نور مىبخشند باندازهاى كه حوريه نمىتوانند دقيق بآنها تماشا كنند.
بعد فرمود هاشم براى چنين مقام و موقعيتى بايد عمل كنند عملكنندگان.پ كنز: معاوية بن وهب گفت از حضرت صادق عليه السّلام تفسير اين آيه را پرسيدم: إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ قالَ صَواباً.
فرمود بخدا قسم ما هستيم كه در روز قيامت اجازه سخن داريم و سخن درست ميگوئيم عرضكردم چه ميگوئيد فرمود خدا را ستايش ميكنيم و بر پيامبر اكرم درود ميفرستيم و شفاعت در باره شيعيان ميكنيم خداى عزيز شفاعت ما را مىپذيرد.پ كنز: ابو خالد قماط از حضرت صادق عليه السّلام از پدر بزرگوارش نقل كرد
كه روز قيامت خداوند تمام مردم را از اولين و آخرين در يك زمين جمع ميكند لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ گفتن از همه مردم گسيخته مىشود مگر كسى كه اقرار بولايت على عليه السّلام داشته باشد.
اين آيه اشاره بهمان است: يَوْمَ يَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِكَةُ صَفًّا لا يَتَكَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ قالَ صَواباً.پ كنز: سعيد سمان نقل كرد از حضرت صادق عليه السّلام در آيه:وْمَ يَنْظُرُ الْمَرْءُ ما قَدَّمَتْ يَداهُ وَ يَقُولُ الْكافِرُ يا لَيْتَنِي كُنْتُ تُراباً
فرمود يعنى روزى كه هر كس توجه مىكند بآنچه پيش فرستاده و كافر مىگويد اى كاش علوى بودم و ابو تراب را دوست ميداشتم.
در تفسير باطن خبر رسيده از اهل بيت كه مؤيد همين معنى است در تأويل آيه: أَمَّا مَنْ ظَلَمَ فَسَوْفَ نُعَذِّبُهُ ثُمَّ يُرَدُّ إِلى رَبِّهِ فَيُعَذِّبُهُ عَذاباً نُكْراً فرمود برميگردانند او را بجانب علي بن ابى طالب آن جناب او را عذابى سخت مىكند بطورى كه مىگويد:ا لَيْتَنِي كُنْتُ تُراباً
يعنى اى كاش از پيروان ابو تراب بودم.
توضيح: ممكن است از آيه كه ميفرمايد سپس او را بسوى رب برميگردانند يعنى بسوى كسى كه خدا او را براى رسيدگى بحساب خلايق قرار داده اين استعمال مجازى معمول است و ممكن است تعبير برب در مورد امير المؤمنين عليه السّلام از آن جهت باشد كه خدا او را تربيتكننده علم و كمالات قرار داده و آن جناب فرمانروا و حاكم بر آنها است در دنيا و آخرت.پ كنز جامع: حضرت باقر عليه السّلام نقل كرد كه پيامبر اكرم فرمود بازگشت نافع و مبارك در روز قيامت ولايت من و پيروى دستورات من است و ولايت علي و اوصياى بعد از او و پيروى امر آنها خداوند بواسطه آن ايشان را داخل بهشت مىنمايد با من و علي و اوصياى بعد از او.
بازگشت زيان آلود دشمنى با من و ترك دستورم و دشمنى با علي و اوصياى پس از او است بواسطه همين كار خداوند آنها را در پائينترين جايگاههاى جهنم مىبرد.پ كنز جامع: ابو حمزه ثمالى از حضرت باقر عليه السّلام از جابر بن عبد اللَّه (رضى اللَّه عنه) نقل كرد كه پيامبر اكرم در آن بيمارى كه از دنيا رفت بفاطمه فرمود دخترم پدر و مادرم فدايت بفرست از پى شوهرت بيايد حضرت فاطمه بامام حسن فرمود برو از پى پدرت بگو جدم شما را مىخواهد امام حسن عليه السّلام مأموريت را انجام داد.
امير المؤمنين عليه السّلام خدمت پيامبر اكرم رسيد فاطمه نيز حضور داشت و از ناراحتى پدر خود اظهار ناراحتى مىكرد پيامبر اكرم فرمود دخترم پدرت از امروز ببعد ناراحتى نخواهد داشت.
فاطمه جان گريبان براى پيامبر چاك نمىزنند و نه صورت مىخراشند و نه وا ويلا مىگويند ولى بگو همان حرفى كه پدرت براى فوت ابراهيم گفت اشگ جارى مىشود و دل مىسوزد ولى چيزى نمىگويم كه موجب خشم خدا گردد، ما بر فوت تو اى ابراهيم اندوهگين هستيم.
اگر ابراهيم زنده ميماند شايسته نبوت بود (در صورتى كه مسأله خاتميت نبود).
بعد فرمود على جان نزديك بيا آن جناب نزديك شد فرمود گوش خود را نزديك دهانم بياور اين كار را كرد فرمود برادرم نشنيدهاى اين فرموده خدا را در كتابش: إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ عرضكرد چرا فرمود آنها تو و شيعيانت هستيد مىآئيد با چهرهاى درخشان سير و سير آب. اين آيه را نشنيدهاى: إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ وَ الْمُشْرِكِينَ فِي نارِ جَهَنَّمَ خالِدِينَ فِيها أُولئِكَ هُمْ شَرُّ الْبَرِيَّةِ گفت: چرا يا رسول اللَّه.
فرمود آنها دشمنان تو و دشمنان شيعيانت هستند روز قيامت با چهرهاى
سياه گرسنه و تشنه بدبخت و معذب مىآيند كافر و منافق، آن آيه اختصاص بتو و شيعيانت دارد و اين آيه براى دشمن تو و شيعيانت هست.پ عيون: حضرت رضا از آباء گرام خود نقل كرد كه پيامبر اكرم فرمود در مورد آيه: يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ فرمود هر گروهى را با امام زمان آنها و كتاب پروردگارشان و سنت پيامبرشان فرا ميخوانيم.پ در تفسير قمى: همين روايت را با اين توضيح كه پيامبر با گروه خود و علي با گروه خود و امام حسن با گروه خود و حسين عليه السّلام با گروه خود مىآيند.
علي بن ابراهيم گفت: يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ مىگويد در روز قيامت است كه منادى فرياد مىزند ابو بكر با پيروان خود و عمر و پيروانش و عثمان و پيروانش و علي عليه السّلام با پيروانش بيايند.پ محاسن: بشير عطار از حضرت صادق عليه السّلام در آيه: يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ پيامبر اكرم فرمود علي امام شما است بسيارى از امامها هستند كه روز قيامت مىآيند كه پيروان خود را لعنت ميكنند و پيروان، آنها را لعن ميكنند.
ما بازماندگان پيامبريم و مادرمان فاطمه عليها السّلام است هر چه خداوند بتمام مرسلين داده است بحضرت محمّد نيز بخشيده چنانچه به پيامبران قبل نيز داده سپس اين آيه را خواند: وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلًا مِنْ قَبْلِكَ وَ جَعَلْنا لَهُمْ أَزْواجاً وَ ذُرِّيَّةً.پ محاسن: جابر جعفى از حضرت باقر عليه السّلام نقل كرد وقتى آيه: يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ نازل شد مسلمانان گفتند: يا رسول اللَّه مگر شما امام مردم نيستى فرمود: من پيامبرم براى تمام مردم ولى بعد از من امامهائى از اهل بيتم براى مردم خواهند بود از جانب خدا كه در ميان مردم بپا ميخيزند اما آنها را تكذيب ميكنند و پيشوايان كفر و گمراهى و پيروانشان بآنها ستم روا ميدارند هر كس آنها را دوست بدارد و پيروى كند و تصديق نمايد از من است و با من خواهد
بود و مرا خواهد ديد و هر كس بآنها ستم روا دارد و يا با ستمگران آنها همكارى كند و ايشان را تكذيب كند از من نيست و نه با من خواهد بود من از او بيزارم.
ابو الورد از حضرت باقر عليه السّلام نقل كرد كه تسنيم بهترين نوشابههاى بهشتيان است كه محمّد و آل محمّد صلى اللَّه عليه و آله و سلم خالص آن را مىنوشند و براى اصحاب يمين و ساير بهشتيان مخلوط مىشود.پ تفسير فرات: ابو سعيد مدائنى گفت بحضرت صادق عليه السّلام گفتم: معنى اين آيه چيست: وَ ما كُنْتَ بِجانِبِ الطُّورِ إِذْ نادَيْنا.
فرمود نوشتهايست كه خدا آن را نوشته در برگ موردى دو هزار سال قبل از آفرينش مردم آن را در عرش قرار داد يا زير عرش در آن نوشته بود: اى پيرو محمّد پيش از درخواست بشما بخشيدم و شما را آمرزيدم قبل از اينكه تقاضاى آمرزش كنيد هر كس با ولايت محمّد پيش من آيد او را در بهشت جاى خواهم داد برحمت خود.پ كنز: عبد اللَّه بن سنان از حضرت صادق عليه السّلام فرمود وقتى قيامت برپا شود خداوند اختيار حساب شيعيان ما را بما ميسپارد آنچه مربوط بخدا است از خدا درخواست ميكنيم بما ببخشد و آنچه مربوط بمردم است تقاضا مىكنيم در مقابل حقى كه دارند بايشان عوض بدهد و شيعيان رهائى يابند و آنچه مربوط بخود ما است بايشان مىبخشيم سپس اين آيه را قرائت نمود: إِنَّ إِلَيْنا إِيابَهُمْ ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنا حِسابَهُمْ.
بازگشت آنها بسوى ما است سپس حساب آنها با ما است.
در كنز ذيل همين آيه روايتى شبيه روايت قبل نقل ميكند كه در آخر ميفرمايد شيعيان با ما هستند هر جا باشيم.پ كنز جامع: جميل بن دراج گفت بحضرت ابو الحسن عرض كردم آيا حديث جابر را بمردم بگويم فرمود آن حديث را بنادانان مسپار كه موجب
انتشار آن مىشوند مگر اين آيه را نخواندهاى: إِنَّ إِلَيْنا إِيابَهُمْ ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنا حِسابَهُمْ عرضكردم چرا فرمود روز قيامت كه خداوند تمام جهانيان را جمع ميكند حساب شيعيانمان را بما ميسپارد آنچه بين آنها و خداست ما بنفع آنها حكومت ميكنيم خدا نيز حكومت ما را مىپذيرد و آنچه بين آنها و مردم است تقاضاى بخشش ميكنيم آنها نيز بما ميبخشند و آنچه بين ما و آنها است كه ما شايستهتر بگذشت و بخشش هستيم.
توضيح: اين تعبير معمول و شايع است در زبان عرب و در بيشتر از آيات جارى است، سلاطين و فرمانروايان نيز همين كار را ميكنند اعمالى كه بدستور آنها توسط خدمتكاران انجام شد بخود نسبت ميدهند بيشتر آيههائى كه بصيغه جمع آمده و ضمير آن چنين است: إِنَّ إِلَيْنا مشمول همين استعمال مجازى است چنانچه بر متتبع پوشيده نيست.پ تفسير عياشى: پسر ظبيان گفت از حضرت باقر عليه السّلام تفسير آيه: وَ ما لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنْصارٍ را پرسيدم فرمود: آنها را امامى نيست كه بنام آنها را بخوانند.پ كافى: زراره از حضرت باقر عليه السّلام در مورد آيه: فَلَمَّا رَأَوْهُ زُلْفَةً سِيئَتْ وُجُوهُ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ قِيلَ هذَا الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تَدَّعُونَ چون ديدند او را داراى مقام چهره آنها درهم كشيده مىشود به آنها گفته مىشود همين است كسى كه ادعاى مقامش را كرديد فرمود اين آيه در باره امير المؤمنين عليه السّلام و اصحابش نازل شده كسانى كه آن كارها را كردند حضرت امير المؤمنين عليه السّلام را در بهترين مقامها مشاهده ميكنند، چهرههاى ايشان درهم كشيده مىشود از ناراحتى بآنها گفته مىشود: هذَا الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تَدَّعُونَ اين همان كسى است كه ادعاى مقامش را كرديد و جاى او را غصب نموديد.
مرحوم طبرسى مىنويسد: حسكانى با سندهاى صحيح از شريك از اعمش نقل كرده معنى آيه را كه چون به بينند آنچه به علي بن ابى طالب اختصاص داده
شده از قرب و منزلت چهره كافران درهم كشيده مىشود.پ كافى: احمد بن عمر الحلال گفت از حضرت ابو الحسن راجع بآيه: فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَيْنَهُمْ أَنْ لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ پرسيدم فرمود: مؤذن امير المؤمنين است.پ كنز: هيثم بن عبد اللَّه گفت مولا علي بن موسى الرضا عليه السّلام از آباء گرام خود از امير المؤمنين عليه السّلام نقل كرد كه فرمود پيامبر اكرم فرمود جبرئيل از جانب پروردگار عزيز آمده گفت پروردگارت سلام ميرساند و ميگويد يا محمّد بشارت بده مؤمنين نيكوكار را كه ايمان بتو دارند و باهل بيتت به بهشت در نزد من بهترين جزا و پاداش را دارند و داخل بهشت مىشوند.پ كنز: عيسى بن داود نجار از موسى بن جعفر عليه السّلام نقل كرد كه از اين آيه سؤال كردم: إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ كانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلًا. خالِدِينَ فِيها لا يَبْغُونَ عَنْها حِوَلًا فرمود در باره آل محمّد نازل شده.پ كنز: از علي عليه السّلام نقل شده كه فرمود هر چيزى داراى محل بهتر و عالى است عالىترين محل بهشت فردوس است كه متعلق به محمّد و آل محمّد صلوات اللَّه عليهم است.پ كنز جامع الفوائد: عمر بن رشيد از حضرت باقر عليه السّلام نقل كرد در يك حديث كه پيامبر اكرم فرمود علي و شيعيانش روز قيامت بر تلّى از مشك اذفرند مردم در وحشتند اما آنها وحشتى ندارند ديگران اندوهگينند ولى آنها اندوهى ندارند اين آيه همين مطلب را ميفرمايد: لا يَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ وَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ هذا يَوْمُكُمُ الَّذِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ.پ امالى: كثير بن طارق گفت از زيد بن على راجع به آيه: لا تَدْعُوا الْيَوْمَ ثُبُوراً واحِداً وَ ادْعُوا ثُبُوراً كَثِيراً پرسيدم. زيد گفت كثير! تو مردى صالح هستى و گمان بد در بارهات برده نمىشود من ميترسم هلاك شوى، روز قيامت خداوند دستور مىدهد اشخاصى كه پيرو پيشوايان ستمگر بودهاند بطرف جهنم رهسپار شوند فرياد وا ويلا و مرگ بر اين زندگى آنها بلند مىشود بامام و پيشواى خود
ميگويند تو كه ما را بهلاكت رساندى اينك بيا و ما را از اين گرفتارى نجات ده در اين موقع به آنها گفته مىشود: لا تَدْعُوا الْيَوْمَ ثُبُوراً واحِداً وَ ادْعُوا ثُبُوراً كَثِيراً امروز يك بار تقاضاى مرگ نكنيد بلكه تقاضاى مرگهاى زياد كنيد.
زيد گفت: پدرم از پدر خود حسين بن علي عليه السّلام نقل كرد كه پيامبر اكرم بعلى بن ابى طالب عليه السّلام فرمود علي تو و اصحابت در بهشت هستيد تو و اصحابت در بهشت هستند.پ كنز: ابن عباس در باره آيه: وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُونَ نگهداريد آنها را بايد از ايشان سؤال شود گفت از ولايت علي بن ابى طالب، مانند همين روايت از طريق اهل سنت از ابى نعيم از ابن عباس نقل شده و مانند آن از ابو سعيد خدرى و شبيه آن نيز از سعيد بن جبير همه از پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله و سلم نقل كردهاند.در تفسير فرات: همين تفسير براى آيه شده در مناقب از حاكم حسكانى و نطنزى و گروه اهل بيت نقل شده كه از ولايت علي بن ابى طالب و حب اهل بيت عليهم السّلام سؤال ميكنند.
حضرت رضا عليه السّلام فرمود پيامبر اكرم اين آيه را قرائت نمود: إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ كُلُّ أُولئِكَ كانَ عَنْهُ مَسْؤُلًا از آيه سؤال شد اشاره به آن سه نفر كردند كه آنهايند سمع و بصر و فؤاد و بزودى از وصى من بازخواست خواهد شد اشاره كرد به علي بن ابى طالب عليه السّلام.
سپس فرمود: بعزت پروردگارم قسم تمام امت مرا نگه مىدارند در روز قيامت و بازخواست خواهند شد از ولايت علي اينست تفسير آيه: وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُونَ.
تفسير وكيع بن سفيان از سدى در باره آيه: فَوَ رَبِّكَ لَنَسْئَلَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ قسم به پروردگارت از همه آنها سؤال خواهيم كرد از ولايت علي بن ابى طالب عليه السّلام سپس فرمود: عَمَّا كانُوا يَعْمَلُونَ از اعمال آنها در دنيا در صحيفه اهل بيت است (اين تفسير).
پتفسير فرات: قبيصه جعفى گفت از حضرت صادق عليه السّلام آيه إِنَّ إِلَيْنا إِيابَهُمْ ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنا حِسابَهُمْ را پرسيدم فرمود در باره ما نازل شده عرضكردم من از تفسير آن ميپرسم فرمود بسيار خوب قبيصه! روز قيامت كه مىشود خدا حساب شيعيان را بما مىسپارد آنچه بين آنها و خدا است حضرت محمّد صلى اللَّه عليه و آله و سلم تقاضاى بخشش ميكند از خدا و آنچه بين آنها و بين مردم است از مظالم پيامبر اكرم از طرف آنها پرداخت مىكنند و آنچه بين ما و آنها است مىبخشيم بآنها تا بدون حساب وارد بهشت شوند.پ بررسى در مشارق: باسناد خود از مفضل در مورد آيه: إِنَّ إِلَيْنا إِيابَهُمْ. ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنا حِسابَهُمْ نقل كرد كه حضرت صادق عليه السّلام فرمود خيال ميكنى اينها كيانند كه حساب مردم بآنها واگذار مىشود. بخدا قسم ما هستيم بسوى ما بر ميگردند و بر ما عرضه مىشوند و نزد ما حكومت مىشوند و از محبت ما سؤال خواهند شد.پ برقى: در كتاب آيات از حضرت صادق عليه السّلام نقل ميكند كه پيامبر اكرم به امير المؤمنين عليه السّلام فرمود يا علي تو دادخواه اين امتى و عهدهدار حساب آنها و تو ركن اعظم خدائي در روز قيامت بازگشت بسوى تو است و حساب با تو است و راه راه تو است و ميزان و سنجش سنجش تو است و موقف موقف تو است.
ابو بصير از حضرت صادق عليه السّلام نقل كرد كه فرمود خداوند شفاعت را بحضرت محمّد عطا فرمود در امتش و بما شفاعت در باره شيعيانمان عطا كرد و شيعيان ما مى- توانند شفاعت در باره خويشاوندان خود كنند بهمين مطلب اشاره دارد آيه شريفه فَما لَنا مِنْ شافِعِينَ بخدا سوگند ما شفاعت در باره شيعيان خود ميكنيم بطورى كه دشمنان ميگويند: فَما لَنا مِنْ شافِعِينَ ما را شفاعتكنندهاى نيست.
سپس فرمود: شيعيان ما در باره وابستگان خود شفاعت ميكنند بطورى كه دشمنان ميگويند وَ لا صَدِيقٍ حَمِيمٍ و نه دوست خويشاوند.
پكنز جامع: شيخ طوسى در مصباح الانوار باسناد خود از ابن عباس نقل ميكند كه پيامبر اكرم فرمود روز قيامت من و علي بر صراط ميايستيم بدست هر يك از ما شمشيرى است احدى از مردم نميگذرند مگر اينكه از ولايت علي ميپرسيم هر كس از ولايت بهرهاى داشته باشد نجات يافته و رستگار است و گر نه گردنش را ميزنيم و او را در آتش ميافكنيم سپس اين آيه را تلاوت نمود: وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُونَ ما لَكُمْ لا تَناصَرُونَ. بَلْ هُمُ الْيَوْمَ مُسْتَسْلِمُونَپ كنز: روايت شده كه از ابو الحسن حضرت امام علي النقى راجع بآيه:
لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَ ما تَأَخَّرَ پرسيدند فرمود پيامبر اكرم در گذشته و آينده چه گناهى داشت خداوند گناه شيعيان علي را بر او حمل كرد از گذشته و آينده سپس همه را آمرزيد.پ كنز: عبد اللَّه بن حماد از شريك نقل كرد كه گفت اعمش از پى ما فرستاد دچار بيمارى سخت بود ما رفتيم گروهى از اهل كوفه جمع بودند از آن جمله ابو حنيفه و پسر قيس ماصر.
اعمش بفرزند خود گفت مرا بنشان پسرش او را نشاند آنگاه رو بجمعيت نموده گفت اهالى كوفه! ابو حنيفه و پسر قيس ماصر پيش من آمده گفتند تو در باره علي بن ابى طالب حديثهائى نقل كردهاى از آنها رجوع كن و برگرد تا وقتى روح در بدن باشد توبه پذيرفته است بآنها گفتم مانند شما چنين حرفى بمثل من ميگوئيد.
اينك شما اهالى كوفه را گواه ميگيرم من آخرين روز زندگى خود را ميگذرانم و بسوى اولين روز آخرت رهسپارم من از عطاء بن رباح شنيدم ميگفت از پيامبر اكرم تفسير آيه أَلْقِيا فِي جَهَنَّمَ كُلَّ كَفَّارٍ عَنِيدٍ پرسيدم فرمود من و علي در جهنم مياندازيم هر كس ما را دشمن بدارد.
ابو حنيفه بقيس گفت حركت كن برويم كه حديثى از اين بزرگتر براى ما نقل ميكند از جاى حركت كرده رفتند.
پكنز جامع الفوائد: زيد بن جذعان از عموى خود علي بن زيد نقل كرد كه گفت ما پيش عبد اللَّه بن عمر بوديم و فضائل و مزاياى يك ديگر را بر ميشمرديم ميگفتيم ابو بكر و عمر و عثمان، ديگران ميگفتند فلانى و فلانى مردى گفت پس در باره علي چه ميگوئيد ابو عبد الرحمن گفت علي از خانوادهايست كه با هيچ يك از مردم قابل مقايسه نيستند علي با پيامبر است در درجه او خداوند در اين آيه ميفرمايد: وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّيَّتُهُمْ بِإِيمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ فاطمه عليها السّلام ذريه پيامبر است و با او در درجهاش خواهد بود و على نيز با فاطمه عليها السّلام است.پ كنز: كلبى از جعفر بن محمّد از پدر بزرگوارش نقل كرد كه روز قيامت يكن منادى از عرش فرياد ميزند مردم چشمهاى خود را ببنديد تا فاطمه دختر محمّد صلى اللَّه عليه و آله و سلم بگذرد اول كسى است كه لباس مىپوشد دوازده هزار حوريه كه همراه آنها پنجاه هزار فرشته است و بر اسبهاى ياقوت سوارند كه بالهاى زبرجد و زمامى از مرواريد تازه بر هر يك از آنها روكشى از در شاهوار است و بر روى هر روكشى قاليچهاى از سندس قرار دارد همه اينها باستقبال فاطمه زهرا عليها السّلام مىآيند از صراط ميگذرند و بفردوس ميرسند اهل بهشت بيكديگر مژده ميدهند و فاطمه عليها السّلام بر تختى از نور مينشيند اين حوران و فرشتگان اطرافش هستند.
در بطنان عرش دو قصر است قصرى سفيد و قصرى زرد از مرواريد از يك جنس از قصر سفيد هفتاد هزار خانه است كه مسكن محمّد و آل محمد است و در قصر زرد هفتاد هزار مسكن است كه خانههاى ابراهيم و آل ابراهيم است خداوند فرشتهاى را بسوى فاطمه زهرا عليها السّلام ميفرستد كه بسوى احدى قبل از او و بعد از او نفرستاده ميگويد پروردگارت سلام ميرساند و ميفرمايد از من بخواه تا بتو عطا كنم.
فاطمه عليها السّلام ميگويد: خداوند نعمتش را بر من تمام كرده بهشت را بمن ارزانى داشته و مرا مورد لطف خويش قرار داده و مرا بر تمام زنان عالم برترى بخشيده از خدا تقاضا دارم مرا شفيع فرزندان و ذريهام و دوستان آنها بعد از من
و كسانى كه ايشان را حفظ كردهاند پس از من بنمايد خداوند باين فرشته وحى ميكند قبل از اينكه از جاى خود حركت كند كه بفاطمه عليها السّلام بگويد او را در باره فرزندان و ذريه و دوستان آنها و كسانى كه در حفظ خاندان او كوشا بودهاند شفيع نمودم آنگاه زهرا عليها السّلام ميگويد خدا را سپاس كه اندوه را از من زد و دو چشم مرا روشن كرد آنگاه حضرت صادق عليه السّلام فرمود وقتى پدرم اين حديث را نقل ميكرد اين آيه را نيز تلاوت مينمود: وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّيَّتُهُمْ بِإِيمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَ ما أَلَتْناهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَيْءٍ كُلُّ امْرِئٍ بِما كَسَبَ رَهِينٌ.پ كنز: صدوق باسناد خود از ميسره نقل كرد كه گفت از حضرت رضا عليه السّلام شنيدم ميفرمود بخدا قسم دو نفر از شما در آتش ديده نميشويد نه بخدا يك نفر ديده نميشود عرض كردم آقا چه دليلى بر اين مطلب از قرآن داريد. يك سال تمام در باره جواب سؤال من سكوت داشت تا اينكه پس از يك سال روزى در خدمتش طواف مىكردم بمن فرمود ميسره! اجازه جواب دادن بتو را در مورد فلان سؤال دادند عرضكردم كدام آيه از قرآن.
فرمود اين آيه: فَيَوْمَئِذٍ لا يُسْئَلُ عَنْ ذَنْبِهِ إِنْسٌ وَ لا جَانٌّ «1» عرضكردم در آيه (منكم) نيست فرمود اولين كسى كه تغيير داد آن را ابن اروى بود چون اين بودن (منكم) بر ضرر او و يارانش بود اگر (منكم) در آيه نباشد عقاب و كيفر خدا از همه مردم برداشته مىشود زيرا وقتى از گناه هيچ كس سؤال نشود از جن و انس ديگر چه كس در روز قيامت عقاب خواهد شد؟.پ كنز: سلام بن مستنير گفت از حضرت باقر عليه السّلام تفسير اين آيه را پرسيدم:
فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بابٌ باطِنُهُ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذابُ يُنادُونَهُمْ أَ لَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ فرمود اين آيه در باره ما و شيعيانمان نازل شده و در باره كفار روز قيامت كه شد خداوند جهانيان را در راه محشر نگه ميدارد و ديوارى از تاريكى ميزند كه داراى دربى است كه داخلش رحمت است يعنى نور و ظاهرش
از جلو عذاب است يعنى ظلمت و تاريكى است خداوند شيعيان ما را بداخل ديوار تاريك كه رحمت و نور است قرار ميدهد و دشمنان ما و كفار را در جلو ديوارى كه در آن تاريكى است قرار ميدهند دشمنان ما و شما فرياد ميزنند از همان دربى كه در ديوار ظلمت است: مگر ما با شما نبوديم در دنيا پيامبر هر دومان يكنفر بود نماز ما و روزهى ما و حج ما يكى بود.
فرشتهاى از جانب خدا ندا ميكند: بَلى وَ لكِنَّكُمْ فَتَنْتُمْ أَنْفُسَكُمْ درست است اما شما بعد از پيامبران فريب خورديد و رها كرديد پيروى از كسى را كه پيامبر دستور پيروى از او را داده بود و انتظار مصيبت و ناراحتى را براى او داشتيد و مشكوك بوديد راجع به آنچه پيامبر گفته بود و فريب آرزوها را خورديد و گول جمعيت كه گرد هم آمده بوديد و بر خلاف اهل حق تبانى كرديد خورديد از حلم و شكيبائى خدا سوء استفاده نموديد تا علي بن ابى طالب و ساير ائمهاى كه بر حق بودند پس از او ظاهر شدند شيطان شما را فريب داد امروز ديگر از شما و كسانى كه كافر شدهاند جريمهاى گرفته نمىشود يعنى كار خوبى نداريد كه موجب نجات شما شود مَأْواكُمُ النَّارُ هِيَ مَوْلاكُمْ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ.پ كنز: ابن عباس گفت از پيامبر اكرم پرسيدم معنى فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بابٌ باطِنُهُ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذابُ فرمود من آن ديوارم و علي درب آن است.
در خبر ديگر ميفرمايد وارد محلى كه داراى ديوار است نميتوان شد مگر از درب آن.
توضيح: شايد ديوار و درب در آخرت صورت همان شهر علم و درب آن است در دنيا. هر كه در دنيا از درب شهر علم وارد مدينه شود در آخرت از كسانى خواهد بود كه از درب ديوار وارد رحمت خدا مىشود هر كه در دنيا از درب آن وارد نشود و ايمان بوصى نياورد در آخرت در ديوار يعنى عذاب خدا خواهد بود.
