ميانه‏روى در عبادت و كارهاى نيك

پ‏1- سلام بن مستنير گويد: امام باقر عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: در هر عبادتى رغبتى هست ولى بعد به بى‏ميلى و سستى مى‏انجامد، هر كس رغبت عبادت او بطرف سنت من باشد او هدايت خواهد شد.

اما هر كس با سنت من مخالفت كند گمراه مى‏گردد، و اعمالش تباه مى‏شود، من گاهى نماز مى‏گذارم و گاهى مى‏خوابم، زمانى روزه مى‏گيرم و گاهى افطار

 

مى‏كنم، گاهى خنده مى‏كنم و زمانى مى‏گريم، هر كس از راه و روش من عدول كند از من نيست.پ 2- ثعلبه گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: هر كس ميلى دارد و براى هر تمايلى سستى و تنبلى مى‏باشد، پس خوشا به حال كسانى كه سستى و سكون آنها بطرف خير باشد.پ 3- ابو جارود گويد: امام باقر عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: اين دين استوار مى‏باشد با صبر و قناعت و بردبارى در آن وارد شويد، عبادت خداوند را به بندگان خدا تحميل نكنيد كه در اين صورت مانند مسافرى خواهيد بود كه رنج سفر كشيده و مركب را خسته كرده ولى از آن نتيجه نگرفته است.پ 4- حفص بن بخترى از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمود: عبادت را از روى بى‏ميلى و كراهت بر خود تحميل نكنيد.پ 5- حنان بن سدير از امام صادق عليه السّلام روايت كرده كه از آن حضرت شنيدم فرمود: خداوند متعال هر گاه بنده‏اى را دوست بدارد در برابر عمل اندك او پاداش زياد مى‏دهد، و اين پاداش را در برابر عمل اندك او بزرگ نمى‏داند.پ 6- ابو بصير گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: پدرم در هنگام طواف بر من گذشت در آن هنگام كه جوان بودم و زياد عبادت كرده بودم، پدرم از كنارم عبور كرد در حالى كه من عرق مى‏ريختم، فرمود اى جعفر اى فرزندم، هر گاه خداوند بنده‏اى را دوست بدارد او را وارد بهشت مى‏كند اگر چه اعمالش كم باشد.پ 7- حفص بن بخترى از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمود: من در هنگام جوانى در عبادت كوشش مى‏كردم پدرم گفت: اى فرزند، خود را به سختى نيانداز، خداوند هر گاه بنده را دوست بدارد از كارهاى او راضى مى‏گردد.پ 8- عمرو بن جميع گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند اى على اين دين استوار و محكم مى‏باشد با نرمى و آرامش وارد شويد، و نفس خود را از روى كراهت و بى‏ميلى به عبادت وادار نكن كه تو را دشمن خواهد گرفت.

 

پ‏كسى كه خود را به مشقت وامى‏دارد و خويشتن را خسته مى‏كند از كوشش خود استفاده نخواهد برد و زود ملول و ناتوان خواهد گرديد، مانند كسى عمل كن كه پير شده و در انتظار مرگ است، و يا مانند كسى كه مى‏ترسد فردا بميرد از اعمال خود بترس و متوجه خدا باش.پ 9- على عليه السّلام در هنگام وفات وصيت كرد و فرمود: اى فرزند من در زندگى خود ميانه‏رو باش و در عبادت هم متوسط عمل كن، و همواره به كارهائى مشغول باش كه توانائى آن را دارى كه با ميل و رغبت آن را انجام دهى.پ 10- على عليه السّلام فرمود: حرف خير و سخن نيك بر زبان جارى كنيد تا به آن شناخته شويد، و نيكوكار باشيد تا به كارهاى نيك معروف گرديد.پ 11- هشام بن سالم گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: عمل دائم اندك كه از روى يقين اداء شود بهتر است از عمل زيادى كه بدون يقين باشد.پ 12- امام باقر عليه السّلام فرمود: كار نيك بر مردم سنگين است همان گونه كه ميزان اعمال آنها در روز قيامت سنگين مى‏باشد، و كار بد نزد اهلش سبك مى‏باشد همان گونه كه ميزان آنها در قيامت سبك است.پ 13- بشار بن بشار از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمود: هر گاه كار خيرى را مشاهده كردى آن را فورا انجام بده و به تاخير نيانداز، بنده روز گرمى را روزه مى‏دارد و اميدوار لطف و عنايت خداوند ميباشد و خدا او را از آتش نجات مى‏دهد، و يا براى رضاى خداوند صدقه مى‏دهد و خدا او را از عذاب دوزخ آزاد مى‏كند.پ 14- اسحاق بن جعفر گويد: برادرم موسى بن جعفر فرمود: بهتر از راستى گوينده آن است، همان گونه كه نيكوترين نيكى‏ها بجاى آورنده آن مى‏باشد.پ 15- على عليه السّلام فرمود: هر چيزى نتيجه‏اى دارد و نتيجه كار نيك تعجيل در آن است.پ 16- على عليه السّلام در هنگام وفات فرمود: هر گاه يكى از كارهاى آخرت پيش آمد در انجام آن اقدام كن، و هر گاه كارى در مورد دنيا پيش آمد در آن تامل كن و

 

در انجام آن شتاب نداشته باش.پ امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: به كارهاى نيك سرعت بخشيد قبل از اينكه كارهاى ديگرى شما را از آن مشغول كند.پ 17- امام صادق سلام اللَّه عليه فرمود: واجبات و مستحبات را از روى اخلاص به جاى آور و به آن مداومت داشته باش كه آنها اصل و پايه هستند، هر كس آن دو را به انجام رسانيد و حق آنها را اداء كرد به همه چيز رسيده است، زيرا بهترين عبادات و نزديك‏ترين آنها آن است كه انسانى را آرامش دهد و از آفات نگهدارد.

عبادات و طاعات اگر چه كم باشد ولى با ادامه آن آدمى را حفظ مى‏كند و آرامش به او مى‏دهد، اگر واجب و سنت را نيكو بجاى آوردى به انسانيت خود عمل كرده‏اى، هر گاه خواستى در روى بساط مالك خود قرار بگيرى با فقر و مذلت در آنجا حضور پيدا كن، و خداوند را بزرگ بشمار و از او بترس.

ظاهر خود را از رياء و باطنت را از قساوت نگهدار، رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود:

نمازگزار با خدا مناجات مى‏كند، شرم دارد از اينكه مردم از نجواى او مطلع شوند و راز او را كه با خداوند سخن مى‏گويد دريابند.پ امام سجاد عليه السّلام فرمود: تعجب دارم از كسى كه دنبال يك فضيلت مى‏رود ولى يك واجبى را ترك مى‏كند، و اين فقط براى اين است كه از شناخت واجب و عظمت آن محروم شده است و از آنچه خداوند براى آنها اختيار كرده و آنان را اهليت بخشيده است دست باز داشته.پ 18- زراره گويد: امام باقر عليه السّلام فرمود: بدان كه عمل در اولين وقت بهتر است و بايد كار خير را تاخير نينداخت، و تا آنجا كه امكان دارد در كارهاى خير شتاب كن، و دوست‏ترين اعمال خير در نزد خداوند آن است كه همواره به آن مشغول گردى اگر چه كم باشد.پ 19- امام باقر عليه السّلام به فرزندش امام جعفر صادق عليه السّلام فرمود: اى فرزند من كار نيك در بين دو گناه اثر آن گناهان را از بين مى‏برد، پرسيد اى پدر چگونه از بين‏

 

مى‏برد،پ امام باقر عليه السّلام فرمود: مانند قول خداوند كه در قرآن فرموده: «وَ لا تَجْهَرْ بِصَلاتِكَ وَ لا تُخافِتْ بِها وَ ابْتَغِ بَيْنَ ذلِكَ سَبِيلًا».

در اينجا لا تَجْهَرْ بِصَلاتِكَ يك گناه است، وَ لا تُخافِتْ بِها نيز يك گناه مى‏باشد ولى وَ ابْتَغِ بَيْنَ ذلِكَ سَبِيلًا حسنه به حساب مى‏آيد و يا مانند «وَ الَّذِينَ إِذا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَ لَمْ يَقْتُرُوا وَ كانَ بَيْنَ ذلِكَ قَواماً» در اينجا اسرفوا يك گناه و اقتروا نيز يك گناه است وَ كانَ بَيْنَ ذلِكَ قَواماً حسنه بشمار مى‏رود پس حسنه بين دو سيئه قرار گرفته است.پ 20- هشام بن سالم از امام صادق عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمود: هر گاه به خير تصميم گرفتى آن را به تاخير نيانداز زيرا خداوند هر گاه بنده خود را در كار خيرى مشاهده كند و او را در طاعت خود بنگرد سوگند ياد مى‏كند كه او را عذاب نخواهم كرد، و هر گاه فكر معصيت براى تو آمد آن را انجام نده زيرا خداوند هر گاه بنده‏اش را در معصيت بنگرد سوگند ياد مى‏كند كه او را نخواهم آمرزيد.پ 21- حمزة بن حمران گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم فرمود: هر گاه يكى از شما تصميم گرفتيد كار نيك بكنيد در آن درنگ نكنيد، زيرا بنده گاهى نماز مى‏گذارد و يا روزه مى‏دارد، و به او گفته مى‏شود هر كار مى‏خواهى انجام بده كه گناهانت آمرزيده شد.پ 22- على عليه السّلام فرمود: بجا آورنده خير از خود خير بهتر است، و بجا آورنده كار بد از خود بدى بدتر است.پ فرمود: جاهل و نادان يا در حال افراط است و يا تفريط و اعتدالى در او نيست.پ فرمود: استفاده نكردن از فرصت‏ها و به هدر دادن آنها پشيمانى و اندوه مى‏آورد.پ على عليه السّلام فرمود: دلها گاهى تمايل و اقبال دارند و زمانى در آنها تمايل نيست، اكنون هر گاه در آنها ميل و اقبال پيدا شد از آن استفاده كنيد و دلها را با اكراه به كارى وادار ننمائيد زيرا اگر اكراه آمد دلها كور مى‏گردند.پ على عليه السّلام فرمود: بهترين اعمال آن است كه در انجام آن با نفس خود مبارزه‏

 

كنى.پ امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: كار خوب اندك كه همواره به آن مشغول شوى بهتر است از كارهاى زيادى كه در انجام آن خود را خسته كنى.پ على عليه السّلام فرمود: هر گاه مستحبات به واجبات زيان رسانيد مستحبات را ترك كنيد.پ 23- رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمود: اين دين متين و استوار است و در آن با نرمى وارد شويد، عبادت خداوند را از روى ميل انجام دهيد و آن را مبغوض نفس خويش قرار ندهيد كسى كه به شتاب مركب مى‏راند هم مركب را خسته مى‏كند و هم از ادامه راه باز مى‏ماند.پ 24- حلبى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: هر گاه بنده مشغول كارى هست يك سال آن را ادامه دهد و بعد اگر خواست به عمل ديگرى روى بياورد، زيرا شب قدر در يك سال يك بار مى‏آيد و او در شب قدر آن عمل را درك كند.پ 25- زراره گويد: امام باقر عليه السّلام فرمود: محبوب‏ترين اعمال در نزد خداوند آن است كه بنده‏اى به كارى مداومت داشته باشد اگر چه اندك باشد.پ 26- نجبه گويد: امام باقر عليه السّلام فرمود: چيزى نزد خداوند محبوب‏تر از اين نيست كه به كارى مداومت كند اگر چه كم باشد.پ 27- معاوية بن عمار گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: حضرت سجاد سلام اللَّه عليه مى‏فرمودند: من دوست مى‏دارم به كارى مداومت نمايم اگر چه اندك باشد.پ 28- محمد بن مسلم گويد: امام باقر عليه السّلام فرمود: حضرت سجاد سلام اللَّه عليه فرمودند: من دوست دارم در محضر خداوند حاضر شوم در حالى كه اعمالم كامل باشد.پ 29- ابو جميله گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: روزهاى خود را با كار نيك شروع كنيد، و كارى كنيد كه فرشتگان نامه اعمال شما را در اول و آخر روز براى شما اعمال نيك ثبت كنند، و در ميان روز خداوند شما را مورد آمرزش قرار مى‏دهد.

 

 

پ‏30- مرازم بن حكيم گويد: امام صادق سلام اللَّه عليه فرمود: پدرم مى‏گفت هر گاه تصميم به كار نيكى گرفتى آن را زود انجام بده زيرا نمى‏دانى كه بعدا چه حادثه‏اى خواهد آمد.پ 31- زراره گويد: امام باقر عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: خداوند كارهاى خير را كه در آن به سرعت عمل شود دوست مى‏دارد.پ 32- بشر بن يسار گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: هر گاه اراده كردى كار نيك انجام دهى او را تاخير نيانداز هر گاه بنده‏اى براى خدا روزهاى گرم را روزه بدارد خداوند او را از آتش نجات مى‏دهد و بنده‏اى به خاطر نصف خرما كه صدقه داده خود را به خداوند نزديك مى‏كند.پ 33- امام صادق عليه السّلام فرمود: هر كس اراده خيرى كرد بايد زودتر آن را انجام دهد و تاخيرش نياندازد، گاهى بنده‏اى كار نيكى انجام ميدهد خداوند مى‏فرمايد من گناهان تو را آمرزيدم و بعد از اين اعمال تو را ثبت نخواهم كرد، فرمود: اگر بنده‏اى به كار بدى تصميم بگيرد و آن را انجام ندهد ولى گاهى بنده‏اى مرتكب عمل زشت مى‏گردد و خداوند عمل آن را مشاهده مى‏كند و مى‏فرمايد من تو را بعد از اين نخواهم آمرزيد.پ 34- محمد بن حمران گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: هر گاه يكى از شما تصميم گرفت كار نيكى بكند و يا صله ارحام بجاى آورد بايد زودتر انجام دهد، زيرا در طرف راست و چپ او دو شيطان هستند كه او را از اين كارها باز مى‏دارند.پ 35- ابو الجارود از امام باقر عليه السّلام روايت مى‏كند كه فرمود هر كس تصميم به كار خيرى گرفت در انجام آن شتاب كند، زيرا هر كارى كه در آن تاخير باشد شيطان در آن دخالت دارد.پ 36- محمد بن مسلم گويد: از امام باقر عليه السّلام شنيدم فرمود: خداوند نيكى‏ها را بر اهل دنيا سنگين كرده همان گونه كه ميزان آنها را در قيامت سنگين فرموده است، و براى اهل شر و فساد نيز شر را سبك شمرده همان طور كه ميزان آنها را در قيامت سبك كرده است.