پ1- مردى به حضرت صادق عليه السّلام گفت: مردم مىگويند هر كس از نژاد عرب و يا برده خالص نباشد پست بشمار مىرود، امام فرمود: مقصود از برده خالص چيست، گفت: آنها مىگويند رسول خدا صلّى اللَّه عليه و اله فرمودند بردگان يك ملتى از همان ملت مىباشند و فرقى بين آنها نيست.
امام صادق سلام اللَّه عليه فرمود: سبحان اللَّه اين چه سخنى است مگر خبر ندارى كه رسول اكرم فرمود: من مولا و سرپرست كسانى هستم كه سرپرستى براى آنها نيست، من مولاى همه مسلمانان مىباشم چه عربى باشد و يا عجمى، آيا هر كسى كه در تحت ولايت رسول خدا قرار گيرد از نفس رسول خدا نخواهد بود.
بعد از آن فرمود: كداميك از آن دو گرامىتر هستند، كسى كه از نفس رسول خدا صلّى اللَّه عليه و اله مىباشد و يا از نفس يك عرب جاهل و بىعقلى كه جلو پايش ادرار مىكند، بعد از آن فرمود: آنها كه از روى ميل و رغبت مسلمان شدند بهترند از كسانى كه از روى ترس مسلمان شدند منافقان از ترس اسلام اختيار كردند ولى مواليان با ميل وارد اسلام شدند.پ 2- على بن جعفر گويد: برادرم موسى بن جعفر عليها السلام فرمود: شيعيان داراى اصل و ريشه و از اشراف بزرگان و خاندانهاى اصيل هستند و در محيط پاكى متولد شدهاند، پرسيدم تفسير اين كلمات را بيان فرمائيد.
فرمود: آنها كه ريشه و اساس دارند از قريش مىباشند، اشراف از قبائل عرب هستند خاندانهاى اصيل از مواليان به حساب مىآيند و كسانى كه در محيط پاك متولد شدهاند از اهل سواد محسوب مىكردند.پ 3- عمارة گويد: از حضرت صادق عليه السّلام شنيدم مىفرمود: مؤمن جايگاهش بلند است زيرا او در معرفت در مقام بلندى قرار دارد، مؤمن هاشمى است براى اينكه او گمراهى را درهم شكسته است، مؤمن قرشى است براى اينكه او اقرار كرد به آنچه از ما گرفت، مؤمن عجمى است براى اينكه درهاى شر بر وى بسته است.
مؤمن عربى مىباشد براى اينكه پيامبر عرب است و كتاب آسمانى به زبان عربى مىباشد مؤمن نبطى است براى اينكه او علم را استنباط كرده، مؤمن مهاجر است براى اينكه او گناهان را ترك گفته، مؤمن انصارى مىباشد براى اينكه خدا و رسول و اهل بيت عليهم السّلام را يارى كرده است، مؤمن مجاهد است براى اينكه در دولت باطل تقيه مىكند و در باطل با شمشير جنگ مىنمايد.پ 4- على بن ابراهيم در تفسير خود در ذيل آيه شريفه وَ لَوْ نَزَّلْناهُ عَلى بَعْضِ الْأَعْجَمِينَ ... ما كانُوا بِهِ مُؤْمِنِينَ روايت مىكند كه امام صادق عليه السّلام فرمود: اگر قرآن بر عجم نازل شده بود عرب به آن ايمان نمىآورد، ولى بر عرب نازل شد و عجم به آن ايمان آورد و اين خود براى عجم فضيلتى بشمار مىرود.5- يعقوب بن قيس گويد: حضرت صادق عليه السّلام در تفسير آيه شريفه وَ إِنْ تَتَوَلَّوْا يَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَيْرَكُمْ ثُمَّ لا يَكُونُوا أَمْثالَكُمْ فرمود: مقصود از آن بردگانى هستند كه آزاد شدند.پ 6- ابن علوان گويد: امام جعفر صادق از پدرش عليها السلام روايت مىكرد كه فرمود: رسول خدا صلّى اللَّه عليه و اله فرمودند: اگر دانش در ستاره پروين باشد فارسيان آن را در مىيابند.پ 7- حضرت رسول صلّى اللَّه عليه و اله فرمودند: شما با اهل فارس در مورد قرآن و آشنا ساختن آنها با اسلام جنگ كرديد، ولى قبل از اينكه دنيا به پايان برسد آنها در مورد تاويل آن با شما جنگ خواهند كرد.
پ8- جابر از حضرت باقر عليه السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلّى اللَّه عليه و اله فرمود:
قرشيان را فحش ندهيد و با عرب دشمنى نكنيد، و مسلمانان آزاد شده را خوار نسازيد و در منطقه خوز منزل نكنيد و با آنها ازدواج ننمائيد، چون در آنها رگى هست كه منجر به بىوفائى مىگردد.پ 9- ابو بكر حضرمى گويد: از حضرت صادق عليه السّلام پرسيدم مردى به يك فردى در دوران جاهليت افترا مىبندد فرمود بايد حد بخورد گفتم: حد بخورد فرمود آرى اگر آن افتراء به حضرت رسول صلّى اللَّه عليه و اله ارتباطى پيدا كند.پ 10- ذريح گويد: حضرت صادق عليه السّلام فرمود: يكى از شتران ما هنگامى كه در كنار آبى از بنى سليم توقف كرده بوديم، بيمار شد، يكى از غلامان گفت: او را نحر كنيم، امام عليه السّلام اندكى صبر كرد پس از اينكه چهار ميل از آن قبيله دور شديم فرمود: اكنون شتر را نحر كنيد، من دوست دارم درندگان آن را بخورند تا آنكه اين اعراب از گوشت آن استفاده كنند.پ 11- سدير از حضرت باقر عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: رسول خدا صلّى اللَّه عليه و اله روز فتح مكه بالاى منبر رفتند و فرمودند: اى مردم خداوند از شما نخوت و تكبر جاهليت را برد و افتخار بر آباء و اجداد را به فراموشى سپرد، شما همه از آدم هستيد و آدم هم از خاك بود، بهترين بندگان در نزد خداوند متقيان هستند.
عربيت به اين نيست كه از يك پدر عرب متولد شده باشد، و عربيت در حقيقت زبان گويائى است كه از حقايق سخن بگويد، هر كس در كارهاى نيك و اعمال حسنه كوتاهى كند حسب او وى را به خوشنودى خداوند نخواهد رسانيد، و اينك هر خونى كه در جاهليت ريخته شده و يا كينهاى كه از جاهليت با هم داريد امروز زير پاهاى من نابود شد و بايد شما همه را فراموش كنيد.پ 12- صالح بن عقبه گويد: ابو الحسن موسى عليه السّلام فرمود: مردم بر سه گروه هستند، عرب، مردمان آزاده شده، و راهزنان و اشرار، عرب ما هستيم، و موالى و آزادشدهها دوستان ما هستند، و ناصبيان و دشمنان ما هم اشرار مىباشند.پ 13- ضريس بن عبد الملك گويد از حضرت صادق عليه السّلام شنيدم فرمود:
مقصود از قريش ما هستيم و مقصود از عرب شيعيان ما هستند، و مقصود از عجم نيز دشمنان ما مىباشند.پ 14- معمر گويد: حضرت محمد بن على عليه السّلام فرمود: مقصود از عرب ما هستيم و شيعيان و پيروان ما هم از ما مىباشند و ساير مردم مانند پشه و مگس هستند.پ 15- يعقوب بن شعيب گويد: به حضرت صادق عليه السّلام عرض كردم: گروهى هستند كه به طريقه ما اعتقاد دارند و به مسلمانان مىگويند نبطى راوى گويد: امام عليه السّلام فرمود: ما خاندان رسالت و نبطىها از اولاد ابراهيم عليه السّلام مىباشيم، آنها از دو ريشه كه از آب و گل بود خلق شدند و به فرزندان او زيانى نمىرساند، گروهى از آنها به علم رسيدند كه ما هستيم.پ 16- محمد بن مسلم گويد: از حضرت باقر عليه السّلام شنيدم فرمود: هر كس در اسلام متولد شود او عربى است، و هر كس از روى ميل و رغبت مسلمان شود بهتر است از كسى كه از روى اكراه اسلام اختيار كند، و مولى هم كسى است كه از سرزمينش اسير مىشود و مسلمان مىگردد.پ 17- حباب بن موسى از حضرت باقر عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: هر كس در اسلام آزاد متولد شود او عربى است و هر كس عهد و پيمانى دارد و بعد نقض عهد كند او از مواليان رسول خدا محسوب مىگردد، و هر كس از روى ميل مسلمان شود مهاجر به حساب مىآيد.پ 18- حضرت صادق عليه السّلام فرمود: هر كس در اسلام متولد شود عربى است، و هر كس مسلمان شد مهاجر به حساب مىآيد و هر كس اسير شد و آزاد گرديد او را مولى مىگويند، و مولى هر قومى از آنها بشمار مىآيد.پ 19- اسحاق بن جرير گويد: حضرت صادق عليه السّلام به من فرمودند: پسر عمويت نزد من آمد در حالى كه مانند يك عرب بيابانگرد ديوانه بود، يك لنگى به كمر بسته و كلاهى بر سر داشت و كفشها را به دستش گرفته بود.
بعد متوجه من شد و گفت: مردم در باره تو چيزهائى مىگويند، گفتم مگر
شما عرب نيستيد، گفت چرا گفتم عرب على را دشمن نمىدارد، گفتم شايد شما حوض را تكذيب مىكنى، به خداوند سوگند اگر على را دشمن بدارى و بعد در كنار حوض او را بنگرى از عطش خواهى مرد.پ 20- شخصى از حضرت صادق عليه السّلام معنى آيه شريفه «فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكافِرِينَ» را سؤال كرد امام عليه السّلام فرمود: مقصود از آنها موالى هستند.
