پ1- زيد بن على از پدرش و او از پدرش از على عليه السّلام روايت مىكند كه فرمودند: بخشندگان سروران دنيا هستند، و در آخرت هم از نيكان بشمار مىروند.
پ2- حسن بن زياد از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: خداوند متعال دين اسلام را براى شما پسنديد، اكنون سخاوت و حسن خلق داشته باشيد و حق اسلام را ادا كنيد.پ 3- جميل بن دراج گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: بهترين شما بخشندگان شما هستند، و بدترين شما بخيلان مىباشند، از كارهاى نيك احسان به برادران و كوشش در بر آوردن خواستههاى آنان مىباشد، اگر اين كارها را بكنيد شيطان را از خود دور مىكنيد و از دوزخ نجات مىيابيد و وارد بهشت مىشويد.
اى جميل اين حديث را به دوستان برگزيدهات برسان، جميل گويد: عرض كردم قربانت كردم دوستان برگزيدهام كدام افراد مىباشند فرمود: آنها كه به برادران خود نيكى مىكنند در سختىها و آسانيها از آنها دلجوئى مىنمايند.
بعد از آن فرمود: اى جميل آنها كه مال زياد دارند براى آنها مشكلى نخواهد بود، ولى خداوند آنهائى را كه مال اندك دارند و در عين حال انفاق مىكنند ستوده و گفته وَ يُؤْثِرُونَ عَلى أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ كانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ وَ مَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَپ 4- بريد عجلى گويد: امام باقر عليه السّلام از پدرانش عليهم السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: خداوند متعال مىفرمايد: كار نيك هديهاى است از طرف من براى بندگان مؤمنم.
اگر آنها را قبول كرد معلوم است كه رحمت من شامل حال او مىباشد و اگر رد كرد معلوم مىشود گناهى مرتكب شده و از آن محروم شده است، و اين از طرف او مىباشد نه از طرف من، هر بندهاى را كه آفريدم، او را بطرف ايمان هدايت كردم و خلقش را نيكو گردانيدم و او را گرفتار بخل نكردم و همه نيكيها را به او دادهام.پ 5- احمد بن سليمان گويد: مردى از ابو الحسن عليه السّلام سؤال كرد در حالى كه آن جناب در طواف بود، آن مرد پرسيد مرا از جواد آگاه كنيد، امام فرمود: اين سخن تو دو وجه دارد، اگر از مخلوقات سؤال مىكنى، جواد كسى را گويند كه
واجبات خداوند را انجام دهد،پ و بخيل هم كسى مىباشد كه واجبات را بجاى نياورد.
اما اگر مقصود شما از جواد خداوند و خالق موجودات باشد، او اگر عطا كند، جواد است، و اگر هم ندهد باز هم جواد مىباشد، زيرا اگر او به بندهاى چيزى بدهد به او تعلق ندارد و اگر هم ندهد باز حقى از آن ضايع نكرده است.پ 6- محمد بن عيسى گويد: امام رضا عليه السّلام فرمود: در خروس سفيد پنج خصلت مىباشد كه در انبياء هم وجود دارند، و آنها عبارتند از: شناختن هنگام نماز، غيرت، سخاوت، شجاعت و كثرت آميزش.پ 7- وشاء گويد: از امام رضا عليه السّلام شنيدم فرمود: سخى به خداوند و بهشت و مردم نزديك مىباشد ولى بخيل از خدا و بهشت و مردم دور است،پ و نيز شنيدم آن جناب فرمود: سخاوت درختى است در بهشت و هر كس به يكى از شاخههاى آن در آويزد وارد بهشت مىگردد.پ 8- ياسر خادم گويد: امام رضا عليه السّلام فرمود: سخى از مال مردم مىخورد تا مردم از مال او بخورند ولى بخيل از مال كسى نمىخورد تا ديگران هم از طعام او نخورند.پ 9- سعيد بن مسلمه گويد: امام صادق عليه السّلام از پدرانش عليهم السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: سخاوت يكى از درختهاى بهشت مىباشد، و شاخههاى متعددى دارد كه بطرف دنيا هم سر در آوردهاند.
هر كس سخاوت داشته باشد به يكى از آن شاخهها مىآويزد و شاخه او را بطرف بهشت مىكشاند، و بخل هم درختش در دوزخ است و شاخههاى آن به دنيا سر در آوردهاند افراد بخيل به آن شاخهها آويزان مىشوند و بطرف دوزخ جلب مىگردند.پ ابو المفضل گويد: يكى از راويان بنام ابو عبد اللَّه الحسين گويد: شيخى از خاندان ما از پدرش روايت مىكرد كه من اين حديث را از امام صادق عليه السّلام شنيدم و آن جناب فرمود: مقصود آن سخى كه مال خود را در راه غير مشروع تبذير مىكند
نيست، بلكه مقصود كسى است كه واجبات را مانند زكاة در راه خدا صرف مىكند، و بخيل هم كسى است كه حق خدا را از مالش نمىدهد.پ 10- يكى از اصحاب ما گويد: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم سخاوت را برايم تعريف بفرمائيد، امام عليه السّلام فرمود: حقوقى را كه خداوند در مالت واجب كرده است در محل خودش خرج كنيد.پ 11- حريز گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: مرد سخاوتمند و شريف كسى است كه مال خودش را در راه حق انفاق كند.پ 12- على بن عوف ازدى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: سخى كسى را گويند كه از مال حرام دست باز دارد، و هر گاه مال حلالى پيدا كرد از روى ميل و رغبت آن را در راه خداوند انفاق كند.پ 13- حفص بن غياث از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: سخاوت درختى در بهشت مىباشد كه شاخههاى آن بطرف دنيا آويخته شده هر كس چنگ به آن بزند بطرف بهشت جلب مىشود.پ 14- حارث اعور گويد: امير المؤمنين سلام اللَّه عليه به فرزندش حسن گفتند اى فرزند من سماحت چيست، فرمود: بخشش در هنگام وسعت و تنگى،پ و در روايت ديگر از على عليه السّلام آمده كه از فرزندش پرسيد سماحت چيست، جواب داد، جواب سائل را دادن و بخشش نمودن.پ 15- سكونى گويد: امام صادق عليه السّلام از على عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: سه چيز از درهاى خير مىباشد سخاوت نفس، پاكى سخن، و صبر در برابر آزارها.پ 16- از عالم عليه السّلام روايت شده كه فرمود: سخاوت درختى است در بهشت كه شاخههاى آن به دنيا آويزان است هر كس به آن چنگ زند بطرف بهشت جلب مىگردد، و بخل نيز درختى در جهنم است و شاخهاش بطرف دنيا بيرون آمده هر كس به آن درآويزد بطرف دوزخ كشانده مىگردد از آتش جهنم به خداوند پناه مىبريم.پ روايت شده رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله به عدى به حاتم طائى فرمودند: خداوند عذاب
را به خاطر سخاوت از پدرت دور كرده است.پ روايت شده تعدادى اسير نزد رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله آوردند، پيامبر به على عليه السّلام دستور دادند گردن آنها را بزند و فقط يك نفر را اعدام نكند، آن مرد پرسيد چرا مرا از ميان آنها استثناء كرديد در حالى كه جرم ما يكى بود.
رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمود: خداوند متعال براى من وحى فرستاد و فرمود: شما در ميان قومت سخاوت داشتى و از اين جهت نبايد كشته شوى، آن مرد در اين هنگام شهادتين بر زبان جارى كرد و سخاوتش او را بطرف بهشت كشانيد.پ در روايت آمده سخاوتمندى كه به گناهانش اعتراف مىكند نزد خداوند از پيرمرد عابد ولى بخيل محبوبتر است.پ روايت شده چيزى نزد خداوند بهتر از اين نيست كه گوسفندى قربانى شود و به مردم خورانيده گردد.پ روايت شده در سر سفرهها زياد بنشينيد و زود حركت نكنيد، زيرا سر سفرهها نشستن از عمرها به حساب نمىآيد.پ روايت شده اگر غذائى با هزينه صد درهم تهيه شود و مؤمنى از آن بخورد، اسراف حساب نمىشود.پ از عالم عليه السّلام روايت شده كه فرمود: به مردم طعام دهيد، و سلام را بلند بگوئيد و نماز بگذاريد هنگامى كه مردم در خواب مىباشند، و با سلامتى وارد بهشت مىشويد.پ روايت شده از سخى بپرهيزيد كه خداوند دست او را مىگيرد،پ و روايت شده كه هر گاه سخى بر زمين بيفتد خداوند او را محافظت مىكند و پيشانيش را مىگيرد.پ 17- امام صادق عليه السّلام فرمود: جود و سخاوت از اخلاق پيامبران مىباشد سخاوت از پايههاى دين بشمار مىرود و مؤمن سخى و بخشنده است، كسى به مقام جود مىرسد كه داراى يقين و همتى عالى باشد، زيرا سخاوت در پرتو يقين حاصل مىگردد و هر كس مقصود را شناخت مال و ثروت در نظرش پست مىشود.
پرسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمود: ولى خدا سرشتش به سخاوت آميخته شده است سخاوت بايد در باره دوستانى كه دنيا آنها را ناتوان كرده است انجام گيرد، كسى كه اهل جود و سخاوت مىباشد بايد همه مردم را يكسان مشاهده كند، و مؤمن و كافر و مطيع و عاصى و بزرگ و كوچك در نظر او مساوى باشند.
افراد نيازمند را طعام دهد و زندگى آنها را تامين كند، و به آنها لباس بپوشاند و به ديگران بخشش كند، ولى خودش هر طور مىخواهد زندگى كند، اگر او همه دنيا را در اختيار خود بگيرد باز خويشتن را بيگانه مشاهده مىكند، و اگر همه را در راه خداوند خرج كند هرگز ملول نمىگردد.پ رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: آدم سخاوتمند به خدا و مردم و بهشت نزديك است، و بخيل هم از خدا و مردم و بهشت دور مىباشد و به دوزخ نزديك، كسى را سخى مىگويند كه در راه رضاى خداوند مال خود را بذل كند، و لو به مقدارى نان و جرعهاى آب باشد.پ رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: مرد با جود و سخاوت هنگامى مىتواند از جود خود استفاده كند كه انفاق او براى رضاى خدا باشد، و اگر در كارهاى معصيت و بر خلاف رضاى خدا بخشش كند مورد خشم و غضب خداوند قرار مىگيرد.
اين چنين انسانى نسبت به خود بخل مىكند تا چه رسد به ديگران زيرا او از هواى نفس خود پيروى كرده و با اوامر خداوند مخالفت مىكند، خداوند در اين باره فرموده وَ لَيَحْمِلُنَّ أَثْقالَهُمْ وَ أَثْقالًا مَعَ أَثْقالِهِمْ.پ رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمود: فرزند آدم مىگويد: ملك من و مال من، اى بينوا هنگامى كه ملك بود تو كجا بودى، مال تو آن است كه خوردى و پوشيدى و يا انفاق كردى، آنكه خوردى از بين رفت، آنكه پوشيدى كهنه شد، و آنچه انفاق كردى برايت باقى مىماند، اينك يا خداوند تو را رحمت مىكند و يا عذاب مىنمايد.
اكنون توجه داشته باش كه مال ديگران محبوبتر از مال خودت نباشد، على عليه السّلام فرمود: هر چه قبل از خود فرستادى براى مالكان خواهد بود، و هر چه
گذاشتهاى از آن وارثان مىباشد، آنچه هم در اختيار دارى توانائى بر آن پيدا نمىكنى و فقط غرور دارى، چه اندازه در طلب دنيا هستى و چه مىخواهى، مىخواهى خودت را نيازمند كنى و ديگران را بىنياز سازى.پ 18- رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمود: بهشت منزل سخاوتمندان مىباشد.پ امام صادق سلام اللَّه عليه فرمود: مرد با جود و بزرگ مال خود را در طريق حق مصرف مىكند و بر طبق فرمان خداوند انفاق مىنمايد.پ در حديث ديگرى از امام صادق عليه السّلام وارد شده كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود:
جوان گناهكار با جود در نزد خداوند محبوبتر از پيرمرد عابد بخيل مىباشد.پ امام صادق عليه السّلام فرمود: جاهل بخشنده بهتر از عابد بخيل است.پ حسن بن على وشاء گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم فرمود: مرد با جود به خدا و بهشت و مردم نزديك است و از جهنم هم دور مىباشد، ولى بخيل از خدا و بهشت و مردم دور و به آتش نزديك است.پ رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: مردان چهار گونه مىباشند: با سخاوت بزرگوار، بخيل و پست، سخى كسى است كه مىخورد و مىدهد، كريم آن است كه خود نمىخورد و به ديگران مىدهد، بخيل مىخورد و نمىدهد، لئيم خود نمىخورد و به ديگران هم نمىدهد.پ 19- زراره گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم مىگفت: خداوند اسلام را براى خود به عنوان دين برگزيد، اينك با سخاوت و حسن خلق با وى رفتار كنيد.پ 20- موسى بن بكر از بنده صالح عليه السّلام روايت مىكند كه ابو ذر رضوان اللَّه عليه گفت رسول خدا فرمودند هر كس به آخرت معتقد باشد جود و بخشش مىكند.پ 21- امام حسين عليه السّلام فرمود: هر كس هديه تو را قبول كند، به بزرگى و شرافت تو كمك كرده است،پ و نيز فرمود: اگر مالت براى تو نيست تو براى آن باش، تو آن را باقى نگذار زيرا او تو را باقى نخواهد گذاشت، تو مال را بخور قبل از اينكه او تو را بخورد.
پامام صادق عليه السّلام فرمود: جاهل با سخاوت بهتر از عابد بخيل استپ و نيز فرمود: سخاوت بايد بدون سؤال باشد ولى اگر با سؤال انجام گيرد در اثر شرم و حياء خواهد بود،پ و نيز فرمود: فضل و احسان مهربانتر از خويشاوندى مىباشد.پ 22- سكونى از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود:
غذاى آدم با جود و سخاوت دارو هست، ولى غذاى آدم بخيل بيمارى مىآورد.
