پ1- ابو نعمان گويد: امام باقر عليه السّلام فرمودند: اى ابو نعمان بر ما دروغ نبند كه شريعت از تو سلب خواهد شد، از جاهطلبى و رياستخواهى و برترىجوئى دست بكش تا به گناه آلوده نگردى ما را وسيله زندگى قرار نده كه فقير خواهى شد، تو حتما در پيشگاه خداوند حضور پيدا مىكنى و بايد جواب بدهى، اگر راست گفتى ما تصديق مىكنيم و اگر دروغ گفتى ما هم تكذيب مىكنيم.پ 2- يكى از راويان از امام باقر عليه السّلام روايت مىكند كه فرمودند: على بن الحسين عليهما السّلام به فرزندان خود مىفرمودند: از دروغ دورى كنيد و سوگند بزرگ و كوچك
از زبان شما بيرون نيايد چه در كارهاى مهم و يا عادى.پ هر گاه مردى در كارهاى كوچك دروغ بگويد جرأت پيدا مىكند در كارهاى بزرگ هم مرتكب دروغ بشود، مگر نمىدانيد رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند بنده با صداقت رفتار مىكند تا آن جا كه خداوند او را از صديقان به حساب مىآورد، يا همواره دروغ مىگويد تا جايى كه خداوند او را در زمره دروغگويان به حساب مىآورد.پ 3- محمد بن مسلم از امام باقر عليه السّلام روايت مىكند كه خداوند متعال براى كارهاى بد قفلهائى قرار داده و كليد آن با شراب مىباشد و دروغ از نوشيدن شراب هم بدتر است.پ 4- حسن صيقل گويد: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم از امام باقر عليه السّلام براى ما روايت شده كه آن جناب در تفسير آيه شريفه: أَيَّتُهَا الْعِيرُ إِنَّكُمْ لَسارِقُونَ فرمودهاند:
به خداوند سوگند آنها دزدى نكردند و يوسف هم دروغ نگفته است.
در قضيه حضرت ابراهيم عليه السّلام نيز كه گفت: بَلْ فَعَلَهُ كَبِيرُهُمْ هذا فَسْئَلُوهُمْ إِنْ كانُوا يَنْطِقُونَ، يعنى بت بزرگ آنها بتهاى كوچك را شكسته از آنها سؤال كنيد، اگر سخن مىگويند، در اين جا هم فرمودهاند: ابراهيم دروغ نگفت و بتها هم كارى نكرده بودند.
امام صادق عليه السّلام فرمودند: شما در اين باره چه مىگوئيد، گفت: ما در اين موارد تسليم هستيم و سخنى نداريم، امام فرمودند: خداوند دو چيز را دوست مىدارد و از دو چيز خوشش نمىآيد از برافراشتن شمشير در جنگ خوشش مىآيد و دروغ در اصلاح را هم مىپسندد.
اما از كسى كه در ميان راهها شمشيرش را برهنه مىكند و مردم را مىترساند بدش مىآيد و دروغ را هم كه از روى مصلحت نباشد دشمن مىدارد، مقصود ابراهيم عليه السّلام اصلاح قومش بود و اينكه به آنها بفهماند بتها شعور ندارند و يوسف هم قصدش اصلاح بود.پ 5- عيسى بن حسان گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم فرمودند هر دروغى
براى دروغگو مسئوليت داردپ مگر در سه مورد مردى كه در جنگ شركت دارد و بايد اسرار جنگى را حفظ كند، مردى كه قصد اصلاح بين دو نفر را دارد و سخن آنها را به هم مىرساند و مردى كه به خانوادهاش وعده داده ولى نمىخواهد آن را بطور كامل انجام دهد.پ 6- ابو اسحاق خراسانى روايت مىكند كه امير المؤمنين عليه السّلام فرمودند: از دروغ دورى كنيد، هر اميدوارى دنبال كار مورد نظرش مىرود، هر كس از چيزى بترسد از آن فرار مىكند.پ 7- ابو ليلى از امام باقر عليه السّلام روايت مىكند كه فرمودند: دروغ ايمان آدمى را خراب مىكند.پ 8- فضيل بن يسار گويد: امام باقر عليه السّلام فرمودند: نخستين كسى كه دروغ را تكذيب مىكند خداوند است و بعد آن دو فرشتهاى كه بر او ناظر مىباشند و سپس خودش كه مىداند به حق سخن نمىگويد و هر چه بر زبان جارى مىكند دروغ است.پ 9- عمر بن يزيد گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم مىفرمودند: دروغگو با دروغهاى روشن و سخنان بىحقيقت خود را به هلاكت مىرساند و پيروان خود را هم با ايجاد شك و شبهه در آنها به نابودى مىكشاند.پ 10- معاويه بن وهب گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم فرمودند: نشانه دروغگو آن است كه براى شما از مشرق و مغرب سخن مىگويد و از زمين و آسمان گفتگو مىنمايد، ولى اگر از حرام و يا حلال خدا از وى سؤال كنند چيزى نمىداند.پ 11- ابو بصير گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم فرمودند: دروغ روزه را باطل مىكند، گفتم: كدام يك از ما در اينجا مصون هستيم فرمودند مطلب آن طور نيست كه شما آن را دريافت كرديد، مقصود در اينجا دروغ بر خدا و رسول خدا و امامان عليهم السّلام است.پ 12- يكى از راويان گويد: در محضر امام صادق عليه السّلام گفته شد: حائك ملعون
است امام عليه السّلام فرمود: براى اينكه او به خداوند و رسول او دروغ نسبت مىدهد.پ 13- اصبغ بن نباته گويد: امير المؤمنين عليه السّلام فرمودند: بندهاى مزه ايمان را درك نمىكند مگر اينكه از دروغ چه جدى و يا شوخى دست باز دارد.پ 14- عبد الرحمن بن حجاج گويد: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم كذاب كسى را گويند كه در باره چيزى دروغ مىگويد، فرمودند خير چنين نيست هر انسانى گاهى از او چيزى ظاهر مىشود، مقصود از كذاب در اين گونه موارد كسى را گويند كه طبيعت او دروغگوئى باشد.پ 15- يكى از راويان گويد: امام صادق عليه السّلام فرمودند: عيسى بن مريم عليه السّلام فرمود: هر كس زياد دروغ بگويد وقار و زيبائيش را از دست مىدهد.پ 16- محمد بن سالم در يك حديث از امير المؤمنين عليه السّلام روايت مىكند كه فرمودند: سزاوار است مرد مسلمان از دوستى و برادرى با دروغگو دورى كند، زيرا او به اندازهاى دروغ گفته كه اگر راست هم بگويد كسى او را قبول نمىكند و به سخنانش گوش نمىدهد.پ 17- عبيد بن زراره گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم فرمودند: يكى از چيزهائى كه خداوند به دروغگويان داده فراموشى مىباشد.پ 18- يكى از راويان از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: سخن بر سه گونه است راست، دروغ و يا اصلاح بين مردم، گفته شد: اصلاح بين مردم چيست، فرمودند: سخنى از مردى مىشنوى و گفتههاى نارواى او را بر مىدارى و به طرف مىگوئى كه او نسبت به شما اظهار ادب مىكند و من خلافى از او نديدم و مقصودت در اينجا اصلاح مىباشد.پ 19- عطا از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: براى كسى كه قصد اصلاح دارد دروغى نيست و بعد اين آيه شريفه را تلاوت كردند أَيَّتُهَا الْعِيرُ إِنَّكُمْ لَسارِقُونَ يعنى اى اهل كاروان شما دزد هستيد.
رسول خدا فرمودند: آنها دزد نبودند و يوسف هم دروغ نگفت و يا آيه شريفه بَلْ فَعَلَهُ كَبِيرُهُمْ هذا فَسْئَلُوهُمْ إِنْ كانُوا يَنْطِقُونَ، به خداوند سوگند بتها آن
كار را نكردند و حضرت ابراهيم عليه السّلام نيز دروغ نگفت.پ 20- امام صادق عليه السّلام فرمودند: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: كسانى كه دروغ مىگويند انسانيت و مردانگى ندارند.پ 21- طلحة بن زيد از امام صادق و او از پدرانش عليهم السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: شوخى زياد اعتبار آدمى را مىبرد، خنديدن زياد ايمان را محو مىكند و دروغ زياد جمال انسانى را از انسان مىگيرد.پ 22- امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: هيچ كار بدى بالاتر از دروغ نيست.پ 23- حارث اعور از على عليه السّلام روايت مىكند كه فرمودند: دروغ شايسته نيست چه جدى باشد و يا شوخى و اگر به كودكى هم وعده دادهايد بايد به آن وفا كنيد، دروغ انسان را به كارهاى بد مىكشاند و كارهاى بد هم سرانجام آدمى را به دوزخ مىبرد.
كسانى در ميان شما هستند و به اندازهاى دروغ مىگويند تا به آنها كذاب و گناهكار گفته مىشود و گروهى مىباشند دروغ را به جايى رسانيدهاند كه در دل آنها به اندازه سر سوزنى هم صداقت ديده نمىشود، اينها را در نزد خداوند كذاب مىگويند.پ 24- امام صادق عليه السّلام از رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله روايت مىكند كه فرمودند: بدترين روايت نقل روايت دروغ مىباشد.پ 25- عبد اللَّه بن سنان گويد: امام صادق عليه السّلام فرمودند: مزاح و شوخى نكن تا نور چهرهات نرود، دروغ نگو تا جمالت پايدار بماند، از دو خصلت دورى كن، خستگى به خود راه نده و تنبلى نكن، اگر خسته شدى صبر را از دست خواهى داد و اگر تنبلى و سستى كردى حقى را نمىتوانى ادا كنى.پ عيسى عليه السّلام مىفرمودند: هر كس زياد اندوهگين شود، بدنش بيمار مىگردد و هر كس بد اخلاق گردد خود را گرفتار عذاب مىكند، هر كس پر حرفى نمايد در سخن لغزش پيدا خواهد كرد، هر كس زياد دروغ بگويد نورش مىرود و هر كس با مردم ستيزد مردانگى خود را نابود مىكند.
پ26- امير المؤمنين عليه السّلام فرمودند: راست بگوئيد كه خداوند با راستگويان مىباشد از دروغ دورى كنيد كه دروغ با ايمان مغايرت دارد، راستى آدمى را از لغزش نجات مىدهد و گراميش مىدارد، ولى دروغ انسانى را به سقوط مىكشاند و هلاك مىكند.پ 27- هشام بن سالم گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: كسانى در ميان شيعيان ما مىباشند كه دروغ مىگويند تا آن جا كه شيطان به دروغ آنها نياز پيدا مىكند.پ 28- حسين بن حسن كندى از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود:
مردى دروغ مىگويد به اندازهاى كه از نماز شب محروم مىگردد، و هر گاه از نماز شب محروم شد از روزى هم محروم مىشود.پ 29- ابن فضال در يك حديث از امام باقر عليه السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: دروغ، تكبر و چرت زدن از عواملى است كه شيطان آدمى را بوسيله آنها گمراه مىكند.پ 30- يونس در يك حديث مرفوع از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: اى على تو را از سه چيز نهى مىكنم و آنها عبارتند: از حسد، حرص و دروغ.پ 31- جبله افريقى گويد: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: من رهبر يك خانه در ميان بهشت و يك خانه در وسط بهشت و يك خانه هم در بالاى بهشت مىباشم، آنها را به كسانى مىدهم كه مراء و جدال نكنند اگر چه حق با آنها باشد، دروغ نگويند اگر چه شوخى باشد و داراى حسن خلق باشند.پ 32- سفيان ثورى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: اى سفيان دروغگو مردانگى ندارد، پادشاهان و امراء برادرى ندارند، حسود آسايش پيدا نمىكند و بد خلق رهبر نمىشود.پ 33- عبد اللَّه بن مسعود گويد: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: هر كس چهار چيز در آن باشد منافق مىباشد و هر كس كه يكى از آنها را داشته باشد منافق بحساب مىآيد تا آن گاه كه آن را ترك كند، هر گاه سخن بر زبان آورد دروغ مىگويد و
هر گاه وعده دهد خلف وعده مىكند و هر گاه پيمانى ببندد حيله دارد و هر گاه مخاصمه نمايد مرتكب گناه مىشود.پ 34- امام صادق عليه السّلام فرمود: دروغگو مردانگى ندارد.پ 35- امير المؤمنين عليه السّلام فرمودند: هر كس به دروغ عادت كند فقير مىشود.پ 36- امير المؤمنين عليه السّلام فرمودند: راستگوئى امانت است و دروغ خيانت.پ 37- ابن مسكان از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: خداوند متعال براى هر شرى قفل گذاشته است، و كليد همه آنها شراب مىباشد و بدتر از آن دروغ است.پ 38- ابو بصير گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم فرمود: بندهاى دروغ مىگويد تا از دروغگويان شمرده مىشود و هر گاه دروغ گفت خداوند مىفرمايد: دروغ مىگويد: و مرتكب گناه مىگردد.پ 39- معمر بن خلاد گويد: امام رضا عليه السّلام فرمودند: از رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله سؤال شد آيا مؤمن ترسو هست فرمودند آرى، گفته شد: بخيل هم مىباشد فرمودند:
آرى، سؤال شد: آيا دروغ هم مىگويد: گفت: خير.پ 40- اصبغ بن نباته از على عليه السّلام روايت مىكند كه فرمودند: مردى به حقيقت ايمان نمىرسد مگر اينكه دروغ را رها كند چه جدى باشد و يا شوخى.پ 41- فضيل بن يسار گويد: امام باقر عليه السّلام فرمودند اولين كسى كه دروغ را تكذيب مىكند خداوند است و بعد دو فرشتهاى كه ناظر بر اعمال او مىباشند و بعد هم خودش كه مىداند دروغ مىگويد.پ 42- مردى خدمت حضرت رسول صلى اللَّه عليه و آله آمد و گفت: يا رسول اللَّه به من خوئى تعليم كن تا همه نيكىهاى دنيا و آخرت را برايم بياورد، رسول خدا فرمودند: دروغ نگو، آن مرد گويد: گاهى برايم حالتى پيش مىآيد كه خداوند آن را نمىپسندد، من آن حالت را ترك مىكردم از ترس اينكه مبادا كسى از من سؤال كند و من رسوا شوم و يا دروغ بگويم و بر خلاف سخن رسول خدا عمل كرده باشم.
پ43- عباس بن هلال گويد: امام رضا عليه السّلام در باره مردى دروغگو سخن مىگفتند و بعد اين آيه شريفه را تلاوت كردند إِنَّما يَفْتَرِي الْكَذِبَ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ، كسانى نسبتهاى ناروا مىدهند و دروغ مىگويند كه ايمان ندارند.پ 44- رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: دروغگو بخاطر پستى و دنائت نفس خود دروغ مىگويد و ريشه استهزاء و ريشخند كردن مردم از اطمينان به سخنان دروغگويان مىباشد.پ 45- ابو محمد عسكرى عليه السّلام فرمودند: همه پليديها در اطاقى قرار دارند و كليد آن در دروغ است.پ 46- رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمودند بالاتر از ربا دروغ مىباشد، مردى به حضور آن بزرگوار عرض كرد: مؤمن زنا مىكند، فرمود: گاهى امكان دارد، پرسيد، مؤمن دزدى مىكند، فرمودند گاهى امكان آن هست، پرسيد يا رسول اللَّه دروغ مىگويد فرمودند: خير خداوند فرموده دروغگويان مؤمن نيستند.پ 47- امام عليه السّلام فرمودند: از دروغ دورى كنيد كه دروغ آدميان را به گناه مىكشاند و گناه هم انسان را وارد دوزخ مىكند.پ انس گويد: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: مؤمن هر گاه بدون عذر دروغ بگويد هفتاد هزار فرشته او را لعنت مىكنند و از درونش بوئى خارج مىگردد كه تا عرش مىرسد و حاملان عرش او را لعنت مىنمايند، خداوند براى آن گناه هفتاد زنا براى او مىنويسد كه پستترين آنها زنا با مادرش مىباشد.پ امام صادق عليه السّلام فرمودند: دروغ زشت است جز در دو جا، هنگام دفع شر ظالمان و اصلاح بين مردم.پ موسى عليه السّلام گفت: اى خدا كدام يك از بندگانت عملش نيك مىباشد، فرمود:
كسى كه زبانش دروغ نگويد و دلش به گناه آلوده نشود و مرتكب زنا نگردد.پ امام عسكرى عليه السّلام فرمودند همه پليديها و زشتيها در يك اطاق جمع شدهاند و كليد آن اطاق دروغ مىباشد.
