پ1- ابو حمزه ثمالى گويد: امام سجاد عليه السّلام فرمود: هر عملى بايد با نيت باشد.پ 2- سكونى از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله فرمودند:
نيت مؤمن از عملش بهتر است و نيت كافر از عمل او بدتر مىباشد و هر كس طبق نيت خود كار مىكند.پ 3- ابو بصير گويد: از امام صادق عليه السّلام سؤال كردم حد عبادت چه اندازه مىباشد كه اگر كسى آن را انجام داد به او عابد بگويند، فرمود: حسن نيت با اطاعت.پ 4- ابو بصير گويد: امام صادق عليه السّلام فرمودند: بنده مؤمن فقير مىگويد: بار خدايا مرا روزى ده تا فلان كار خوب را انجام دهم و دنبال كارهاى نيك بروم، و هر گاه با نيت درستى اين سخن را بگويد خداوند در نامه عمل او پاداش مىنويسد، مثل اينكه آن عمل را انجام داده باشد، زيرا خداوند كريم و نعمت او فراگير مىباشد.پ 5- ابو هاشم گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: اهل آتش براى اين در دوزخ مخلد مىباشند كه نيت آنها در دنيا اين بود كه هرگز دست از معصيت باز ندارند، و اهل بهشت هم از اين جهت در بهشت جاودان هستند كه آنها در دنيا پيوسته از خدا اطاعت مىكردند.
پس بنا بر اين مردم با نيت خود محشور مىشوند و پاداش و جزاء آنها بر طبق نيت آنها مىباشد، و بعد از اين آيه شريفه «قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى شاكِلَتِهِ» را قرائت كردند و فرمودند: يعنى با نيت خود.پ 6- ابو حمزه گويد: امام باقر عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: روز قيامت مردى را مىآورند و به او مىگويند احتجاج كن، او مىگويد: بار خدايا مرا آفريدى و هدايت كردى و زندگى فراخى به من دادى.
من هم به مردم رسيدم و از مال خودم به آنها دادم و وسائل آسايش آنها را فراهم كردم تا امروز از رحمت تو استفاده كنم، خداوند متعال مىفرمايد: بنده من راست مىگويد او را وارد بهشت كنيد.پ 7- على بن عيسى گويد: امام عليه السّلام فرمود: موسى با خداوند مناجات مىكرد و در ضمن مناجات طولانى به او گفته شد: چنان عمل كن كه گويا پاداش آن را مشاهده مىكنى و اگر چنان باشى طمعت نسبت به آخرت بيشتر مىشود.پ 8- على عليه السّلام در وصيت خود فرمودند اينست آنچه بنده خدا امير المؤمنين على بن ابى طالب نسبت به مال خود وصيت مىكند و مىخواهد اموال خود را در راه خدا بدهد، تا خداوند او را وارد بهشت كند و آسايش عطا نمايد.پ على عليه السّلام فرمود: مردى حريصتر به اجتماع امت محمد و هم بستگى آنها مانند من نيست و مقصودم از اين نيت آن است كه ثواب نيك داشته باشم، و جاى شرافتمندى را پيدا كنم.پ 9- حضرت رسول صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: هر كس يك روز روزه مستحبى بگيرد و مقصودش رسيدن به ثواب خداوند باشد، آمرزش براى او لازم مىگردد.پ 10- امام عليه السّلام در تفسير آيه شريفه «مَنْ كانَ يُرِيدُ الْحَياةَ الدُّنْيا وَ زِينَتَها نُوَفِّ إِلَيْهِمْ أَعْمالَهُمْ فِيها وَ هُمْ فِيها لا يُبْخَسُونَ» فرمودند هر كس كار خيرى بكند و نظرش اين باشد كه خداوند در دنيا پاداش او را بدهد خداوند خواسته او را اجابت مىكند ولى در آخرت گرفتار آتش مىگردد.پ 11- ثمالى از امام سجاد عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: هيچ قريشى و يا عربى
بر ديگران فضيلتى ندارندپ فضيلت فقط به تواضع مىباشد، كرامتى جز تقوى نيست، عملى بدون نيت درست نمىباشد، و عبادتى بدون درك ارزش ندارد، مبغوضترين مردم كسى است كه خود را پيرو يك امام بداند ولى عمل او را انجام ندهد.پ 12- جعفر بن ابراهيم از امام رضا عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: هنگامى كه روز قيامت فرا رسد مؤمن را در مقابل خداوند قرار مىدهند، و او خود بحساب و كتاب او مىرسد، نامه عمل او را بدستش مىدهند و او در آن مىنگرد.
هنگامى كه متوجه گناهانش مىگردد، چهرهاش تغيير مىكند و بدنش مىلرزد و جانش درهم مىريزد، بعد از آن متوجه كارهاى نيكش مىشود، در اينجا خوشحال مىشود، و خوشحال مىگردد و روحش شادمان مىشود.
بعد از آن متوجه پاداشهائى مىگردد كه خداوند براى او مهيا كرده است، در اين جا بسيار خوشحال مىشود، سپس خداوند به فرشتگان امر مىكند برويد صحيفه اعمالى كه آنها را مورد عمل قرار ندادهاند بياوريد.
هنگامى كه فرشتگان آن نامهها را به نظر آنها مىرسانند مىگويند بار خدايا خود مىدانيد كه ما اين اعمال را انجام ندادهايم، خداوند مىفرمايد: شما راست مىگوئيد ولى چون شما نيت كرديد آن كارها را بكنيد ما هم آن اعمال را در نامه اعمال شما نوشتيم و اينك ثواب آنها را به شما مىدهيم.پ 13- يونس بن ظبيان گويد: امام جعفر صادق عليه السّلام فرمود: مردم خداوند را بر سه وجه عبادت مىكنند، گروهى براى رسيدن به ثواب خدا را عبادت مىكنند اين را عبادت طمع و حرص مىگويند، گروهى ديگر براى ترس عبادت مىنمايند و اين نوع عبادت بردگان است.
اما من خداوند را براى اينكه او را دوست مىدارم عبادت مىكنم، اين را عبادت بزرگان و كريمان گويند و همين عبادت است كه خداوند مىفرمايد «وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ يَوْمَئِذٍ آمِنُونَ» اين گونه عبادتكنندگان از وحشت روز قيامت در آسايش مىباشند.
پخداوند متعال در قرآن مىفرمايد: بگو اگر شما خداوند را دوست مىداريد از من متابعت كنيد تا خداوند شما را دوست بدارد و گناهان شما را بيامرزد، هر كس خداوند را دوست بدارد خداوند هم او را دوست مىدارد و هر كس مورد محبت خدا شد در آسايش خواهد بود.پ 14- فضيل گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: هر گاه نيت قوى بود بدن ضعيف و ناتوان نمىگردد.پ 15- حسن بن زياد گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: هر كس زبان راستگو داشته باشد كارهايش پاك مىگردد، و هر كس نيت او نيكو باشد روزيش زياد مىشود، و هر كس به خويشاوندان خود نيكى كند عمرش زياد خواهد شد.پ 16- عبد اللَّه بن سنان گويد: خدمت امام صادق عليه السّلام رسيديم، يكى از كسانى كه در آن جا نشسته بود گفت: قربانت گردم اى فرزند رسول خدا آيا مىترسى من منافق باشم، امام پرسيد در هنگام خلوت در شب و يا روز كه در خانه خود هستى مگر نماز نمىخوانى.
عرض كردم چرا نماز مىخوانم و در خلوت نماز خود را ترك نمىكنم، امام عليه السّلام سؤال كردند شما براى كه در خلوت نماز، مىگذارى، گفت: براى خداوند عز و جل، امام فرمود: پس در اين حال چگونه منافق بحساب مىآئى در صورتى كه براى او نه براى غير او در خلوت نماز مىگذارى.پ 17- زيد شحام گويد به حضرت صادق عليه السّلام عرض كردم از شما شنيدم فرموديد: نيت مؤمن از عملش بهتر است، چگونه مىشود كه نيت از عمل بهتر باشد، فرمود: براى اينكه عمل گاهى براى ريا مىباشد ولى نيت فقط براى خداوند است از اين رو طبق نيت پاداش مىدهد.پ امام صادق عليه السّلام فرمود: بندهاى از روى نيت قصد مىكند كه هنگام شب نماز بگذارد ولى شب خواب بر او غلبه مىكند و به خواب مىرود، خداوند ثواب نماز را در نامه اعمال او صدقه حساب مىكند.پ 18- يكى از راويان از امام باقر عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: نيت مؤمن از
عملش افضل است، زيرا او خيرى را نيت مىكند كه موفق به انجام آن نمىگردد، ولى نيت كافر از عملش بدتر است، براى اينكه كافر همواره شر را در نظر مىگيرد اگر چه آن را مورد عمل قرار ندهد.پ 19- ابن صدقه گويد: از جعفر بن محمد عليهما السّلام پرسيدند كسى كه نيت مىكند سوگند ياد كند آيا اين چه حكمى دارد، فرمودند اين گونه نيتها در جايى لازم هستند و در جايى لازم نيستند اما آن جايى كه نيت جائز است هنگامى است كه نيتكننده مظلوم باشد و نيت سوگند مىكند ولى مورد عمل قرار نمىدهد اين جا طبق نيت خود عمل مىكند.
اما اگر نيتكننده ظالم باشد در اين جا سوگند به نيت مظلوم مىباشد بعد از اين فرمودند: اگر نيتها از اهل فسق باشند و به آنها مؤاخذه شوند در اين جا هر كس نيت زنا مىكند و يا نيت سرقت مىنمايد و يا نيت كشتن كسى را مىكند بايد مؤاخذه شود.
خداوند متعال عادل و بزرگ و حكيم است، جور و ستم در بارگاه او را ندارد، او كسانى كه در دل نيت خير كنند و آن را مخفى نگه دارند به آنها پاداش مىدهد، ولى اهل فسق و گناه تا نيت خود را به مرحله عمل در نياورند مجازات نمىكند.پ 20- ابو الصلت از امام رضا عليه السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله فرمودند گفتار بدون كردار اعتبار ندارد، و گفتار و كردارى بدون نيت داراى ارزش نيست و گفتار و كردار و نيت هم بدون مطابقت با نيت اعتبار ندارد.پ 21- انس گويد: رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله فرمودند: هيچ گفتارى بدون كردار پذيرفته نمىشود، و گفتار و كردارى بدون نيت قبول نخواهد شد و گفتار و كردار و نيت هم بايد با سنت مطابقت كند.پ 22- فضيل گويد: از امام صادق و باقر عليهم السّلام شنيدم فرمودند: امير المؤمنين عليه السّلام از رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله روايت كردند كه فرمودند: نيت مؤمن از عملش رساتر است، و نيت فاجر هم از عملش رساتر مىباشد.پ 23- ثمالى از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: اگر مردم متوجه
مىشدند كه چگونه اعمال مردم از آسمان بر مىگردد هيچ كس دنبال عمل نمىرفت.پ 24- سكونى از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: نيت مؤمن از عملش بهتر و نيت فاجر از عملش بدتر است، و هر كس كارى بكند با نيت خود عمل مىكند.پ 25- محمد بن مسلم گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: هر كس نيت خير داشته باشد خداوند روزى او را زياد مىكند.پ 26- عبد الرحمن جعفى گويد: من در حضور امام صادق عليه السّلام بودم كه عيسى بن عبد اللَّه از وى سؤال كرد و گفت: عبادت چيست، فرمود: حسن نيت و طاعت از كسى كه خداوند به اطاعت از او راضى مىباشد.پ در حديث ديگرى آمده حسن نيت و طاعت از كسى كه خداوند به اطاعت او امر كرده است.پ 27- ابو عروه سلمى از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: خداوند روز قيامت مردم را به اندازه نيت آنها محشور مىكند.پ 28- ابو هاشم گويد: از امام صادق عليه السّلام سؤال كردم چرا مردم در بهشت و دوزخ مخلد مىباشند فرمود: براى اينكه گناهكاران نيت داشتند اگر در دنيا بطور جاودانى زندگى كنند دست از معصيت باز ندارند و همواره نافرمانى كنند و لذا هميشه در دوزخ خواهند ماند.
اما اهل بهشت از اين رو هميشه در بهشت مىمانند كه آنها نيت كرده بودند مادامى كه زنده هستند از خداوند اطاعت كنند، پس بنا بر اين آنها با نيت خود عذاب جاودانى دارند و اينان هم طبق نيت خويش در نعمتها و لذتها جاودان مىباشند، و بعد اين آيه شريفه را تلاوت كردند كه «كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى شاكِلَتِهِ» يعنى با نيت خود.پ 29- از امام عليه السّلام روايت شده كه فرمود: نيت مؤمن از عملش بهتر است، زيرا او بهتر از عمل را در نظر مىگيرد، و نيت فاجر هم بدتر از عملش هست و همگان
برابر نيت خود كار مىكنندپ روايت شده كه نيت مؤمن از اين جهت بهتر از عملش مىباشد كه او كارهائى را در نظر مىگيرد كه قدرت بر انجام آنها را ندارد و روايت شده هر كس نيت خوب داشته باشد خداوند روزى او را زياد مىكند.پ از امام عليه السّلام پرسيدم تفسير «خُذُوا ما آتَيْناكُمْ بِقُوَّةٍ»* چيست، قوت بدنها مىباشد و يا قوت دلها فرمودند: هر دو.پ امام عليه السّلام فرمود: گفتار بدون كردار ارزشى ندارد، و كردارى بدون نيت اعتبار ندارد و نيت بدون مطابقت با سنت درست نمىباشد.پ روايت شده حسن خلق از طبيعت و نيت انسان سرچشمه مىگيرد، و كسى كه نيت خوب دارد بهتر مىباشد.پ روايت شده كه امام عليه السّلام فرمود: نيت مؤمن از عملش بهتر است، راوى گويد:
سؤال كردم چرا چنين است فرمود: براى اينكه عمل با ريا مقرون است، ولى در نيت تظاهرى نيست.پ از امام عليه السّلام سؤال كردم معنى نيت مؤمن از كارش بهتر است، چه مىباشد، فرمودند: براى اينكه گاهى انسان بيمار مىگردد و يا ترسى برايش پيدا مىشود كه نمىتواند نيت خود را به مرحله عمل برساند در حالى كه نيت عمل دارد، از اين رو گفتهاند نيت از عمل بهتر مىباشد.پ 30- امام صادق عليه السّلام فرمود: آنهائى كه نيت درست و صادق دارند، دلهاى صحيح و سالمى هم براى آنها مىباشند، براى اينكه سلامت قلب از وسوسهها و دورى از افكار و انديشههاى زشت نيت آدمى را براى كارهاى خير پاك مىكند.
از اين جهت خداوند متعال فرموده روزى كه مال و فرزندان سودى نمىدهند مگر آنهائى كه با دلى سالم در محضر خداوند حاضر گردند، و رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودهاند: نيت مؤمن از عملش بهتر مىباشد.پ امام عليه السّلام فرمود: كارها به نيتها ارتباط پيدا مىكنند و هر كس با نيت خود محشور مىگردد و لازم است بندگان در هر حركت و يا سكونى نيت خالص داشته باشند، زيرا اگر نيت خالص نباشد از غافلان بحساب مىآيد، و غافلان را هم
خداوند مانند چهارپايان و يا بدتر از آنها به حساب آورده است.پ بعد از اين نيت از قلب ظاهر مىشود، و هر چه قلب معرفتش روشن باشد نيت هم صاف و داراى حقيقت است، آرى اگر قلب نيرومند باشد نيت هم قوى خواهد بود، و اگر ضعيف باشد نيت هم ضعيف خواهد بود.
كسى كه داراى نيت خالص مىباشد نفس و اميال او تحت فرمان خداوند بزرگ هستند و از آن شرم مىكنند او دنبال شهوت و هواهاى نفسانى نمىرود و در انديشه آرزوها نيست، او خود را به سختى مىافكند ولى مردم را از خود راحت مىكند.پ 31- امام سجاد عليه السّلام فرمود: من كراهت دارم كه خداوند را عبادت كنم و مقصود رسيدن به ثواب او باشد، اگر چنين باشم مانند بندهاى طمع كار خواهم بود كه براى مزد كار مىكند، و اگر به او مزدى ندهند كار نمىكند و علاقهاش را نشان نمىدهد.
از طرف ديگر كراهت دارم كه خداوند را براى ترس از عقاب و يا عذابش عبادت كنم، و اگر چنين كنم مانند بندهاى بدكار خواهم بود كه اگر نترسد كارى نمىكند، گفته شد پس چرا خداوند را عبادت مىكنيد فرمود براى اينكه او را شايسته عبادت مىدانم و بمن نعمت داده است.پ امام باقر عليه السّلام فرمود: هيچ بندهاى خداوند را به حقيقت عبادت نمىكند تا آنگاه كه از خلق قطع اميد كند، در اين هنگام خداوند مىگويد اين بنده خالص است و با كرم خود اعمال او را قبول مىكند.پ امام جعفر صادق عليه السّلام فرمود: هر گاه خداوند بر بندهاى نعمتى ارزانى بدارد، قلب او را چنان قرار مىدهد كه جز خدا كسى در آن جا جا نمىگيرد.پ امام كاظم عليه السّلام فرمود: بهترين اعمال تقرب به خداوند بوسيله عبادت مىباشد.پ امام رضا عليه السّلام فرمود: مقصود از «إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ» گفتن لا اله الا اللَّه محمد رسول اللَّه و على ولى اللَّه مىباشد، و اينكه على خليفه محمد و جانشينان او
جانشينان خداوند هستند، و مقصود از «وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ» اين است همان گونه كه اين سخنان را بر زبان خود جارى مىكند در قلب هم تصديق نمايد.پ 32- حمزة بن طيار از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: خداوند به اندازه نيت بندگان به آنها كمك مىكند، هر كس نيت او درست باشد كمك و مساعدت خدا هم در باره او كامل مىگردد، و هر كس در نيت ضعيف باشد كمك خداوند هم به همان اندازه در باره او ضعيف خواهد بود.پ 33- حضرت رسول صلى اللَّه عليه و آله فرمود: كارها با نيت بايد انجام بگيرد، و هر كس طبق نيت خود پاداش مىگيرد، هر كس هجرت او براى خدا و رسول باشد او به خدا و رسول خواهد پيوست، و اگر هجرت او براى دنيا باشد، در اين صورت به دنيا خواهد رسيد، او با زنى ازدواج مىكند و يا مالى بدست مىآورد.پ 34- على بن حمزة از امام رضا و او از پدرانش عليهم السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: حسبى مانند تواضع نيست، شرافتى بالاتر از تقوى وجود ندارد، و عملى هم بدون نيت جايز نيست.پ 35- على بن جعفر از برادرش و او از پدرانش عليهم السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله على را براى جنگ مامور كردند و به مسلمانان هم فرمودند كه با او حركت نمايند، مردى از انصار به برادرش گفت: بيا با هم به جنگ برويم تا خادمى و يا چهارپائى و يا چيزى ديگر كه براى ما سود داشته باشد بدست آورديم.
اين سخن بگوش رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله رسيد و فرمود: كارها به نيتها مربوط مىشود و هر كس هر چه قصد كرده به آن خواهد رسيد، هر كس براى رضاى خدا به جنگ برود از خداوند مزد آن را مىگيرد و هر كس براى دنيا جنگ كند به آن خواهد رسيد.پ 36- على عليه السّلام فرمود: گروهى خداوند را براى رسيدن به پاداشها عبادت مىكنند اينها مانند بازرگانان هستند و دنبال سود مىباشند، و جماعتى براى ترس از عذاب عبادت مىنمايند اينها مانند بردگان مىباشند، و گروهى هم براى شكرگزارى عبادت مىكنند اينها آزادگان مىباشند.
پ37- رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: كارها با نيتها مقرون است، و نيت مؤمن بهتر از عملش مىباشد و نيت كافر هم بدتر از كارش هست، روايت شده كه با نيت بهشتيان در بهشت و دوزخيان در دوزخ جاودان هستند.
خداوند متعال فرموده: «قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى شاكِلَتِهِ» يعنى هر كس با نيت خود كارى انجام مىدهد، بر انسان لازم نيست كه براى هر عمل نيت جديدى داشته باشد، هر كارى كه بندهاى براى خداوند انجام دهد آن عمل با نيت محسوب مىگردد.
اما هر كارى كه بندگان براى ريا و تظاهر انجام دهند و خداوند را در نظر نگيرند آن كار بدون نيت انجام گرفته و خداوند آن را قبول نمىكند.
