پ1- محمد بن مسلم از امام باقر عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: مؤمن كامل آنست كه خلقش نيكو باشد. 2- مردى از اهل مدينه از امام زين العابدين عليه السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: روز قيامت بهترين چيزى كه در ميزان آدم گذشته مىشود حسن خلق مىباشد.پ 3- ابو ولاد حناط گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: هر كس چهار چيز در او باشد ايمانش كامل مىگردد اگر چه از سر تا پايش گناه باشد، فرمود آنها عبارتند از: راستگوئى، اداء امانت، شرم و حياء و حسن خلق.پ 4- عنبسه عابد گويد: امام صادق عليه السّلام به من فرمودند: محبوبترين چيزى كه مؤمن بعد از واجبات تقديم خداوند مىكند حسن خلق مىباشد.پ 5- ذريح از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: كسى كه داراى خلق نيك مىباشد مانند روزهدار و نمازگزار پاداش دارد.پ 6- سكونى از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود:
بيشترين كسانى كه از امت من وارد بهشت مىكردند كسانى هستند كه تقوى و حسن خلق دارند.پ 7- عبد اللَّه بن سنان گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: خلق نيكو گناهان را آب
مىكند همان گونه كه آفتاب يخ را آب مىنمايد.پ 8- عبد اللَّه بن سنان گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: مردى در زمان رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله درگذشت گوركنان آمدند براى او گورى حفر كنند، و آنها هر چه كوشش كردند نتوانستند زمين را حفر نمايند، آنها نزد رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله آمدند و اظهار داشتند گلنك ما گويا بر صخره مىخورد و ما نمىتوانيم حفر كنيم.
رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمود: چرا نمىتوانيد حفر كنيد، صاحب اين قبر مرد خوش اخلاقى بود، فرمودند براى من قدح آبى بياوريد، آب را حاضر كردند رسول اكرم آب را بر زمين ريختند و بعد فرمودند اكنون حفر كنيد، آنها شروع كردند در حالى كه زمين مانند رمل بود و خاكها روى هم قرار نمىگرفت.پ 9- اسحاق بن عمار گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: خلق هديهاى است كه خداوند به بندگانش هديه مىكند، بعضى از اخلاق از طبيعت بر مىخيزد و بعضى هم اكتسابى مىباشد، راوى گويد عرض كردم كدام يك از آنها بهتر هستند.
امام عليه السّلام فرمود: آن كس كه از روى فطرت و طبيعت عمل مىكند اختيارى نيست طبيعت به او حكم مىكند كه آن كارها را انجام دهد، ولى كسى كه صبر مىكند و با نيت و شكيبائى با خلق نيك رفتار مىكند البته او افضل مىباشد.پ 10- على لهبى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: خداوند متعال بندهاى را به حسن خلق پاداش مىدهد همان گونه كه مجاهد در راه خدا را ثواب و جزا مىدهد آن مجاهدى كه صبح و شب به جهاد مشغول مىباشد.پ 11- يكى از راويان از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: خداوند متعال از اخلاق دوستان خود به دشمنان خويش عاريه مىدهد تا دوستان در دولت آنها راحت زندگى كنند،پ در روايت ديگرى آمده اگر اين گونه نبود همه اولياء را مىكشتند.پ 12- علاء بن كامل گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: هر گاه خواستى با مردم رفت و آمد كنى اگر توانائى پيدا كردى به آنها احسان كنى اين كار را انجام بده زيرا بندگان گاهى در عبادت تقصير مىكنند و با خلق نيك و خوش رفتارى خداوند به
آنها پاداش روزهدار و نماز گذار را مىدهد.پ 13- بحر سقاء گويد: امام صادق عليه السّلام به من فرمودند اى بحر حسن خلق خوشحالى مىآورد، بعد از اين فرمودند براى تو حديثى نقل كنم كه اهل مدينه از آن اطلاعى ندارند عرض كردم بفرمائيد.
امام عليه السّلام فرمود: يكى از روزها رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله در مسجد بود، كه كنيز يكى از انصاريان آمد و دامن رسول را گرفت، رسول خدا از جايش برخاست كنيز چيزى به او نگفت و رسول هم سخن نگفتند و آن كنيز سه بار اين عمل را تكرار كردند، و در مرتبه چهارم كه رسول خدا از جايش برخاست او تارى از لباسهاى رسول را برداشت و رفت.
در اين هنگام مردم به او اعتراض كردند و گفتند تو سه بار رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله را نگهداشتى و چيزى به او نگفتى او هم سخنى با تو نگفت، تو از آن حضرت چه مىخواهى، كنيز گفت ما بيمارى داريم مرا فرستادند تا تارى از لباس رسول خدا را ببرم و او شفا پيدا كند، هنگامى كه خواستم تارى در آورم او متوجه شد من هم خجالت كشيدم و نمىخواستم از وى طلب كنم.پ 14- حبيب خثعمى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود:
بهترين شما كسانى مىباشند كه اخلاق آنها از همه نيكوتر است و با لطف و محبت از مردم پذيرائى مىكنند و با مردم انس مىگيرند و از آنها دلجوئى مىنمايند و وسائل استراحت آنها را فراهم مىسازند.پ 15- عبد اللَّه بن ميمون از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه على عليه السّلام فرمود:
مؤمن اهل الفت و محبت و رفت و آمد مىباشد كسى كه اهل محبت و دوستى نباشد خيرى در آن نيست.پ 16- عبد اللَّه بن سنان گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: حسن خلق و خوش رفتارى صاحب خود را به مقام روزه دار و نمازگزار مىرساند.پ 17- ابو الجارود گويد: امام باقر عليه السّلام فرمود: مقصود از آيه شريفه «إِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيمٍ» اسلام مىباشد،پ و در روايت ديگرى آمده كه خلق عظيم يعنى دين
بزرگ.پ 18- جميل بن صالح گويد: امام صادق عليه السّلام در تفسير آيه شريفه «رَبَّنا آتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً» فرمودند يعنى خوشنودى خدا و بهشت در آخرت و وسعت روزى و حسن خلق در دنيا.پ 19- غياث بن ابراهيم گويد: امام صادق عليه السّلام از پدرانش عليهم السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: شما با اموال خود نمىتوانيد مردم را جلب كنيد، ولى با اخلاق خوب مىتوانيد آنها را بطرف خود بكشانيد.پ 20- رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: بهترين مردم از نظر ايمان كسانى هستند كه از جهت اخلاق بهتر باشند،پ على عليه السّلام به نوف فرمودند اى نوف صله رحم بجاى آور كه خداوند بر طول عمرت خواهد افزود، و خلق خود را نيكو گردان تا خداوند حسابت را سبك كند.پ 21- امام صادق عليه السّلام فرمود: حسن خلق داشته باشيد كه خداوند به آدم خوش اخلاق ثواب روزهدار و نماز گذار را مىدهد.پ 22- عبد العظيم حسنى از امام جواد عليه السّلام و او از پدرانش عليهم السّلام روايت مىكند كه على عليه السّلام فرمودند شما با اموال خود توانائى پيدا نمىكنيد كه مردم را بطرف خود متوجه سازيد، بايد با گشادهروئى و حسن خلق به اين منظور نائل گرديد، و رسول خدا هم فرمودند شما با اخلاق خوب مىتوانيد مردم را جلب كنيد نه به مال.پ 23- موسى بن ابراهيم گويد: موسى بن جعفر عليه السّلام از پدرانش عليهم السّلام روايت مىكند كه ام سلمه به رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: پدر و مادرم فدايت گردند زنى دو شوهر كرده است، بعد از مرگ اين شوهرها هر دو وارد بهشت مىكردند اين زن به كدام يك از آنها تعلق دارد فرمودند آن كس كه خلقش بهتر باشد، اى ام سلمه حسن خلق از خير دنيا و آخرت بيشتر ارزش دارد.پ 24- ابو عبيده حذاء گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: اسيرانى خدمت حضرت رسول صلى اللَّه عليه و آله آوردند، رسول خدا فرمان داد آنها را بكشند جز يك مرد را كه از وى
درگذرندپ آن مرد عرض كرد پدر و مادرم فدايت باد چگونه مرا از بين آنها آزاد فرمودى و دستور دادى مرا نكشد.
رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: جبرئيل به من خبر داد كه در تو پنج خصلت هست كه خدا و رسول آن را دوست مىدارند، و آنها عبارتند از: غيرت زياد، سخاوت، حسن خلق، راستگوئى و شجاعت، در اين هنگام آن مرد مسلمان شد و در ركاب رسول گرامى جنگ كرد و به شهادت رسيد.پ 25- ابن صدقه از امام صادق عليه السّلام از پدرانش عليهم السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: محبوبترين شما نسبت به من و نزديكترين آنها در روز قيامت كسانى هستند كه خلق نيكو داشته و فروتن باشند.
اما دورترين مردم به من كسانى مىباشند كه تكبر كنند و فخر بفروشند و خود را از همگان بالاتر بدانند، رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند نخستين چيزى كه در روز قيامت در ميزان اعمال نهاده مىشود حسن خلق مىباشد.پ 26- امام صادق عليه السّلام از رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله روايت مىكند كه آن حضرت از كنار قبرى مىگذشتند و مردى مشغول حفر آن بود، رسول خدا متوجه شدند كه گور كن سخت مشغول كار مىباشد و به سختى زمين را حفر مىكند، رسول خدا از او پرسيد اين قبر را براى چه كسى حفر مىكنى گفت: براى فلان شخص.
رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: پس چرا زمين سفت شده و از كندن امتناع مىكند اگر زمين مىدانست كه اين قبر براى كسى حفر مىشود كه خوش اخلاق بود نرم مىشد و به اندازهاى كه با دست هم مىشد آن را حفر كرد، بعد فرمودند: صاحب اين قبر مهماننوازى مىكرد و مهماننوازى از صفات مؤمنان مىباشد.پ 27- انس گويد: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: خلق نيك نصف دين است.پ 28- اسامه بن شريك گويد: به حضرت رسول صلى اللَّه عليه و آله عرض شد بهترين چيزى كه به مرد مسلمان داده مىشود چيست؟ فرمود: حسن خلق.پ 29- امام حسن عليه السّلام فرمود: نيكوترين نيكيها خلق نيك است.پ 30- امام رضا عليه السّلام از پدرانش عليهم السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند:
خلق نيك را از دست ندهيد، زيرا خلق نيك جايش در بهشت مىباشد و از خوى بد دورى كنيد زيرا كه خوى بد جايش در دوزخ است.پ 31- رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: بندهاى بخاطر حسن خلق به مقام روزهدار و نمازگزار مىرسد.پ 32- رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: در هنگام سنجش اعمال هيچ عملى بهتر از حسن خلق نيست.پ 33- امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: كاملترين شما از نظر ايمان آن كسى است كه خلقش نيكو باشد،پ و نيز فرمود: حسن خلق بهترين همنشين مىباشد.پ از رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله سؤال شد چه چيز سبب مىشود كه مردم بيشتر وارد بهشت شوند فرمود: تقوى و حسن خلق.پ على عليه السّلام روايت مىكند رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: نزديكترين شما به من روز قيامت كسانى هستند كه خلق نيك داشته باشند، و با خاندان خود به نيكى رفتار نمايند.پ امير المؤمنين سلام اللَّه عليه فرمود: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: بهترين مردم از نظر ايمان كسانى هستند كه خلقشان بهتر باشد، و با خاندان خود بيشتر مهربانى كنند و من بيشتر از شما به خانوادهام محبت مىكنم.پ 34- ابن خالد از امام رضا عليه السّلام و او از پدرانش عليهم السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: كسانى كه مسلمان هستند بايد اهل مكر و فريب نباشند، من از جبرئيل شنيدم كه گفت: مكر و نيرنگ جا در دوزخ دارند، و بعد فرمودند: از ما نيست كسى كه مسلمانى را فريب دهد و يا به او خيانت كند.
بعد از اين پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمود: جبرئيل از طرف خداوند بر من فرود آمد و گفت: اى محمد حسن خلق را از ياد نبر، كه خير دنيا و آخرت در حسن خلق مىباشد، اكنون آگاه باشيد كسانى از شما به من بيشتر شباهت دارند كه بهتر از همه حسن خلق داشته باشند.پ 35- فاطمه دختر امام رضا عليه السّلام از پدرش و از او پدرانش عليهم السّلام روايت مىكند
كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: هر كس خشم خود را نگهدارد خداوند عذاب خود را از او نگه مىدارد، و هر كس خلقش نيكو باشد خداوند پاداش روزهگير و نمازگزار را به او مىدهد.پ 36- ابو هريره گويد: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: بيشترين كسانى كه وارد بهشت مىشوند آنهائى هستند كه خلق نيكو دارند و متقى مىباشند.پ 37- عباد بن صهيب گويد: از امام صادق سلام اللَّه عليه شنيدم فرمود:
خداوند براى منافق و فاسق سيماى خوب و درك و فهم و حسن خلق را جمع نمىكند.پ 38- جبله افريقى گويد: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: من يك خانه در كنار بهشت و يك خانه در وسط بهشت و يك خانه در بالاترين جاى بهشت دارم و آنها را در اختيار كسانى قرار مىدهم كه جدال را ترك كند اگر چه محق باشد، و دروغ نگويد اگر چه با شوخى باشد، و كسى كه با اخلاق نيك رفتار كند.پ 39- انس گويد: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: دوست من جبرئيل گفت: مثل اين دين مانند درخت ثابتى است كه اساس آن ايمان و ريشههاى آن نماز، و آب آن زكاة و شاخههاى آن روزه، و برگ آن حسن خلق، و خوددارى از حرام ميوه آن مىباشد، درخت هنگامى كامل مىشود كه ميوه دهد، و ايمان هم هنگامى كامل مىگردد كه از حرام خوددارى شود.پ 40- امام صادق عليه السّلام فرمود: زندگى گوارا با حسن خلق پديد مىآيد.پ 41- يكى از راويان گويد: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم تعريف حسن خلق چيست فرمودند: آرامش و خوب سخن گفتن، و اينكه با برادرت با چهره باز برخورد كنى.پ 42- ابو ذر گويد: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: اى ابو ذر عقلى مانند تدبير نيست، و ورعى مانند خوددارى از حرام نمىباشد، و حسبى مانند حسن خلق وجود ندارد.پ 43- محمد بن على از امام صادق عليه السّلام و او از پدرانش عليهم السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: كاملترين مؤمنان از جهت ايمان كسانى هستند كه
خلقشان از همه نيكوتر باشد.پ 44- امير المؤمنين عليه السّلام در وصيت خود به امام حسن سلام اللَّه عليه فرمود:
حسبى مانند حسن خلق نيست.پ 45- ابو ذر گويد: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: از خداوند بترس هر جا كه مىباشى و با مردم نيكو معاشرت داشته باش، و هر گاه گناهى كردى بلافاصله يك كار نيك انجام بده تا آن گناه را پاك گرداند.پ 46- ابو هريره گويد: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: كاملترين مؤمنان كسانى مىباشند كه اخلاق آنها از همگان بهتر باشد، و بهترين شما كسانى هستند كه به زنان خود نيكى نمايند.پ 47- جابر بن عبد اللَّه گويد: عباس به حضرت رسول صلى اللَّه عليه و آله عرض كرد يا رسول اللَّه جمال و زيبائى مرد در چيست فرمود: گفتار حق گفت: كمال چيست فرمود: ترس از خداوند و حسن خلق.پ 48- زيد بن على از امام سجاد عليه السّلام روايت مىكند كه آن حضرت در ضمن يك حديث طولانى فرمود: سه نفر به لات و عزى سوگند ياد كرده بودند كه محمد صلى اللَّه عليه و آله را بكشند، امير المؤمنين عليه السّلام تنها بطرف آنها رفت و يكى از آنها را كشت و دو نفر ديگر را نزد رسول خدا جلب كرد.
پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمود: يكى از آنها را نزد من بياور، او هم مرد مورد نظر را نزد آن جناب برد، رسول خدا فرمود: شهادت به وحدانيت خدا و رسالت من بگو، آن مرد گفت برداشتن كوه ابو قبيس براى من آسانتر است تا اينكه اين كلمه را بگويم، رسول خدا امر كردند يا على گردن او را بزن.
بعد از اين فرمودند: دومى را حاضر كنيد، او را نزد رسول حاضر كردند، پيامبر فرمود: گواهى بر وحدانيت خداوند و رسالت من بدهيد او هم امتناع كرد و گفت: مرا هم به رفيقم ملحق كنيد، پيامبر اكرم به على عليه السّلام امر كردند گردن او را هم بزنيد، هنگامى كه على خواست او را اعدام كند جبرئيل فرود آمد و گفت:
خداوند سلام مىرساند و مىگويد: اين شخص را نكشيد زيرا او خوش اخلاق
و با سخاوت مىباشد،پ رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: اى على از كشتن او خوددارى كنيد، اينك فرستاده خداوند آمده و مىگويد: كه خداوند مىفرمايد او مردى خوش خلق و با سخاوت مىباشد از كشتن او منصرف گرديد:
آن مرد مشرك گفت: اين فرستاده خدايت مىباشد، رسول خدا فرمود: آرى، آن مرد گفت: به خداوند سوگند من يك درهم از مالى را كه با برادرم در آن شركت داشتم بر نداشتهام و به كسى روى ترش نشان ندادهام و اكنون گواهى مىدهم كه خدا يكى است و شما هم رسول او مىباشى، رسول خدا فرمود: حسن خلق وجود او را به طرف بهشت كشانيد.پ 49- حسن بن زياد از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: خداوند دين اسلام را براى شما برگزيد اينك با او به خوبى رفتار كنيد و حسن خلق داشته باشيد، وجود و كرم و بخشش نمائيد.پ 50- ابو قتاده گويد: امام صادق عليه السّلام به معلى بن خنيس فرمودند: اى معلى با مردم با حسن خلق و سخاوت رفتار كن، كه آن دو مرد را زينت مىدهند همان گونه كه گردنبند به صاحبش زينت مىدهد.پ 51- امام صادق عليه السّلام فرمود: خداوند چهرههائى دارد كه آنها را از ميان مخلوقات برگزيده و در زمين جاى داده است، خداوند اين جماعت را براى بر آوردن حوائج مردم انتخاب فرموده، و آنها حمد و ستايش خداوند را بزرگ مىشمارند.
خداوند متعال مكارم اخلاق را دوست ميدارد، و در آياتى محمد صلى اللَّه عليه و آله را مخاطب قرار داده فرموده: وَ إِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيمٍ امام عليه السّلام فرمود: يعنى تو اى رسول ما اهل سخاوت و حسن خلق مىباشى.پ 52- دعبل از امام رضا عليه السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: مؤمن نرم و ملايم و بخشنده مىباشد و حسن خلق دارد، ولى كافر تندخو و خشن و بد اخلاق مىباشد و تكبر مىكند.پ 53- موسى بن ابراهيم از ابو الحسن اول عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: خداوند
هر گاه خلق و خوى كسى را نيكو آفريد شرم دارد از اينكه روز قيامت او را خوراك آتش كند و در دوزخ بياندازد.پ 54- رسول اكرم در وصيتهاى خود به على فرمود: هر كس سه چيز نداشته باشد عمل او استقامت پيدا نمىكند، ورعى كه او را از معصيت خدا باز دارد، خوى نيكى كه با آن در ميان مردم زندگى كند و حلمى كه جهال را از خود دور گرداند.پ 55- حماد بن عثمان از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: از علائم ايمان حسن خلق و دادن طعام مىباشد.پ 56- امام رضا عليه السّلام از پدرانش عليهم السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود:
اگر بندگان مىدانستند در خلق چه مىباشد آرزو مىكردند كه حسن خلق داشته باشند.پ 57- امام رضا از پدرانش عليهم السّلام روايت مىكند كه على عليه السّلام فرمودند: سر لوحه نامه عمل مؤمن با حسن خلق آغاز مىشود.پ 58- عالم عليه السّلام فرمود: شگفت دارم از كسى كه بندگان را مىخرد تا آزاد كند، چگونه با خلق نيكو نمىخواهد آزادها را بخرد.پ 59- امام صادق عليه السّلام فرمود: خلق نيك در دنيا براى انسان زينت است و در آخرت خرمى و نشاط مىباشد، كمال دين به وسيله اخلاق نيك بدست مىآيد و موجب مىگردد كه انسان به خداوند نزديك شود، و حسن خلق فقط در اولياء و برگزيدگان خدا پديد مىآيد.
خداوند متعال الطاف و حسن خلق را در بالاترين مقام قرار داده، و آن از افق اعلى مىدرخشد و همه جانور افشانى مىكند، حسن خلق از جمال پاك سرچشمه مىگيرد و كسانى كه بيشتر در وادى معرفت كام بر مىدارند به آن اختصاص پيدا مىكنند، و حقيقت حسن خلق را جز خداوند كسى نمىداند.پ رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: زمان ما به حسن خلق تمام مىشود، و خلق نيك از لطيفترين مسائل و موضوعات دين به شمار مىرود، حسن خلق در روز قيامت در ميزان عدل خدا سنگين مىگردد، و سوء خلق عمل را فاسد مىكند همان گونه
كه عسل در اثر مخلوط شدن با سركه فاسد مىگردد، و اگر سوء خلق بالا رود سرانجام خارى خواهد ديد.پ رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: حسن خلق درختى است در بهشت و هر كس دست به آن بياويزد درخت او را به طرف بهشت مىكشاند، سوء خلق هم درختى است در دوزخ و هر كس به آن دست يازيد به دوزخ جذب خواهد شد.پ 60- ميمون بان از امام باقر عليه السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: از علائم ايمان حسن خلق و طعام خورانيدن و ذبح گوسفندان مىباشد.پ 61- رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمود: حسن خلق نصف دين بشمار مىآيد گفته شد يا رسول اللَّه: بهترين چيزى كه به مؤمن داده مىشود چيست، فرمود: حسن خلق.پ رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمود: مردى را در خواب ديدم كه روى زانوهاى خود قرار گرفته بود، او با رحمت خداوند فاصله داشت، و در اين هنگام حسن خلق او آمد و دستش را گرفت و به طرف رحمت خداوند كشانيد.پ 62- مردى خدمت حضرت رسول صلى اللَّه عليه و آله آمد و در مقابل آن جناب قرار گرفت و گفت: يا رسول اللَّه دين چيست فرمود: حسن خلق، بار ديگر از طرف راست آمد و گفت: دين چيست فرمود: حسن خلق، بعد از آن از طرف چپ آمد و گفت: دين چيست؟ رسول خدا فرمود: حسن خلق.
بار ديگر از پشت سر آمد، و عرض كرد دين چيست رسول خدا متوجه او شد و فرمود: مگر شما دين را نمىفهميد، دين آن است كه خشمگين نشوى، گفته شد:
يا رسول اللَّه شومى چيست فرمودند: بد خلقى و خوى زشت.پ مردى خدمت حضرت رسول صلى اللَّه عليه و آله عرض كرد: مرا نصيحت كنيد، رسول اكرم فرمودند هر جا هستيد از خداوند بترسيد، فرمود: باز هم بفرمائيد، فرمود: بعد از گناه كار نيك هم انجام بده تا آن را محو كند عرض كرد: باز هم بفرمائيد، فرمودند با مردم نيكو معاشرت كن.پ از رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله سؤال شد كداميك از عمل ما بهتر است، فرمودند: حسن خلق، و بعد از آن فرمودند: خداوند خلق و خلق كسى را نيكو نگردانيده مگر اينكه
او را از آتش نجات دهد.پ خدمت حضرت رسول صلى اللَّه عليه و آله عرض شد: فلان زن روزها را روزه مىگيرد و شبها را عبادت مىكند، ولى در عين حال بد اخلاق است و همسايهها را اذيت مىكند، رسول خدا فرمودند: او از اين كارها استفاده نخواهد كرد و گرفتار آتش خواهد شد.پ رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: شما با اموال خود نمىتوانيد دل مردم را بدست بياوريد، اكنون با اخلاق نيكو و چهره باز مردم را به خود نزديك سازيد،پ و نيز فرمود: سوء خلق اعمال را فاسد مىكند همان گونه كه سركه عسل را فاسد مىگرداند.پ جرير بن عبد اللَّه گويد: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله به من فرمودند شما مردى هستى كه خداوند خلق تو را زيبا آفريده اكنون سعى كن تا اخلاق خود را هم زيبا كنى.پ ابن عباس گويد: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: هر كس سه چيز و يا يكى از آنها در شخصى نباشد بايد به عملش تكيه نداشته باشد نخست تقوائى كه او را از معصيتهاى خداوند باز دارد، دوم حلمى كه او را از گفتار نادانان نگهدارد، سوم اخلاقى كه بوسيله آن بتواند در ميان مردم زندگى نمايد.پ امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: حسن خلق در سه چيز است از حرام دورى كردن و دنبال مال حلال رفتن، توسعه در زندگى زن و فرزند دادن، گروهى هم گفتهاند:
همتى غير از خداوند نداشتن.پ 63- رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند اخلاق بخششى از طرف خداوند مىباشند، و هر گاه بندهاى را دوست بدارد خلق نيكوئى به وى عطا مىكند، و هر بندهاى را مبغوض بدارد به او خوى بد مىدهد.پ 64- جابر از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: اگر حسن خلق مشاهده مىشد معلوم مىگرديد كه خداوند زيباتر از آن را نيافريده است و اگر نادانى هم به صورت مخلوقى مشاهده مىگرديد خلقى زشتتر از او مشاهده نمىشد، و خداوند به بنده خوش اخلاق پاداش روزهگير شب زندهدار را
مىدهد.پ 65- ربعى گويد: امام صادق عليه السّلام به يحيى سقاء فرمودند اى يحيى خلق نيكو آسان است و خلق زشت سخت مىباشد.پ 66- ذريح گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: هر گاه خداوند به خانوادهاى اراده خير داشته باشد زندگى آنها وسعت مىدهد و خلق آنان را هم نيك مىكند.پ 67- علاء بن كامل از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود: هر گاه با مردم آميزش و رفت و آمد كردى، اگر توانائى دارى در هنگام ارتباط با مردم دست بالا داشته باشى اين كار را انجام دهيد اگر بندهاى در عبادت تقصير داشته باشد ولى با داشتن حسن خلق خداوند به او پاداش روزهگير شب زندهدار را مىدهد.پ 68- ابو بصير گويد: امام صادق عليه السّلام از رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله روايت مىكند كه فرمود: نزديكترين شما به من در روز قيامت كسى است كه خلقش از همه نيكوتر باشد و اين چنين انسانى به مردم هم نزديكتر مىباشد.پ 69- فضيل گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: مردى خدمت حضرت رسول صلى اللَّه عليه و آله آمد و عرض كرد يا رسول اللَّه كداميك از مردم ايمانشان كاملتر است، فرمود:
آنهائى كه اخلاق نيكوتر دارند.پ 70- جابر از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: اى مردم به خداوند سوگند من مىدانم شما توانائى نداريد با اموال خود مردم را به خود نزديك كنيد، ولى اين كار را با گشادى چهره و حسن خلق مىتوانيد انجام دهيد. راوى گويد: از آن حضرت شنيدم فرمود: خداوند رحمت كند آنهائى را كه اهل گذشت هستند و چهرهاى باز دارند.پ 71- اسحاق بن عمار گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم مىفرمود: اخلاق عطيهاى است كه خداوند به هر يك از بندگان عطا مىكند پارهاى از اين اخلاق ذاتى و طبيعى هستند و بعضى هم اكتسابى مىباشند عرض كردم كداميك از آنها
بهتر هستند.پ امام عليه السّلام فرمودند: كسى كه اخلاق را كسب مىكند و با قصد و نيت آن را بدست مىآورد بهتر است، زيرا كسى كه خلقش طبيعى باشد كار ديگرى نمىتواند انجام دهد، ولى كسى كه از طريق اكتسابى اخلاق بدست مىآورد او با صبر و شكيبائى و از روى نيت به اين مقام رسيده پس اين افضل مىباشد.72- عبد اللَّه بن سنان گويد: امام صادق عليه السّلام فرمودند: اى فرزند سنان پيامبر صلى اللَّه عليه و آله خوراكش نان جو و بدون خورش بود، بدان كه نيكى و حسن خلق دنيا را آباد مىكنند و عمر را زياد مىگردانند.پ 73- على احمسى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: حسن خلق گناهان را آب مىكند همان گونه كه آفتاب يخ را آب مىسازد، بد خلقى و تندى اعمال را فاسد مىگرداند همان طور كه سركه عسل را فاسد مىنمايد.پ 74- هشام بن سالم گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: مردى خدمت حضرت رسول صلى اللَّه عليه و آله آمد و عرض كرد: فلان شخص درگذشت، ما گور كن فرستاديم تا براى او قبرى حفر كند ولى او نتوانست زمين را حفر كند، رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: او بد خلقى مىكرد و مردم را آزار مىداد.پ 75- حبيب خثعمى از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: شما را از نيكان خود مطلع نسازم، گفتند: چرا يا رسول اللَّه مطلع سازيد تا از خصوصيات آنها اطلاع حاصل نمايم، فرمود: آنها كسانى مىباشند كه اخلاقشان از همه نيكوتر است و به همه محبت مىكنند و با همه انس مىگيرند.پ 76- ابراهيم بن ابى رجاء گويد: امام صادق عليه السّلام فرمودند: حسن خلق بر روزى آدميان مىافزايد.پ 77- امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: گرامىترين حسبها حسن خلق و گشاده رويى با همه مىباشد.پ على عليه السّلام فرمود: قناعت سرورى مىآورد و حسن خلق نعمت را براى انسانى فراهم مىسازد و اين دو براى انسان كفايت مىكنند.
پ78- امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: حسن خلق آدميان را به مقام روزهگير شب زندهدار مىرساند.پ على عليه السّلام فرمودند: حسن خلق بهترين رفيق و همنشين آدميان مىباشد.پ امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: چه بسا عزيزى كه اخلاقش او را خوار مىكند، و چه ذليلانى كه به خاطر حسن خلق عزيز مىگردند.پ على عليه السّلام فرمود: هر كس در سخن گفتن نرم باشد و آرام سخن گويد محبت او در دلها جاى مىگيرد.پ 79- طلحة بن زيد از امام صادق و او از پدرانش عليهم السّلام روايت مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: اگر مردى مىدانست چه سودى در حسن خلق هست متوجه مىشد كه او به حسن خلق نياز دارد.
