پعلى بن جعفر بن محمد از برادر خود موسى بن جعفر نقل كرد كه فرمود: از پدرم جعفر بن محمد پرسيدم مردى كه با زن خود همبستر شود قبل از طواف نساء عملا چه بايد بكند؟ فرمود: طواف مىكند و يك شتر قربانى مىنمايد.
پرسيدم مردى را گرفتهاند كه سه حد بايد زده شود. حد شراب خوارى، حد دزدى و حد زنا، چه بايد كرد؟ فرمود: ابتدا شراب بعد سرقت و بعد از آن حد زنا را بايد زد.
در مورد خنثى پرسيدم كه با تدليس و فريب زنى را ازدواج كرده فرمود: بايد پشت او را شلاق زد تا ذلت و خوارى را حس نمايد و تمام مهر را بايد بپردازد اگر با او دخول نموده، ولى اگر دخول نكرده نصف مهر را او مىپردازد.
از ذبيحه و كشتار يهودى و نصرانى پرسيدم كه خوردنش جايز است يا نه؟
فرمود: هر چه نام خدا بر آن برده شده باشد (مشهور بر خلاف اين فتوى است مگر مسلمان دستور كشتن داده باشد و خودش نام خدا را ببرد).
پرسيدم شخصى گوسفندى در بيابان پيدا كرده آيا براى او حلال است؟ فرمود:
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: آن گوسفند يا مال تو است يا برادرت و يا گرگ.
گوسفند را بگير و اطلاع بده در همان محلى كه پيدا كردهاى در صورتى كه صاحبش پيدا شد به او مىدهى اگر صاحبش پيدا نشد آن را مىخورى ولى ضامن آن هستى اگر صاحبش پيدا شود و درخواست بهاى گوسفند خويش را بنمايد (كه بايد مثل يا قيمتش را بپردازى)پ پرسيدم كسى كه براى كفاره ظهار روزه گرفته بعد وضع مالى او خوب مىشود كه مىتواند كفاره مالى بدهد (بنده آزاد كند) از روزه كفارهاش دو روز يا سه روز باقيمانده چه كار بايد بكند؟ فرمود: اگر يك ماه را روزه گرفته و داخل ماه دوم شده همان روزه كافى است، تمام مىكند و بنده آزاد نمىكند. پرسيدم شخصى دو ماه رمضان متوالى مريض بوده بعد خوب شده، چه كار بايد بكند؟ فرمود: ماه دوم را بايد قضا كند ولى رمضان اول را كفاره مىدهد براى هر روز يك مد طعام (تقريبا ده سير).
پرسيدم شخصى پرندهاى را از مكه آورده تا به كوفه، حالا چه بايد بكند؟
فرمود: آن را برگرداند به مكه اگر مرد بايد قيمت آن را صدقه بدهد.
پرسيدم شخصى ترك طواف نموده تا آمد به وطن، در آنجا با همسر خود همبستر شده، چه بايد بكند؟ فرمود: يك قربانى مىفرستد، اگر اين طواف را از حج ترك كرده در ايام حج و اگر در عمره ترك كرده در عمره مىفرستد و شخصى را وكيل مىكند تا آنچه از طواف ترك نموده انجام دهد.
پرسيدم شخصى چهار زن دارد، يكى از زنها مىميرد آيا جايز است قبل از تمام شدن عده متوفى با زنى ديگر ازدواج كند؟ فرمود: وقتى مرد با هر كه مىخواهد ازدواج نمايد.
پرسيدم نماز خوف چگونه است؟ فرمود: امام مىايستد و با عدهاى از سپاهيان خود يك ركعت نماز مىخواند بعد براى ركعت دوم حركت مىكند، سربازان نيز ركعت دوم را با او مىخوانند بعد نمازشان را تمام مىكنند و مىروند بعد بقيه سپاه مىآيند و با او نماز مىخوانند، ركعت دوم نماز امام را وقتى امام به تشهد نشست، آنها حركت مىكنند و دومى را براى خود مىخوانند سپس مىنشينند و با او تشهد
مىخوانند. سپس امام سلام مىدهد از جاى حركت مىكند با آنها مىروند.پ پرسيدم نماز مغرب را در هنگام خوف چگونه بايد خواند؟ فرمود: امام مىايستد با عدهاى از ياران يك ركعت نماز مىخواند بعد ركعت دوم مىرسد آنها نيز با او مىخوانند، دو ركعت و تمام مىكنند و مىروند بقيه سربازان مىآيند با او نماز را در ركعت دوم مىخوانند سپس از جاى حركت مىكند با آنها نماز را مىخواند در ركعت دوم. در اين موقع ركعت سوم امام و ركعت دوم آنها است، بعد مىنشيند براى تشهد، آنها نيز تشهد مىخوانند، بعد سربازان حركت مىكنند براى ركعت سوم خود، در حالى كه امام نشسته است ركعت سوم را كه خواندند آنها تشهد مىخوانند بعد امام سلام مىدهد آنها نيز سلام مىدهند.
پرسيدم حج تمتع از كجا احرام بايد بست و احرام حج چگونه است؟ فرمود:
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله براى اهل عراق از عقيق تعيين نموده و براى اهل مدينه و اطراف آن مسجد شجره و براى شاميان و اطراف آن از جحفه و اهل طائف از قرن و اهل يمن از يلملم، صحيح نيست كسى از اين ميقاتگاهها تخلف ورزد و به ديگرى برود.
پرسيدم شخص مىتواند كبوتر حرم را در منطقه حلّ صيد كند و بعد وارد حرم شود و آن را بخورد؟ فرمود: كبوتر حرم را در هيچ حال نبايد خورد.
پرسيدم آيا شخص مىتواند موىهاى زير بغل خود را بكند در ماه رمضان كه روزه دارد؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم شخص مىتواند با آب دهان خود چيزى را كه در لباسش هست بشويد؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم زنى شوهرش مرده و حامله است، وضع حمل كرد و قبل از گذشتن چهار ماه و ده روز ازدواج نمود، چگونه است؟ فرمود اگر شوهرش با او همبستر شده از هم جدا مىشوند بقيه عده شوهرش را نگه مىدارد بعد باز عده ديگرى براى شوهر دوم نگه مىدارد و به آن مرد ديگر هرگز حلال نمىشود، گرچه با ديگرى هم ازدواج نمايد. اما اگر با او همبستر نشده باشد از هم جدا مىشوند و بقيه عده شوهر اولش را
نگه مىدارد بعد اين شوهر يكى از خواستگاران او به شمار مىرود.پ پرسيدم ملخ ريزه را مىتوان خورد؟ فرمود: نمىتوان خورد تا بپرد.
پرسيدم دو نفر به خواستگارى دخترى مىآيند، جدّ دختر مايل است دختر را به يكى ازدواج بدهد ولى پدر دختر به ديگرى تمايل دارد، كدام يك خواسته آنها مقدم است؟ فرمود كسى كه جدّ انتخاب مىكند شايسته است زيرا پدر و دختر هر دو در اختيار جدّ هستند.
از مردى پرسيدم كه داراى گوسفند است پوست گوسفندهاى مرده را هم نگه داشته مخلوط شده است با پوستهاى تذكيه شده، نمىداند كدام حلال است آيا مىتواند اينها را بفروشد؟ فرمود: مىفروشد به كسى كه پوست مرده را حلال مىداند و پولش را استفاده مىنمايد، اشكالى ندارد.
پرسيدم زن مىتواند معانقه كند با مرد در ماه رمضان با حال روزه جايى از بدن مرد را، بدون غريزه جنسى و شهوت ببوسد؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم زن مىتواند روى روسرى خود مسح بكشد؟ فرمود: صحيح نيست، بايد مسح بر روى سر بكشد. پرسيدم روزهدار مىتواند روغن در گوش خود بچكاند؟
فرمود: اگر داخل حلقش نشود اشكالى ندارد.
پرسيدم مردى با كنيزى همبستر شده، آن كنيز را قبل از حيض شدن بفروشد و مشترى در همان ظهر با او همبستر شود و زن آبستن گردد، بچه متعلق به كداميك از آن دو است؟ فرمود: بچه متعلق به مردى است كه كنيز در اختيار اوست، چون پيامبر اكرم فرموده است
«الولد للفراش»
. پرسيدم زنى شير داده باشد به بچهاى كه غلام و برده اوست چه مىشود؟ فرمود:
وقتى شير داد آزاد مىگردد. پرسيدم مادر مىتواند از گوشت عقيقه فرزند خود بخورد؟ فرمود: صحيح نيست بخورد بايد تمام آن را صدقه بدهد.
پرسيدم روز هفتم تولد سر بچه را نتراشيدهاند، آيا بايد بعد بتراشد و به وزن آن صدقه بدهد؟ فرمود: وقتى هفت روز گذشت لازم نيست بر آنها تراشيدن زيرا تراشيدن و عقيقه و اسمگذارى در روز هفتم است.
پرسيدم حج افراد بهتر است يا حج اقران؟ فرمود: حج تمتع بهتر از افراد و اقران است كه با خود قربانى ببرد. سپس فرمود: متعه همان است كه در كتاب خدا است و پيامبر صلى الله عليه و آله به آن امر كرده. سپس فرمود متعه داخل در حج است تا روز قيامت بعد انگشتهاى خود را درهم داخل كرد يعنى اين طور با هم مخلوط شده. فرمود:
ابن عباس مىگفت حاضرم هر كه بخواهد در اين مورد با او مباهله و نفرين كنيم.پ پرسيدم شخص به سجده مىرود و دست خود را روى كفش خويش مىگذارد آيا صحيح است؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم: شخص مىتواند دختر خود را بدون اجازهاش به ازدواج دهد؟ فرمود:
آرى، فرزند با بودن پدر از خود اختيارى ندارد مگر قبلا ازدواج كرده باشد (بيوه باشد) چنين زنى را جايز نيست مگر او را آگاه كند و اجازه بگيرد.
پرسيدم شخصى مىتواند پشت سر امام نماز بگذارد بالاى تخت گاهى دكان خود؟ فرمود: اگر با مأمومين در صف قرار گرفته باشد اشكالى ندارد.
پرسيدم زن مىتواند نماز بخواند در لحاف و روسرى خود با داشتن چادر؟
فرمود صحيح نيست مگر با چادر.
پرسيدم زن مىتواند نماز بخواند با لنگى و لحاف و سرپوشى با اينكه چادر دارد؟ فرمود: صحيح نيست مگر اينكه چادر خود را بپوشد. پرسيدم زن مىتواند در لنگ و لحاف و روسرى نماز بخواند با داشتن چادر؟ فرمود: وقتى چادر داشته باشد صحيح نيست.
پرسيدم مرد مىتواند با شلوار و رداء پيش نماز باشد؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم از شبزندهدارى ماه رمضان آيا صحيح است؟ فرمود: صحيح نيست مگر با قرائت قرآن، ابتدا فاتحه را مىخوانى بعد ساكت مىشوى براى قرائت امام وقتى به ركوع رفت قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ را و غير آن سوره را مىخوانى بعد به ركوع مىروى. وقتى امام به ركوع رفت تو هم در ركوع تكبير بگو و در سجده چنانچه تنها
در نماز اين كار را مىكنى ولى نمازت تنهائى بهتر است «1».پ پرسيدم آيا شلوار مىتواند به جاى لنگ در نماز كافى باشد؟ فرمود: آرى.
پرسيدم مرد مىتواند در لنگ و كلاه نماز بخواند با اينكه عبا و رداء هم دارد؟
فرمود: صحيح نيست.
پرسيدم مرد مىتواند پيش نماز باشد با شلوار و كلاه؟ فرمود: صحيح نيست.
پرسيدم محرم مىتواند لنگ خود را در نماز به گردن ببندد؟ فرمود: صحيح نيست به گردن ببندد ولى مىپيچد به گردن خود و نمىبندد.
پرسيدم مرد مىتواند دو طرف رداى خود را به طرف چپ جمع كند؟ فرمود:
صحيح نيست جمع آن در طرف چپ ولى مىتواند در طرف راست جمع كند يا رها نمايد.
پرسيدم آيا ماهى (حنكلس كه فقط استخوان سر و مهره پشت دارد و به آن اژدهاى دريا مىگويند) خوردن آن صحيح است؟ فرمود: در كتاب امير المؤمنين عليه السلام آن را حرام يافتيم.
پرسيدم از مردى كه به استخوان گوش او ضربتى زدهاند مدعى است كه نمىشنود؟ فرمود: اگر مسلمان است تصديق مىشود.
پرسيدم چارپا داران كه سفر به نيل مىكنند آيا نماز را بايد تمام كنند؟ فرمود:
وقتى در رفت و آمد هستند روزه بگيرند و نماز را تمام كنند مگر اينكه تازه به سفر مىروند كه بايد افطار كنند و نماز را قصر نمايند.
پرسيدم مردى با زنش در ماه رمضان كه مرد روزهدار بوده همبستر شده چه بايد بكند؟ فرمود: بايد قضاى روزه را بگيرد و يك بنده آزاد كند، اگر نداشت دو ماه متوالى روزه بگيرد اگر نتوانست شصت نفر را غذا بدهد اگر نداشت استغفار كند.
پرسيدم جايز است براى روزهدار در ماه رمضان كنيز را به پشت بخواباند و به
شكم و ران و پشت او بزند؟ فرمود: اگر اين كار از روى شهوت نكند اشكالى ندارد اما از روى شهوت صحيح نيست.پ پرسيدم صدقه (زكات) در چه چيزها است؟ فرمود: پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرموده است: در نه چيز است: گندم، جو، خرما، مويز، طلا، نقره، شتر، گاو، گوسفند از چيزهاى ديگر عفو شده.
پرسيدم شخص مسلمان مىتواند به سياحت بپردازد يا در گوشه خانهاى رهبانيت و ترك دنيا نمايد و خارج نشود؟ فرمود: نه.
پرسيدم لباس شخصى برخورد به الاغ مرده مىكند آيا قبل از شستن مىتواند در آن نماز بخواند؟ فرمود: شستن آن لازم نيست، نماز بخواند اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى لباسش برخورد به سگ مرده مىكند مىتواند در آن نماز بخواند؟ فرمود: تكانش مىدهد (يا آب بر آن مىپاشد) و نماز مىخواند اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى به نماز ميت مىرسد كه يك يا دو مرتبه تكبير را گفتهاند چكار بايد بكند؟ فرمود: بقيه تكبيرها را مىگويد و دست بر مىدارد و نماز را سبك و كوتاه مىكند.
پرسيدم و با در سرزمينى پيدا مىشود آيا شخص مىتواند از ترس مرگ فرار كند؟ فرمود: فرار مىكند تا وقتى كه در مسجدى كه نماز مىخواند اتفاق نيفتاده باشد، اگر در ميان اهل مسجدى كه نماز در آن مىخواند و با افتاد نبايد فرار كند.
پرسيدم شخصى مسواك مىكند در حال روزه و استفراغ مىنمايد چگونه است؟ فرمود: اگر قى كند عمدا بايد قضا كند، اما اگر عمدى نباشد اشكالى ندارد.
پرسيدم آيا مىتوان با شراب مداوا نمود؟ فرمود: نه.
پرسيدم شخص مىتواند در پيراهن تنها و قباى تنها نماز بخواند؟ فرمود: بايد بر پشت خود چيزى بيندازد.
پرسيدم شخص مىتواند پيش نماز باشد در يك بارانى (لباسى كه براى حفاظت از باران مىپوشند) يا يك جبّه؟ فرمود: اگر در زير پيراهن پوشيده باشد
اشكالى ندارد.پ پرسيدم شخص محرم مىتواند كشتى بگيرد؟ گفت: صحيح نيست، ممكن است مجروح شود يا از موى بدنش بريزد.
پرسيدم شخص محرم صحيح است كه مسواك كند؟ فرمود: صحيح است، ولى صحيح نيست دهانش را خونى كند.
سؤال كردم از شخصى كه لباسش برخورد به خوك كرده و در حال نماز يادش مىآيد؟ فرمود: اشكالى ندارد نمازش را بخواند ولى اگر داخل نماز نشده آنچه در لباس خود ميابد پاك مىكند و تكان مىدهد مگر اينكه چيزى مشاهده كند كه بايد بشويد.
پرسيدم مرد مىتواند در يك قبا و پيراهن پيش نمازى كند؟ فرمود: اگر دو جامه باشد اشكالى ندارد.
پرسيدم از شخصى كه در حال وضو خون دماغ مىكند يك قطره از خون در ظرف آب او مىريزد صحيح است يا نه؟ گفت نه.
پرسيدم شخصى خون دماغ كرده بعد مخاط دماغ را مىريزد بعضى از خون ذرهاى كوچك به ظرف او مىرسد آيا مىتواند وضو بگيرد؟ فرمود: اگر چيزى در آب ديده نشود اشكالى ندارد و اما اگر ديده مىشود وضو نگيرد از آن پرسيدم كنيز اگر گوسفندى را بكشد آيا صحيح است فرمود: اگر به نخاع نرسيده باشد و گردن را نشكسته باشد، اشكالى ندارد فرمود: در خانواده حضرت على بن الحسين كنيزى بود كه براى آنها كشتار مىكرد پرسيدم شخص محرمى شتر مرغى را شكار مىكند چه بايد بكند؟ فرمود: يك شتر قربانى كند اگر نداشت به شصت نفر صدقه بدهد اگر نداشت هجده روز روزه بگيرد.
پرسيدم از محرمى كه گاوميشى را صيد كرده؟ فرمود: يك گوسفند قربانى مىكند اگر نيافت، ده نفر را صدقه مىدهد اگر نيافت، سه روز روزه مىگيرد.
پرسيدم از شخصى كه مىگويد اين كنيز مال تو به تو اختيار دادم آيا مىتواند با
آن كنيز همبستر شود، فرمود: اگر مىتواند او را بفروشد با او همبستر شود و گر نه نمىتواند.پ پرسيدم از كسى كه بر خود لازم نمود عتق و آزاد نمودن بنده را، آيا مىتواند بندهاى لنگ يا شل آزاد كند؟ فرمود: اگر خريد و فروش مىشود مىتواند، مگر نوع معينى را تعيين كرده باشد كه بايد همان نوع را آزاد كند.
پرسيدم از شخص آزادى كه كنيزى دارد (مىتواند با او رفع غريزه جنسى نمايد) اگر زنا كرد بايد او را رجم كنند؟ فرمود: آرى.
پرسيدم از كسى كه جنس را نسيه مىدهد آيا مىتواند ضامنى بگيرد؟ فرمود:
آرى.
پرسيدم از كسى كه پيش خريد مىكند خرما را قبل از اينكه شكوفه خرما بريزد و خرماى ريزه ديده شود، آيا حلال است؟ فرمود: در خرما پيش خريد صحيح نيست.
پرسيدم معامله نخل و خرما را؟ فرمود: وقتى تازه خرما رنگ انداخته و خرماى آن ديده مىشود و تميز داده مىشود از خرماى نبسته خريد و فروش آن جايز است.
پرسيدم پيش فروش گندم صحيح است؟ فرمود اگر از تو مقدار معينى را بخرد صحيح است.
پرسيدم از پيش فروش در خرما؟ فرمود: صحيح نيست اما اگر بخرد از تو اين خرماى معينى را اشكالى ندارد، يعنى يك اندازه معين.
پرسيدم از دو نفر كه شريكند در معامله سلف و سلم، آيا مىتوانند قبل از گرفتن جنس سهم خود را تقسيم كنند؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم اگر حيوانى را به حيوان ديگر نسيه بدهند با افزايش مقدارى پول كه پول را نقدا بپردازد و حيوان را بعد بدهد آيا صحيح است؟ فرمود: اگر هر دو راضى باشند اشكالى ندارد.
پرسيدم اگر كسى برده خود را مكاتبه نمايد (يعنى در آزادى او قراردادى بنويسد) كه يك پسرك غلام به او بدهد و ضمانت مىدهد در چنين موقعى آيا
صحيح است؟ فرمود: اگر معين شود پسر بچه پنج ساله باشد يا چهار ساله يا سن ديگرى اشكال ندارد.پ پرسيدم شخص كنيزى مىخرد و با او همبستر مىشود مىتواند او را با ربح و سود بفروشد؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى مقدارى از ديگرى گندم طلب دارد مىتواند به همان مقدار جو بگيرد؟ فرمود: اگر راضى باشند هر دو اشكالى ندارد؟
پرسيدم شخصى از كسى مقدارى خرما يا جو يا گندم طلب دارد مىتواند قيمت آن را دريافت كند؟ فرمود: وقتى آن را قيمت نمايد به درهم درست نيست، چون اصل معامله پول بوده و معاوضه پول به پول درست نيست.
پرسيدم شخصى مقدارى طعام خريده مىتواند آن را به ديگرى واگذارد قبل از گرفتن آن طعام؟ فرمود: اگر از آن ديگرى سود نگيرد اشكال ندارد، اما اگر سود گرفت درست نيست مگر بعد از تحويل گرفتن طعام (آرد گندم).
پرسيدم شخصى آرد گندم مىخرد مىتواند آن را قبل از تحويل بفروشد؟
فرمود: اگر سود بگيرد نمىتواند مگر بعد از تحويل اما اگر واگذار نمايد اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى روغن مىخرد بعد زياد مىشود مىتواند به جاى آن يك رطل يا دو رطل روغن زيتون بگيرد؟ فرمود: در صورتى كه دو نوع باشد و راضى شوند هر چه مايل است مىتواند بگيرد.
پرسيدم شخصى زمين يا يك كشتى را اجاره مىكند به دو درهم بعد نصف آن را به يك درهم و نيم به اجاره مىدهد و خود در بقيه سكونت مىكند اين كار صحيح است؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم يك كنيز متعلق به دو نفر است كه يكى از آن دو شريك غائب است شريك ديگر مىتواند آن كنيز را به ازدواج بدهد؟ فرمود: اگر شخص غائب ناراضى باشد ازدواج صحيح نيست.
پرسيدم شخصى خانهاى را به ده درهم اجاره مىكند خياط يا صنعتگر ديگرى
مىآيد و مىگويد من اينجا كار مىكنم مال الاجاره بين من و تو تقسيم شود و هر چه سود بردم با هم شريك باشيم بعد بيشتر از اجاره خانه سود ببرد، آيا چنين معاملهاى صحيح است؟ فرمود: اشكالى ندارد.پ پرسيدم شخصى به ديگرى مىگويد به تو ده درهم مىدهم تا به من صنعت خود را بياموزى و شريك من باشى، آيا چنين كارى صحيح است؟ فرمود: وقتى راضى باشد، اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى به ديگرى صد درهم مىدهد كه كار كند با آن به شرط اينكه پنج درهم يا بيشتر و يا كمتر به او بدهد، آيا چنين كارى حلال است؟ فرمود: نه اين رباى محض است.
پرسيدم شخصى به بندهاش ده درهم مىدهد كه هر ماه به او ده درهم بپردازد، آيا اين كار حلال است؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم شخص زكات نقرهاش را با طلا مىپردازد و زكات طلا را نقره به همان قيمت پرداخت مىكند، صحيح است؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى متاعى را مىفروشد و شرط مىكند كه نصف آن متعلق به خود او باشد، بعد با سود مىفروشد، آيا اين كار صحيح است؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى خانهاى را اجاره مىكند به يك مبلغ معين و شرط مىكند كه بعد خانه را گل كارى و دربهايش را اصلاح نمايد، آيا حلال است؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى چيزى را مىخرد به مدت معين، مدت فرا مىرسد و جنس نزد فروشنده است. خريدار مىآيد و مىگويد چيزى كه از تو خريدهام خودت بخر و اين مبلغ هم كم كن، من از خودم تاوان آن را مىدهم آيا حلال است؟ فرمود: وقتى راضى باشند اشكالى ندارد.
پرسيدم قربانى در منى چند روز است؟ فرمود: سه روز و پرسيدم در غير منى قربانى چند روز است؟ فرمود: سه روز.
پرسيدم شخصى مسافرت بوده دو روز پس از عيد قربان مىآيد آيا مىتواند
روز سوم قربانى كند؟ فرمود: اشكالى ندارد.پ پرسيدم شخصى ده درهم از ديگرى طلبكار است، بدهكار مىگويد يك پيراهن از من بخر و آن را بفروش هر چه كمتر فروختى من از خودم مىدهم آيا صحيح است؟ فرمود: اگر هر دو راضى باشند صحيح است.
پرسيدم شخصى جامهاى خريده به ده درهم تا مدت معينى بعد همان جامه را مىفروشد به پنج درهم نقد؟ فرمود: اگر شرط نكرده باشد و راضى باشند اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى پشت سر امام كه قرائت را به حمد و بلند مىخواند ايستاد و به او اقتدا كرده مىتواند پشت سر او بخواند؟ فرمود: نه، ولى بايد سكوت كند براى قرآن.
پرسيدم شخصى پشت سر امام است و به او اقتدا كرده در ظهر و عصر قرائت خود را پشت سر او مىخواند؟ فرمود: صحيح نيست، بايد تسبيح و تمهيد بخواند و صلوات بر پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله بفرستد و بر اهل بيت او.
پرسيدم انگشترى كه در آن نقش جانورى درنده يا پرنده باشد آيا با آن نماز مىتواند بخواند؟ فرمود: نه.
پرسيدم آيا شخص مىتواند بعضى از فرزندان خود را بر بعض ديگر ترجيح دهد؟ فرمود: فلان كس را من بر تمام اهل خانه خود و فرزندانم ترجيح دادهام اشكالى ندارد.
پرسيدم از چند نفر كه اجتماع نمودهاند بر كشتن ديگرى چه بايد كرد؟ فرمود:
كشته مىشوند به واسطه او.
پرسيدم از چند نفر كه اجتماع كردهاند بر كشتن يك غلام و برده و خود آزادند؟
فرمود: بايد قيمت او را بپردازند.
پرسيدم زنى كه قبل از انقضاء عده خود ازدواج كند؟ فرمود: بايد بين او و شوهرش جدائى انداخت، بعد او يكى از خواستگاران اين زن به حساب خواهد آمد.
پرسيدم از مردى كه با كنيز برادر يا عمو يا پسر برادرش ازدواج كرده باشد،
بچهاى بزايد بچه چه خواهد شد؟ فرمود: اگر بچه از صاحب و مالك خود ارث ببرد به مقدار كمى آزاد مىشود.پ پرسيدم از شخص نصرانى كه فرزندش از دنيا مىرود با اينكه فرزند مسلمان است آيا پدر نصرانى از او ارث مىبرد؟ فرمود: اهل ملتى از ملت ديگر ارث نمىبرد.
از گوشت الاغ اهلى سؤال كردم؟ فرمود: پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نهى نمودند و اين نهى به واسطه آن بود كه با آن الاغ كار مىكردند و خوش نداشت خوردن گوشت آن را تا نابود نشوند.
پرسيدم زن موى از صورت خود مىكند؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم از زنى كه با عمو يا دائى خود ازدواج كند؟ فرمود: نمىتواند.
پرسيدم از كسى كه قسم مىخورد و استثناء مىكند حال او چگونه است؟
فرمود: او آنچه را استثناء كرده است برايش هست.
پرسيدم فاصله انداختن بين انگشتان در ركوع آيا سنت است؟ فرمود: اگر خواست اين كار را مىكند و خواست ترك مىكند.
پرسيدم از آب باران كه در محلى جريان پيدا مىكند كه در آن محل عذره است و به لباس انسان برخورد مىكند مىتواند در آن لباس نماز بخواند قبل از شستن؟
فرمود: وقتى آب باران راه برود اشكالى ندارد.
پرسيدم از لباسى كه مىافتد در محل چهارپايان و برخورد به ادرار و پشكل آنها مىكند چه بايد كرد؟ فرمود: اگر چيزى به آن چسبيده باشد بايد بشويد اما اگر خشك باشد اشكالى ندارد.
پرسيدم از غذائى كه نهاده مىشود روى سفره يا محلى كه شراب به آن رسيده، آيا مىتوان از آن طعام خورد؟ فرمود: اگر سفره يا خوان خشك باشد اشكالى ندارد.
پرسيدم از خوردن گوشت لاك پشت، خرچنگ و جرّى (نوعى ماهى است كه قبلا معنى شد به نام حنكلس) فرمود: جرّى و لاك پشت و خرچنگ را نمىتوان خورد.
پرسيدم گوشت صدف دريا و نهر را مىتوان خورد؟ فرمود: اين گوشت قورباغه است، نمىتوان خورد.پ پرسيدم در گل مقدارى سرگين داخل مىكنند و مسجد يا خانه را به آن اندود مىنمايند مىتوان در آن نماز خواند؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم بورياتر مىشود و به آن آب كثيفى مىرسد، مىشود روى آن نماز خواند؟ فرمود: اگر خشك باشد اشكالى ندارد.
پرسيدم كه گچ را به وسيله عذره و مدفوع مىپزند آيا صحيح است كه با چنين گچى مسجد را گچكارى كرد؟ فرمود اشكالى ندارد.
پرسيدم زنى مسلمان مىشود بعد از او شوهرش مسلمان مىشود اما آن زن با ديگرى ازدواج نموده چه بايد كرد؟ فرمود: متعلق به شوهر بعد است كه با او ازدواج كرده به شوهر اولى بر نمىگردد.
پرسيدم زنى مسلمان مىشود و بعد شوهرش مسلمان مىگردد، آيا براى او حلال است؟ فرمود: آن مرد شايستهتر است برايش تا وقتى ازدواج با ديگرى نكرده باشد ولى مخير است هر كه را خواست اختيار مىكند.
از حد قطع دست دزد پرسيدم كه چگونه است؟ فرمود: امير المؤمنين در بهاى يك تكه آهن كه معادل دو درهم يا سه درهم بود قطع نمود.
پرسيدم از شخصى كه كنيزى را دزديده است و او را فروخته كسى كه خريده مىتواند با آن كنيز همبستر شود؟ فرمود: اگر متهم به سرقت شد نمىتواند، ولى اگر نداند مىتواند.
پرسيدم سگ يا موش اگر از پنير يا روغن بخورند آيا مىتوان آن پنير و روغن را خورد؟ فرمود: آنچه زبان آنها رسيده بايد دور انداخت و بقيه خورده مىشود.
پرسيدم از موشى يا سگى كه از روغن باز يا زيتون يا شير آشاميده مىتوان آن را خورد؟ فرمود: اگر در كوزه يا شبيه آن باشد خورده نمىشود، ولى مىتوان براى چراغ استفاده كرد اگر بيشتر از آن بود مىتوان خورد مگر اينكه صاحب ثروتمند باشد كه بايد آن را بريزد و از آن استفاده نبرند.
سؤال كردم از مردى كه صدقه بدهد به يكى از فرزندانش بعد بخواهد ديگرى را در آن صدقهاى كه به فرزندش داده شريك كند صحيح است؟ فرمود: پدر در مال فرزند خود هر چه بخواهد مىكند. بخشش پدر به فرزند مانند صدقه است به ديگرى (در نسخه ديگرى بخشش پدر به فرزند شبيه صدقه ديگرى است به او).پ پرسيدم دو نفر نصرانى يكى به ديگرى خوك يا شراب مىفروشد تا مدت معينى قبل از پرداخت پول هر دو مسلمان مىشوند آيا بعد از مسلمان شدن مىتوانند پول آن را بگيرند؟ فرمود: پول متعلق به اوست، مىتواند بگيرد.
پرسيدم از مردى كه سه نفر عليه او شهادت دادند كه زنا كرده با فلان زن، نفر چهارم مىگويد نمىدانم با چه كسى زنا كرده با آن زن يا ديگرى. فرمود: حال مرد چگونه است اگر زن داشته باشد يا نداشته باشد حديث تمام نشد «1».
پرسيدم مردى زنش را طلاق مىدهد قبل از آنكه همبستر شده باشد اما آن زن مدعى شود كه از آن مرد حامله است؟ فرمود: اگر گواهان شهادت دادند كه او به حجله رفته و بعد انكار فرزند را مىكند با او لعان مىكند و از آن زن جدا مىشود بايد تمام مهر را بپردازد.
پرسيدم از نان كه با روغن مخلوط مىشود؟ فرمود اشكالى ندارد.
پرسيدم مىتوان در رختخواب يهودى خوابيد؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم در لباس نصرانى و يهودى مىتواند مسلمان نماز بخواند؟ فرمود: نه.
پرسيدم از مردى كه نسبت زنا به زن خود داده سپس او را طلاق مىدهد، بعد زن حق خويش را در مورد اين نسبت زنا طلب مىكند؟ فرمود: اگر اقرار كند بايد او را تازيانه زد و اگر در عدّه بود با او لعان مىكند.
پرسيدم مرد مسلمانى كه زنى يهودى يا نصرانى يا كنيزى دارد بچهاش را منكر مىشود و او را نسبت به زنا مىدهد آيا بايد لعان كنند؟ فرمود: نه.
پرسيدم مردى به كنيز خود كه مىخواهد او را آزاد كند و با او تزويج نمايد مىگويد تو را آزاد نمودم و آزاديت را مهر ازدواجت قرار دادم. فرمود: آزاد مىشود اگر خواست ازدواج مىكند و گر نه نمىكند اما اگر با او ازدواج نمود بايد يك چيزى به او بدهد و اگر بگويد با تو ازدواج كردم و مهر تو را آزاديت قرار دادم اين عقد ازدواج درست است، اگر خواست به او چيزى مىبخشد.پ پرسيدم از بردهاى كه قرارداد آزاد شدن دارد (مكاتب) و بين چند نفر مشترك است، بعضى از آنها سهم خود را آزاد مىكنند ولى بعد مكاتب عاجز مىشود از انجام قرارداد چه بايد كرد؟ فرمود: آزاد مىشود به واسطه همان مقدارى كه آزاد شده و بايد به كار وادارش كرد براى پرداخت حق بقيه.
پرسيدم شخصى غلام خود را مكاتبه مىكند، بعد از قرارداد غلام مىگويد به من مقدارى از قرار دادم را ببخش و بقيه را زودتر بگير از براى تو است مكانم آيا حلال است؟ فرمود: اگر به صورت هبه و بخشش باشد اشكال ندارد اما اگر بگويد كم كن تا زودتر بدهم صحيح نيست.
پرسيدم از بردهاى كه نصف قرارداد مكاتبه خود را پرداخته يا مقدارى از آن بعد مىميرد و فرزند و مال زيادى مىگذارد چه بايد كرد؟ فرمود: اگر نصف را پرداخته باشد، آزاد مىشود و بقيه آن را از مالش مىپردازند و ارث او متعلق به فرزندش هست.
پرسيدم مسلمان مىتواند با يك مجوسى در يك كاسه غذا بخورد و روى فرش او بنشيند يا در مسجدش و يا با او مصافحه كند؟ فرمود: نه.
پرسيدم يك بردهاى كه مكاتبه شده است جنايتى انجام داده به گردن كيست؟
فرمود: بر عهده مكاتب است.
از فطره ماه رمضان پرسيدم كه مكاتب بايد بپردازد يا بر كسى است كه با او مكاتبه نموده است و يا شهادتش پذيرفته است؟ فرمود: فطره به عهده اوست و شهادتش پذيرفته نيست.
پرسيدم از شخصى كه نصف غلام خود را آزاد كرده با اينكه غلام صحيح است
چه بايد بكند؟ فرمود: نصف ديگر آزاد مىشود و بايد كار كند و به يك قيمت عادلانه بهاى نصف ديگر را بپردازد.پ پرسيدم آيا مرد مىتواند عبائى بپوشد كه در آن ديبا به كار رفته و كساى سياه كه ابريشم در آن به كار رفته؟ فرمود: نه.
پرسيدم مردم مىتوانند لباس ديبا بپوشند؟ فرمود: نه.
پرسيدم زن مىتواند خلخال (پاى بند طلا) بپوشد و بچهها؟ فرمود: اگر صدا نداشته باشد اشكال ندارد ولى اگر صدا بدهد نه.
پرسيدم شخص مىتواند سوار مركبى بشود كه زنگ كوچك دارد؟ فرمود: اگر صدا دارد نه ولى اگر بىصدا است اشكال ندارد.
پرسيدم كه موش در روغن يا عسل جامد مىميرد مىتوان آن را خورد؟ فرمود:
اطراف جايى كه مرده دور بيانداز و بقيه را مىتوانى بخورى.
پرسيدم مركب سوارى كه مال شخصى است مىميرد آيا مىتواند پوستش را بفروشد و دباغى كند و بپوشد؟ فرمود: نه، اگر پوشيد نماز در آن نخواند.
پرسيدم مىتوان چهارپا را زد يا به وسيله داغ كردن نشانه بر روى آن گذاشت؟
فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم مرد مىتواند ريش خود را بگيرد و كم كند؟ فرمود: از دو طرف چهرهاش مىتواند اما از جلوش نه.
پرسيدم شارب كوتاه كردن سنت است يا نه؟ گفت آرى و سؤال كردم كه شيرينى مىپاشند در عروسى يا غير عروسى. فرمود: كراهت دارد خوردن آنچه را به غارت ببرد.
پرسيدم از جايزهاى كه براى هر بنده فرارى يا گمشده مىگذارند؟ فرمود:
اشكالى ندارد.
پرسيدم از فروش مالى كه به وسيله عتق به ارث به كسى رسيده؟ گفت نه.
پرسيدم مىتواند شخص نماز بخواند در مسجدى كه ديوارهاى قبله و اطرافش داراى سوراخ و رخنهها است و زنى روبرويش نماز مىخواند او را مىبيند؟ فرمود:
صحيح نيست.پ پرسيدم زن مشغول نماز است در حال قيام بچهاش پهلوى او گريه مىكند مىتواند در حال قيام او را بردارد و در آغوش بگيرد؟ فرمود: در حال قيام نمىتواند.
از قربانى پرسيدم فرمود: قوچ چاق قربانى كن، شاخ دار و نر و چاق باشد، اگر گوسفند چاق نر پيدا نكردى بز نر چاق و بىخايه از گوسفند يا بز اگر نيافتى بره چاقى. على عليه السلام مىفرمود: قربانى با گوسفند دو ساله بكن و گوسفند خريدارى كن كه گوشها و چشمهايش سالم باشد و رو به قبله بگذار و هنگام قربانى بگو
وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ حَنِيفاً مسلما وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ إِنَّ صَلاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيايَ وَ مَماتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ لا شَرِيكَ لَهُ وَ بِذلِكَ أُمِرْتُ وَ أَنَا من المسلمين اللهم منك و لك اللهم تقبل منى، بسم اللَّه الذى لا اله الّا هو و، اللَّه اكبر و صلى اللَّه على محمّد و على اهل بيته
بعد بخور و به ديگران بخوران.
سؤال كردم از تكبير در ايام تشريق (سه روز بعد از عيد قربان ايام تشريق است) فرمود: روز عيد قربان نماز اول تا آخر ايام تشريق از نماز عصر تكبير مىگويد
اللَّه اكبر، اللَّه اكبر لا اله الّا اللَّه و اللَّه اكبر و للَّه الحمد اللَّه اكبر على ما هدانا اللَّه اكبر على ما رزقنا من بهيمة الانعام
. پرسيدم از شخصى كه بچهاش كنيزى دارد مىتواند با كنيز بچهاش همبستر شود.
فرمود: اگر مايل باشد قيمت آن را براى خود تعيين مىكند و دو نفر شاهد مىگيرد، اگر خواست با او همبستر مىشود و اگر فرزندش مالى داشت در صورتى كه بخواهد مىتواند از آن مال بردارد اگر مادر زنده باشد دوست ندارم از او چيزى بگيرد مگر به عنوان قرض.
پرسيدم شخصى رو به قبله گوسفند را نمىكشد چگونه است؟ فرمود: اگر عمدى نباشد اشكال ندارد، اگر كشتار كرد و نام خدا را نبرد اشكالى ندارد وقتى
بسم اللَّه
را بگويد، اول و آخرش سپس بخورد.
پرسيدم زكات آيا داده مىشود به كسى كه داراى صد (درهم) باشد؟ فرمود:
آرى و به كسى كه خانه دارد و بنده دارد زيرا خانه را نبايد مال شمرد.
پرسيدم از حائض؟ فرمود: نيم خورده او را مىتوان خورد ولى وضو از آن نمىگيرد.پ پرسيدم آيا بر بنده زكات مىتوان داد؟ فرمود: نه.
پرسيدم از كسى كه به مكه نرفته آيا از زكات مىتوان خرج حج او را داد؟
فرمود: آرى، اهل مكه نبايد مانع حاجىها بشوند از ورود به خانههايشان.
از اين آيه پرسيدم اذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيراً* پرسيدم اگر كسى دويست بار ذكر بگويد كثير گفته؟ فرمود: آرى.
پرسيدم از خوابيدن بعد از صبح. فرمود: نه تا وقتى خورشيد طلوع كند.
گفت صحبت از انگشترى شد، فرمود: وقتى غسل مىكنى آن را تكان بده از جايش، اگر فراموش كردى تا به نماز ايستادى نمىگويم نمازت را دو مرتبه بخوان.
صحبت از ذو القرنين شد كه بنده بود يا پادشاه؟ فرمود: بندهاى بود كه خدا را دوست داشت خداوند هم او را دوست مىداشت و خيرخواه خدا بود، خدا هم خير او را مىخواست.
پرسيدم از اختلاف در قضاوت كه از امير المؤمنين عليه السلام نقل شده در چيزهائى كه آن جناب نه امر به آن كرده و نه نهى از آنها كرده جز اينكه خود و فرزندانش را از آن نهى نموده. پرسيدم چنين چيزى چگونه امكان دارد؟ فرمود: يك آيه حلال كرده و آيه ديگر حرام نموده، گفتم چنين چيزى ممكن است مگر به اين صورت كه يكى از دو آيه ناسخ ديگرى باشد يا هر دو آيه محكم هستند و بايد به آنها عمل شود؟ فرمود: توضيح داده وقتى خود و فرزندانش را نهى نموده. گفتم پس چرا براى مردم توضيح نداده فرمود: ترسيده كه اطاعت نكنند اگر امير المؤمنين عليه السلام مسأله خلافت برايش استوار مىشد و پاهايش محكم مىگشت، تمام كتاب خدا را به پا مىداشت و حق را اقامه مىنمود، امام حسن و امام حسين پشت سر مروان نماز خواندند ما نيز با آنها نماز مىخوانيم.
پرسيدم شخصى كه از شما تفسيرى را نقل مىكند يا روايتى را در مورد قضاء يا طلاق يا چيزى ديگر كه تاكنون نشنيدهايم از قبيل مناسك يا مشابه آن بىآنكه
شهرت به دشمنى شما داشته باشد، مىتوانيم بگوئيم خدا مىداند آل محمد چنين چيزى را نگفتهاند (يعنى انكار كنيم) مىفرمايد: نمىتوانيد مگر اينكه يقين نمائيد.پ پرسيدم آيا پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله هرگز چيزى در باره خدا گفته يا از روى هوى نفس حرفى زده و يا تحميل نموده؟ فرمود: نه. گفتم اين سخن آن جناب كه در باره على عليه السلام فرموده
من كنت مولاه فعلى مولاه
آيا خداوند به او دستور داده بود؟ فرمود: آرى. گفتم پس من بيزار باشم از كسى كه انكار اين حرف را كرد، از روزى كه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله آن را فرمود؟ فرمود: آرى. گفتم ممكن است مردم نجاتى داشته باشند مگر اينكه اين جريان را معتقد شوند. فرمود: نه، مگر اشخاص مستضعف از مرد و زن و بچهها كه راه به جايى و چارهاى ندارند.
پرسيدم آنها چگونه اشخاصى هستند؟ فرمود: مگر نديدهايد خدمتكاران و زنانتان پيدا مىشوند كه اين مقام را معتقد نيستند مگر آنها را مىكشيد با اينكه اقرار نسبت به شما دارند؟ و فرمود: هر كس بر او اين مقام على عليه السلام ابراز شود و انكار كند خدا او را، دور گرداند و مرگش دهد كه خيرى در او نيست.
پرسيدم شخصى مىگويد اگر فلان بنده را خريدم آزاد است و اگر اين جامه را خريدم صدقه است و اگر با زنى ازدواج كردم او طلاق داده است. فرمود: اين چيزى نيست.
پرسيدم مرد زنش را طلاق مىدهد در غير موقع. فرمود: پسر عمر زنش را طلاق داد در زمان پيامبر صلى الله عليه و آله در حال حيض. پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله دستور داد به او مراجعه نمايد و اين كار را طلاق حساب نكرد.
پرسيدم مردى به زنش مىگويد تو بر من حرامى. فرمود: اين يك نوع قسم است بايد كفاره آن را بدهد. خداوند به حضرت محمد صلى الله عليه و آله مىفرمايد يا أَيُّهَا النَّبِيُّ لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ اللَّهُ لَكَ تَبْتَغِي مَرْضاتَ أَزْواجِكَ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ قَدْ فَرَضَ اللَّهُ لَكُمْ تَحِلَّةَ أَيْمانِكُمْ وَ اللَّهُ مَوْلاكُمْ اين كار را قسم گرفت. پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم كفاره آن را پرداخت.
پرسيدم به چه مقدار كفاره قسم را مىدهد؟ فرمود: اطعام ده نفر مسكين
پرسيدم هر مسكينى چقدر غذا بايد داد؟ فرمود: ده سير، ده سير.پ پرسيدم شخصى ربا خورد اما عقيدهاش اين بود كه حلال است. فرمود: اشكالى ندارد مگر اين كار را عمدا بكند كه ربا است.
از اين آيه پرسيدم
أَوْ كِسْوَتُهُمْ للمساكين
فرمود: جامهاى بدهد كه پوشش براى عورت او باشد. گفتم شخصى مىگويد من نذر كردهام اما چيزى را بيان نمىكند.
فرمود: چيزى نيست.
پرسيدم از روزه در وطن؟ فرمود: هر ماه سه روز، دو پنج شنبه كه وسط آن يك چهارشنبه بگيرد.
شخصى مىميرد و يك فرزند از كنيزى دارد و بچههاى ديگر هم دارد آيا ميتواند كسى آن زن را به ازدواج خود درآورد؟ فرمود: برايت نقل كنم سفارشى كه على عليه السلام در مورد كنيزان داراى فرزند فرمود گفتم بفرمائيد. فرمود: على عليه السلام دستور داد كه هر زنى از كنيزان فرزند داشته آن زن از سهم فرزندش محسوب مىشود.
از شغل حجامتگر پرسيدم. فرمود: مردى خدمت پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله همين مسأله را سؤال كرد به او فرمود: تو شتر آب كش دارى؟ جواب داد آرى.
فرمود: از آن شغل او را علف بده.
پرسيدم شخصى به غنا مشغول است مىشود با او نشست؟ فرمود: نه.
پرسيدم شخصى به فرزندش صدقهاى مىدهد مىتواند آن را باز پس بگيرد؟
فرمود: پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود هر كسى كه صدقهاى بدهد و بعد آن را پس بگيرد مثل كسى است كه استفراغ كند و استفراغ خود را دو مرتبه ببلعد.
پرسيدم مردى از درخت ميوه رد مىشود و از آن مىخورد. فرمود: آرى.
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نهى كرد كه ديوارها را بلند نمايند كه بپوشاند درخت را.
سؤال كردم شخصى زمينى را در اختيار ديگرى مىگذارد كه آبادش كند ولى آب آن را به مبلغ معين به اجاره مىدهد. فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم از اهل ذمه (يهود و نصارى) مىتوان از غذاى آنها خورد در صورتى كه
گوشت مرده و خوك بخورند؟ فرمود: نه، و نمىتوان در ظرف طلا و نقره غذا خورد.پ پرسيدم كبائرى كه خداوند در اين آيه مىفرمايد إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ چه نوع گناهانى است؟ فرمود: گناهانى كه وعده آتش به آنها داده.
پرسيدم شخصى كنارهگيرى مىكند از برادر يا خويشاوندانش از كسانى كه عارف به ولايت نيستند؟ فرمود: اگر طلاق و عتق و آزادى بندهاى در كار نباشد با او حرف بزند.
پرسيدم يك شخص به تنهائى شب اول ماه رمضان ماه را مىبيند و ديگرى غير از او نمىبيند آيا روزه بگيرد؟ فرمود: اگر شكى در آن ندارد، تنها خودش روزه بگيرد و روزه مىگيرد با مردم وقتى آنها روزه گرفتند.
پرسيدم شخصى كه روزه ماه رمضان را قضا مىكند مىتواند با همسر خود ملامسه و بوس و كنار داشته باشد؟ فرمود: نه.
پرسيدم شخصى برخورد به مدفوع خشك مىكند به لباس و پاى او مىرسد مىتواند داخل مسجد شود و نماز بخواند و شستشو ندهد به آنچه برخورد به مدفوع كرده؟ فرمود: وقتى خشك باشد اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى بدون وضو اذان يا اقامه مىگويد، همين كافى است؟ فرمود:
اذان اشكالى ندارد اما اقامه را بايد با وضو بگويد. گفتم اگر اقامه گفت بدون وضو آيا مىتواند با آن اقامه نماز بخواند؟ فرمود: نه.
پرسيدم شخص تخم كبوتر را مىشكند يا مقدارى از آن را در حالى كه جوجه در داخل تخم تكان مىخورد چه كار بايد بكند؟ فرمود: در مقابل هر جوجهاى يك گوسفند صدقه مىدهد و گوشت آن را صدقه مىدهد وقتى محرم است و اگر جوجه حركتى نداشته باشد، پول تخممرغ را صدقه مىدهد يا با پول آن خوراكى براى كبوتر حرم مىخرد.
پرسيدم شخصى تخم شتر مرغ را دست مىزند با اينكه جوجه داخل آن حركت مىكند؟ فرمود: در مقابل هر جوجه يك شتر بايد در قربانگاه قربانى كند.
پرسيدم نضوح (يك نوع بوى خوش است) در آن شراب مىريزند مىتواند زن
نماز بخواند در صورتى كه آن نضوح روى سرش باشد؟ فرمود: نه، مگر اينكه بشويد آن را.پ پرسيدم سورمه چشم را مىتوان با شراب مخلوط كرد؟ فرمود: نه.
پرسيدم مرد لباس زرد پر رنگ مىپوشد؟ فرمود: اگر در آن بوى خوش نباشد اشكالى ندارد.
پرسيدم زن خضاب به حنا و وسمه نموده؟ فرمود: اشكالى ندارد و نمىتواند نماز با آن بخواند.
پرسيدم پوشيدن پوست سمور و سنجاب و روباه كوچك و قاقم چگونه است؟
فرمود: اشكالى ندارد، نماز با آن نمىخواند مگر اينكه تزكيه شده باشد.
پرسيدم انجير و خرما را با هم مخلوط كردن و ميوههاى ديگر آيا صحيح است؟
فرمود: پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نهى كرده از مخلوط كردن اگر تنها بودى هر چه مايلى بخور، اما اگر با ديگران بودى اين كار را نكن مگر با اجازه آنها.
پرسيدم مرد در مسجد نشسته ولى پايش خارج از مسجد است يا از مسجد منتقل مىشود در حال نماز صحيح است؟ فرمود: اشكالى ندارد.
سؤال كردم نقره در خوان يا كاسه و يا شمشير و كمربند و زين يا افسار فروخته مىشود به قيمتى كمتر از نقره يا بيشتر، آيا حلال است؟ فرمود: بايد ثمر را به طلا بخرد و غير آن را به درهم.
پرسيدم زين نقرهدار و لجام نقرهاى را مىتوان سوار شد؟ فرمود: اگر آب نقره باشد كه نتوان آن را جدا كرد، اشكالى ندارد و گر نه سوار نشود.
پرسيدم شمشير را در مسجد مىآويزد؟ فرمود: رو به قبله نه، اما طرف ديگر اشكالى ندارد.
پرسيدم شير خر براى دوا مىتوان آشاميد يا در دواء مىتوان قرار داد؟ فرمود:
اشكالى ندارد.
پرسيدم در ظرفى كه شراب خوردهاند مىتوان آب آشاميد قدح چوبى يا ظرف شراب، فرمود: وقتى شسته شود اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى در محلى غسل جنابت مىكند يا ادرار مىنمايد بعد خشك مىشود، مىتواند آنجا را فرش كند؟ فرمود: آرى در صورتى كه خشك شده باشد.پ پرسيدم شخصى از جايى مىگذرد كه مدفوع انسان آنجاست، باد مىوزد و از عذره و مدفوع به لباس و سر او مىپاشد، مىتواند قبل از شستن نماز بخواند؟ فرمود:
بلى، مىتكاند و پاك مىكند نماز مىخواند.
پرسيدم شراب اول شراب بوده بعد سركه شده آيا مىتوان آن را خورد؟ فرمود:
آرى، وقتى سكر و مستى آن از بين برود.
پرسيدم در كوزه شراب مىتوان سركه ريخت يا روغن زيتون و چيز ديگر؟
فرمود: اگر شسته شود اشكالى ندارد.
پرسيدم عقيقه براى پسر و دختر چگونه است؟ فرمود: فرقى نمىكند، قوچ و قوچ سرش را در روز هفتم مىتراشد و به وزن آن طلا يا نقره صدقه مىدهد، اگر نتوانست صدقه بدهد، موى را نگه مىدارد يا وزن آن را مىسنجد وقتى توانگر شد صدقه مىدهد. پرسيدم شخصى دعا مىكند، برادرانش اطراف او هستند، واجب است آنها آمين بگويند؟ فرمود: اگر خواستند چنين كارى را مىكنند و اگر نخواستند ساكتند. اگر دعاى خوبى كرد و به آنها گفت آمين بگوئيد، لازم است كه آمين بگويند.
پرسيدم آيا غنا در روز فطر و عيد قربان و شادى جايز است؟ فرمود: اشكالى ندارد، اگر نى زنى نكند.
پرسيدم شرابخوار چه حالى دارد وقتى مست شود؟ فرمود: هر كس شراب بخورد و بعد بميرد تا چهل روز مانند بت پرست است.
پرسيدم نوحهسرائى بر مرده صحيح است؟ فرمود: كراهت دارد.
پرسيدم مىتوان شعر در مسجد خواند؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم مىتوان گمشده را در مسجد جستجو كرد؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم فطره ماه رمضان براى تمام افراد واجب است يا براى كسانى كه روزه گرفتهاند و اهل نمازند؟ فرمود: هر كوچك و بزرگ خانواده كه تحت تكفل او هستند.
پرسيدم كشتن مورچه جايز است؟ فرمود: آن را نكش، مگر تو را بيازارند.
پرسيدم كشتن شانه سر (هدهد) اشكال دارد؟ فرمود: او را نيازار و نكش، پرنده خوبى است.پ پرسيدم كسى كه قرائت سوره حمد را ترك نموده چگونه است؟ فرمود: اگر عمدا ترك كرده نمازش درست نيست، اما اگر فراموش كرده اشكالى ندارد.
پرسيدم خوردن سوسمار و موش خرما (كه در صحرا رو پا مىايستد) چگونه است؟ فرمود: صحيح نيست.
پرسيدم شخصى دو روز روزه ماه رمضان بدهكار است، چگونه روزه بگيرد؟
فرمود بين آن دو روز يك روز فاصله مىاندازد و اگر بيشتر بود از اين فقط متوالى و پشت سر هم مىگيرد.
پرسيدم مرد با زن خود شوخى مىكند يا او را عريان مىنمايد يا مىبوسد، چيزى از او خارج مىشود چگونه است؟ فرمود: اگر منى خارج شود با شدت و سست شدن، بايد غسل كند. اما اگر آبى است كه به شدت و شهوت و سستى خارج نشده، غسل ندارد و براى نماز وضو مىگيرد.
پرسيدم زن مىتواند از خانه شوهرش چيزى بدون اجازه او به كسى بدهد؟
فرمود: نه، مگر از او حلال بود را بخواهد.
پرسيدم مردى طواف مىكند بعد فجر، آيا دو ركعت را مىتواند خارج از مسجد بخواند؟ فرمود: نماز را در مكه مىخواند و خارج از آن نمىشود مگر فراموش كند كه خارج مىشود و نماز را مىگزارد، وقتى به مسجد بازگشت بايد بخواند آن دو ركعت طواف را هر ساعتى كه مىخواهد.
پرسيدم شخصى يك هفت طواف مىكند و آن دو ركعت را نمىخواند تا باز تصميم مىگيرد هفت شوط ديگر طواف كند، آيا صحيح است؟ فرمود: نه، مگر دو ركعت هفت شوط اول را بخواند بعد هر چه مىخواهد طواف كند.
پرسيدم مرد مىتواند وقوف در عرفات نمايد بدون وضو؟ فرمود: صحيح نيست، مگر وضو داشته باشد.
پرسيدم شخص مىتواند وقوف در مشعر بنمايد بدون وضو؟ فرمود: بدون وضو صحيح نيست.پ پرسيدم شخصى پيراهنى دارد كه جنابت به آن رسيده و آن را نشسته مىتواند در آن بخوابد؟ فرمود: مكروه است.
پرسيدم مرد در جامه خود عرق مىكند مىداند كه در آن جنابت است چه بايد بكند؟ مىتواند قبل از شستشو نماز بخواند؟ فرمود: اگر بداند وقتى عرق مىكند از آن جنابت به بدنش مىرسد بايد بشويد آنچه به بدنش رسيده، اما اگر بداند كه به بدنش رسيده ولى محل آن را نداند بايد تمام بدنش را بشويد.
پرسيدم كيفيت نشستن در نماز عيدين و جمعه موقعى كه امام مشغول خطبه است چگونه است؟ بايد رو به قبله باشد يا رو به امام؟ فرمود: رو به امام.
پرسيدم پير زن و دخترى كه تازه بالغ نشده لازم است خود را تزئين نمايد و عطر استعمال كنند در جمعه و عيدين، چنانچه بر مردان لازم است؟ فرمود: آرى.
پرسيدم شخص سهو مىكند بعد بنا را بر گمان مىگذارد، بايد چه كند؟ آيا نماز را شروع كند يا بايستد و تكبير بگويد و قرائت بخواند؟ آيا اذان و اقامه دارد؟ اگر در دو ركعت آخر سهو كند بعد از تمام كردن قرائت آيا بايد تسبيح و تكبير بگويد؟
فرمود: بنا را بر آنچه خواند مىگذارد، اگر از قرائت فارغ شده باشد ديگر قرائت بر او نيست و نه اذان و اقامه بايد بگويد و سهوى بر او نيست.
پرسيدم در تكبير ايام تشريق آيا دستهاى خود را بايد بلند كند يا نه؟ فرمود:
مستحب است، اگر فراموش كرد چيزى بر او نيست.
پرسيدم زنها بايد ايام تشريق تكبير بگويند؟ فرمود: آرى ولى بلند نمىگويند.
پرسيدم از مرد داخل مىشود با امام كه يك ركعت جلوتر از اوست، امام بعد از سلام تكبير مىگويد تكبير ايام تشريق آن مرد چه كار بايد بكند؟ فرمود: حركت مىكند، بقيه نمازش را مىخواند، وقتى تمام كرد تكبير مىگويد.
پرسيدم شخصى تنها نماز مىخواند، تنها در ايام تشريق آيا بايد تكبير بگويد؟
فرمود: آرى، اگر فراموش كرد اشكالى ندارد.
پرسيدم در ايام التشريق چه بايد بگويد؟ فرمود: مىگويد
الله اكبر الله اكبر لا اله الا الله و الله اكبر و لله الحمد الله اكبر على ما هدانا، الله اكبر على ما رزقنا من بهيمة الانعام.
پپرسيدم از نافلهها در ايام التشريق، آيا در آنها تكبير هست؟ فرمود: آرى، و اگر فراموش كرد، اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى اذان را مىشنود و نماز فجر را مىخواند، اما نمىداند فجر طلوع كرده يا نه فقط گمان به فجر دارد به واسطه اذان چنين گمانى را دارد، آيا همين كافى است؟ فرمود: كافى نيست مگر علم داشته باشد كه فجر طلوع كرده.
پرسيدم مسلمان عارف داخل خانه برادرش مىشود، او برايش نبيذ (يك نوع شراب است) يا آشاميدنى كه نمىداند چيست به او مىدهد، مىتواند بياشامد بىآنكه از او بپرسد؟ فرمود: اگر مسلمان عارف باشد بياشامد آنچه برايش آورد، مگر اينكه نشناسد آن را.
پرسيدم مرد مىتواند انگشتر طلا دست كند؟ فرمود: نه.
پرسيدم بازى چهاردهتائى و مشابه آن چگونه است؟ فرمود: هيچ نوع لعب و بازى مستحب نيست غير از رهان (شرط بندى) و تير اندازى.
پرسيدم شخصى سوره را شروع مىكند مقدارى از آن را مىخواند بعد اشتباه مىكند، سوره ديگرى را مىخواند تا تمام كند، بعد مىفهمد كه اشتباه كرده، آيا بايد برگردد و همان سوره اول را بخواند گرچه ركوع و سجده را انجام داده باشد؟ فرمود:
اگر به ركوع نرفته باشد برگردد، در صورتى كه بخواهد اما اگر ركوع كرده نماز خود را ادامه دهد.
پرسيدم كه قربانى را شخصى به اشتباه در موقع ذبح نام ديگرى را مىبرد آيا براى صاحب آن كافى است؟ فرمود: آرى همان نيتى كه كرده صحيح است.
پرسيدم از شخصى كه قربانى را مىخرد كه كور است و اين را نمىداند مگر بعد از خريدن، آيا همان كافى است؟ فرمود: آرى مگر اينكه (هدى) باشد زيرا هدى صحيح نيست ناقص باشد.
پرسيدم از گروهى كه در كشتى هستند و نمىتوانند خارج شوند مگر در گل و آب مىتوانند نماز واجب را در كشتى بخوانند؟ فرمود: آرى.پ پرسيدم گروهى نماز جماعت در كشتى مىخوانند امام كجا بايستد؟ اگر زنها هم باشند چه كار كنند؟ ايستاده بخوانند يا نشسته؟ فرمود: ايستاده، اگر نتوانند بايستند نشسته مىخوانند، امام جلو مىايستند و زنها پشت سر آنها اگر كشتى جا نداشت زنها مىنشينند مردها نماز مىخوانند، اشكالى ندارد كه زنها جلو آنها باشند.
پرسيدم شخصى در تشهد و قنوت اشتباه مىكند، مىتواند تكرار كند تا به يادش بيايد يا ساعتى ساكت باشد تا يادش بيايد. فرمود: اشكالى ندارد، تكرار كردن و ساعتى سكوت كند تا يادش بيايد در قنوت اشتباه نيست مانند تشهد.
پرسيدم شخصى در قرائت خود اشتباه مىكند مىتواند ساعتى ساكت باشد تا يادش بيايد؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى سورهاى را مىخواهد بخواند ولى سوره ديگرى را مىخواند، مىتواند بعد از خواندن نصف سوره برگردد و سورهاى كه مىخواست بخواند؟
فرمود: آرى، مگر قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ و قُلْ يا أَيُّهَا الْكافِرُونَ باشد.
پرسيدم مردى يك سوره را در دو ركعت نماز واجب مىخواند در صورتى كه سوره ديگر هم مىتواند بخواند چه كار بايد بكند؟ فرمود: اگر سوره ديگرى را خوب مىخواند اين كار را نكند اما اگر سوره ديگر ياد ندارد اشكالى ندارد، اگر كرد چيزى بر او نيست و نبايد اعاده كند.
پرسيدم مردى در نماز مىايستد آيا مىتواند يك پاى خود را جلو و پاى ديگر را عقب بياندازد بدون مرض و علّتى؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى در دو ركعت اول نماز مىايستد، آيا مىتواند دست به ديوار مسجد بگيرد و به كمك ديوار حركت كند و به پا بايستد بدون اينكه بيمارى يا ناراحتى داشته باشد؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم در حج تمتع شخصى روز ترويه مقدم مىدارد قبل از زوال چه كار بايد بكند؟ فرمود: طواف مىكند و از احرام خارج مىشود، وقتى نمازش را خواند محرم
مىشود.پ پرسيدم شخصى چيزى را پيدا مىكند چند درهم يا لباس يا چهارپا چه كار بايد بكند؟ فرمود: يك سال اعلان مىكند اگر اعلان نكرد جزء اموال خود قرار مىدهد تا صاحبش پيدا شود و به او بدهد، اگر مرد وصيت مىكند بدهند، او ضامن آن شىء است.
گفتم شخصى چيزى را پيدا مىكند و يك سال هم اعلان مىنمايد بعد صدقه مىدهد، پس از صدقه دادن صاحبش مىآيد آن صدقهاى كه داده چه مىشود و اجر آن متعلق به كيست؟ فرمود: بايد به صاحبش بدهد يا قيمت آن را. فرمود: ضامن آن است و اجر متعلق به او است مگر صاحبش راضى شود و از آن بگذرد و اجرش متعلق به او است.
پرسيدم زن در نماز واجب است و بچهاش در پهلوى او گريه مىكند و آن زن نشسته است، آيا مىتواند بچهاش را بنشاند در دامن خود و ساكتش كند يا شير به او بدهد؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم زن جراحتى در ران يا شكم يا بازو دارد، مرد مىتواند نگاه كند و معالجه نمايد؟ فرمود: نه.
پرسيدم مرد در زير ران يا دو طرف نشيمنگاهش جراحتى دارد، زن مىتواند نگاه كند و آن را معالجه كند؟ فرمود: اگر عورت او نباشد مىتواند.
پرسيدم فضله موش داخل آرد مىشود، مىتوان آن را خورد وقتى مخلوط آرد شود؟ فرمود: اگر نداند اشكالى ندارد، اما اگر فهميد فضله را از آرد خارج كند.
پرسيدم كسى كه قربانى مىكند مىتواند پوست آنها را براى خود مشك بسازد؟ فرمود صحيح نيست مگر اينكه قيمت پوست را صدقه بدهد.
پرسيدم شخصى روى مصلّى و فرش نماز يا حصير نماز مىخواند. موقع سجده كف دست او روى فرش قرار مىگيرد اما انگشتهايش خارج از فرش روى زمين است؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى در نماز واجب سوره و سوره ديگر را با يك نفس مىخواند
صحيح است، اشكالى ندارد اگر انجام داد؟ فرمود: در صورتى كه بخواهد مىتواند به يك نفس بخواند و اگر به چند نفس هم خواند چيزى بر او نيست.پ شخصى در نماز است صدائى را مىشنود، سكوت مىكند تا گوش بدهد اگر چنين كرد اشكالى دارد؟ فرمود: اين نقصى است در نماز ولى چيزى بر او نيست.
پرسيدم شخص در قرائت نماز مىتواند زبانش را حركت ندهد و همين طور آهسته بخواند؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم شخص در قرائت به آيهاى مىرسد كه در آن ترسانيدن است گريه مىكند و آيه را تكرار مىنمايد؟ فرمود: هر چه مىخواهد آيه را تكرار كند و اگر گريهاش گرفت اشكالى ندارد.
پرسيدم زن مىتواند با انگشتر نقره كار كند؟ فرمود: اشكالى ندارد، كراهت دارد ظرف آب را استعمال كند كه نقره است.
پرسيدم شخص مىتواند قرآن را بنويسد روى لوح يا صفحه بدون وضو؟
فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم شخص مجوسى ملخ و ماهى صيد مىكند ما مىتوانيم بخوريم؟ فرمود:
صيد آنها همان زكات آنها است و اشكالى ندارد.
پرسيدم كودك دزدى مىكند چه حكمى دارد؟ فرمود: اگر صغير باشد بخشيده است، اگر تكرار كرد انگشتهايش قطع مىشود و اگر باز دزدى كرد از پائينتر قطع مىشود يا جايى كه خدا مىخواهد.
پرسيدم مىتوان در خوابگاه شتر نماز خواند؟ فرمود: صحيح نيست مگر بترسد كه اسبابش از بين برود، اول جاروب كن بعد آب پاشى نما بعد نماز بخوان.
در خوابگاه گوسفند پرسيدم مىتواند نماز بخواند؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم درخت خرما را دو سال يا چهار سال بفروشد؟ فرمود: اشكالى ندارد مىگويد اگر امسال چيزى نداد ان شاء الله سال ديگر مىدهد.
پرسيدم درخت خرما را مىتواند براى يك سال بخرد؟ فرمود: نمىتواند مگر خرما برسد.
پرسيدم احرام به يك حجة چگونه است؟ فرمود: وقتى احرام بست و گفت پرسيدم احرام به يك حجة چگونه است؟ فرمود: وقتى احرام بست و گفت بيك حجة اين عمل او عمره است كه در خانه از احرام خارج مىشود عملش عمره كوفه است و حج مكه.
پرسيدم عمره در چه زمانى انجام مىشود؟ فرمود: هر ماه كه بخواهد مىتواند برود.
پرسيدم ايستادن پشت سر امام در صف اندازه آن چگونه است؟ فرمود: هر طور مىتوانى بايست وقتى نشستى اگر جا تنگ بود جلو برو يا عقب اشكالى ندارد.
پرسيدم شخص مىتواند در نماز كف دو دست را روى هم بگذارد يا آرنج را؟
فرمود: صحيح نيست، اگر انجام داد دو مرتبه نخواهد كرد.پ حضرت موسى بن جعفر عليه السلام فرمود: از پدرم اين مسأله را سؤال كرد ايشان از پدرشان بالاخره از على بن ابى طالب عليه السلام نقل كرد كه فرموده است اين يك كار است و در نماز كار نيست.
پرسيدم كرم از مستراح روى لباس مىافتد، مىتواند در آن نماز بخواند؟ فرمود:
اشكالى ندارد مگر روى لباس خود اثرى ببيند كه بايد آن را بشويد.
پرسيدم يهودى و نصرانى دست در آب فرو مىبرند آيا مىتوان از آن وضو گرفت؟ فرمود: نه، مگر مضطر باشد.
پرسيدم نصرانى و يهودى شستشو مىكنند با مسلمانان در حمام؟ فرمود: وقتى بداند او نصرانى است با غير آب حمام بايد غسل كند مگر اينكه تنها غسل كند داخل حوض او شستشو مىكند بعد او غسل مىنمايد.
پرسيدم يهودى و نصرانى از خم آب مىخورند، مسلمان مىتواند از آن آب بخورد؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم از طرف دسته كوزه و خم و قدح و شيشه و عيدان مىتواند آب بياشامد؟ فرمود: از طرف دسته كوزه و آفتابه و قدح و از طرف دسته وضو هم نمىگيرد.
پرسيدم مريض كه نمىتواند بايستد چگونه نماز مىخواند؟ فرمود: نافله را
نشسته مىخواند، هر دو ركعت را يك ركعت حساب مىكند، اما در نماز واجب هر ركعت را يك ركعت حساب مىكند، در صورتى كه نتواند بايستد.پ پرسيدم مريض در چه صورت مىتواند روزه خود را بخورد؟ فرمود: هر بيمارى كه روزه برايش ضرر داشته باشد مىتواند روزهاش را بخورد.
پرسيدم شخصى در موقع ذبح گردن گوسفند را قطع نموده قبل از سرد شدن گوشت آن اين كار را اشتباها انجام داده يا كارد يك مرتبه بريده، مىتوان آن را خورد؟ فرمود: اشكالى ندارد، دو مرتبه نكند.
پرسيدم پسر چه وقت نماز و روزه بر او واجب مىشود؟ فرمود: وقتى نزديك بلوغ مىشود و روزه و نماز را بشناسد.
پرسيدم مرد را دزد مىزند يا لباسش غرق مىشود و لخت است موقع نماز مىرسد، چگونه نماز بخواند؟ فرمود: اگر خاشاك پيدا كرد عورت خود را مىپوشاند و نمازش را با ركوع و سجود تمام مىكند، اگر چيزى پيدا نكرد مىايستد و براى ركوع و سجده اشاره مىكند.
پرسيدم زن فقط يك چادر دارد چگونه نماز بخواند؟ فرمود: خود را در آن مىپيچد و سرش را مىپوشد و نماز مىخواند، اگر پايش بيرون ماند و چارهاى نداشت اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى در نماز جماعت است، يك نفر آيه سجده را مىخواند چكار بكند؟ فرمود: با سرش اشاره كند. پرسيدم مىتواند در زمين شورهزار نماز بخواند؟
فرمود: نه، مگر در آن زمين گياه روئيده باشد و مگر بترسد نمازش فوت شود.
پرسيدم شخصى با درنده روبرو مىشود موقع نماز نمىتواند از ترس او حركت كند، اگر نماز را بايستد و بخواند در ركوع و سجود از درنده كه روبروى اوست در غير قبله مىترسد، اگر رو به قبله بايستد مىترسد شير به او حمله كند، چه كار كند؟ فرمود:
رو به شير نماز بخواند و با سر اشاره مىكند در حال قيام، گر چه شير رو به قبله نباشد.
پرسيدم شخصى در نماز است، ديگرى آيه سجده مىخواند؟ فرمود: سجده مىكند وقتى يكى از چهار سوره واجب را شنيد بعد حركت مىكند و نمازش را تمام
مىنمايد، مگر در نماز واجب باشد كه با سر اشاره مىنمايد.پ پرسيدم حرف زدن بعد از تمام شدن نماز عشاء چگونه است؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم از دمل چرك مىآيد، چه كار كند؟ فرمود: اگر غليظ است و خون به همراه دارد در هر شبانه دو بار مىشويد صبح و شب وضو را باطل نمىكند، اگر به لباس به اندازه يك دينار خون رسيده، آن را بشوى، در آن جامه نماز نخوان مگر بعد از شستن.
پرسيدم شخصى مىگويد قربانى به كعبه مىبرم چنين و چنان چيزهائى كه قدرت آن را ندارد؟ فرمود: اگر نذر براى خدا كرده باشد و مالك چيزى نباشد اشكالى ندارد اما اگر مالك غلام يا كنيز يا مشابه آنها است مىفروشد و از بهاى آن عطر مىخرد و كعبه را معطر مىكند، اگر مالك چهارپا باشد چيزى بر او نيست.
پرسيدم مردى دو زن دارد، يكى از آنها مىگويد سهم شب و روز من يك روز يا يك ماه و از اين قبيل متعلق به تو باشد و به تو بخشيدم. فرمود: اگر واقعا راضى باشد يا از او بخرد اشكالى ندارد حق اوست.
پرسيدم شخصى در نماز در صفى هست مىتواند به صف دوم يا سوم برود يا به پشت برگردد و در كنار صف ديگر؟ فرمود: اگر در بودن آنجا خللى مشاهده مىكند اشكال ندارد.
پرسيدم مىتوان اذان و اقامه را روى مركب گفت؟ فرمود: اذان اشكالى ندارد ولى اقامه را نمىگويد تا پائين بيايد.
پرسيدم كلاغ دو رنگ و سياه را مىتوان خورد؟ فرمود: صحيح نيست خوردن گوشت هيچ نوع كلاغ زاغ و غير آن.
پرسيدم روزه سه روز در حج و هفت روز، آيا پشت سر هم بگيرد يا جدا كند؟
فرمود: سه روز را پشت سر هم فاصله نياندازد ولى بين سه روز و هفت روز جمع نكند.
پرسيدم كفاره روزه قسم را بايد متوالى بگيرد يا فاصله بياندازد؟ فرمود: با هم
مىگيرد.پ پرسيدم مرد مىتواند مرد را ببوسد يا زن زن را؟ فرمود: برادر و خواهر و دختر و مانند آن اشكالى ندارد.
پرسيدم مرد مىتواند در خانه تنها بخوابد؟ فرمود: كراهت دارد تنهائى و من دوست ندارم چنين انجام دهد.
پرسيدم شخصى در انگشت يا دستش چيزى است، مىتواند با آب دهان آن را مرطوب كند و در نمازش مسح نمايد؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى در طشت ادرار مىكند، مىتواند در آن وضو بگيرد؟ فرمود:
وقتى سلاح نباشد مىتوانند حمل كنند.
پرسيدم شخص قنوت را فراموش مىكند تا به ركوع مىرود چه كند؟ فرمود:
نمازش را تمام كند، چيزى بر او نيست.
پرسيدم شتر قربان كردن و گاو براى چند نفر مىتواند قربانى باشد؟ فرمود:
سرپرست خانواده نام خود را مىبرد، همان قربانى براى خانواده كافى است، اگر چهار پنج نفر باشند.
پرسيدم در صورت خشك شدن آب و مردن صيدهاى دريائى (از قبيل ماهى) آيا خوردن آنها حلال است؟ فرمود: نه.
پرسيدم صيد دريائى را در طور و شبكه نگاه مىدارند تا مىميرد، خوردن آن حلال است؟ فرمود: اگر در طور بماند تا بميرد، بخورد اشكالى ندارد.
پرسيدم شكارچى آهو يا گورخر يا پرندهاى را به زمين مىاندازد بعد ديگرى آن
را با تير مىزند و مىميرد آيا خورده مىشود؟ فرمود: بخور تا تغيير نكرده (در نسخه ديگر تا وقتى غايب نشده باشد) در صورتى كه موقع تيراندازى نام خدا را برده باشد.پ پرسيدم شخص مسلمان بردهاى مشرك مىخرد در سرزمين شرك. برده مىگويد نمىتوانم راه بروم مسلمان مىترسد او ملحق به مشركان بشود، مىتواند او را بكشد؟ فرمود: در صورتى كه بترسد به دشمن بپيوندد مىتواند او را بكشد.
پرسيدم مردى از شخصى طلبكار است، مرد بدهكار منكر مىشود بعد همان مرد منكر از اين شخص طلبكار مىشود، آيا مىتواند طلبكار اولى مانند او منكر بدهى خود شود مثل او؟ فرمود: آرى، ولى اضافه نه.
پرسيدم شخصى كنيزى را به ديگرى صدقه مىدهد، آيا آميزش با آن كنيز حلال است برايش تا هنوز كنيز را به شخص صدقهگيرنده نداده است؟ فرمود: وقتى به او صدقه داد آميزش با آن كنيز برايش حرام است.
پرسيدم نماز ميت در صورتى كه خورشيد قرمز شود جايز است؟ فرمود:
صحيح نيست مگر در وقت نماز، وقتى خورشيد غروب كرد نماز مغرب را بخوان بعد نماز ميت را.
پرسيدم شخص پشت سر امام نماز مىخواند، تشهد را طولانى مىكند ادرارش مىگيرد يا مىترسد چيزى از دستش برود يا دچار دردى شود چه كار بايد بكند؟
فرمود: سلام مىدهد و تمام مىكند و امام را رها مىكند.
پرسيدم زن بدون اجازه شوهرش مىتواند خارج شود؟ فرمود: نه.
پرسيدم زن بدون اجازه شوهرش مىتواند روزه بگيرد؟ فرمود: آرى.
پرسيدم قرضى به گردن شخص ثروتمندى است هر وقت طلبكار بخواهد مىتواند بگيرد. آيا زكات بايد بدهد؟ فرمود: نه، تا طلبش را بگيرد و يك سال بر آن بگذرد.پ ابو الحسن على بن جعفر از برادر خود حضرت موسى بن جعفر نقل كرد كه مىتواند دو هفت شوط طواف را به هم ضميمه نمايد. بعد نماز طواف بخواند و بيش
از دو هفت شوط نمىتواند طواف نمايد بدون نماز «1».
پرسيدم مريض را داغ نمايند يا مىتواند دعا برايش بنويسند؟ فرمود: اشكالى ندارد گرفتن دعا، در صورتى كه به نوع حرام نباشد. (مانند سحر) پرسيدم زن مطلقه تا تمام نشدن عدّه نفقه از شوهرش طلبكار است؟ فرمود:
آرى.
پرسيدم زنى شنيد شوهرش مرده. عدّه وفات نگه داشت، بعد ازدواج كرد. باز فهميد شوهرش زنده است. آيا براى شوهر دوم حلال است؟ گفت: نه.
پرسيدم شخصى نماز شب را فراموش مىكند. وقتى يادش مىآيد كه براى نماز ظهر آماده مىشود. چه كار بكند؟ فرمود: اول نماز ظهر را مىخواند. بعد از نماز ظهر، نماز شب و وتر را قضا مىكند. بين ظهر و عصر يا هر وقت خواست.پ پرسيدم مردى حجامت كرده و خون به لباسش رسيده. نمىداند تا فردا چه كار بايد بكند؟ فرمود: اگر ديده و نشسته بايد آنچه نماز در آن حال خوانده قضا كند.
چيزى كم ننمايد اگر ديده و شروع به نماز كند. بعد همين نماز را قضا نمايد.
پرسيدم لحاف حرير يا متكاى حرير يا مصلّاى حرير يا تمام اينها از ديبا باشد مىتواند مرد روى آنها نماز بخواند و تكيه كند؟ فرمود: روى زمين پهن مىكند و مىايستد اما سجده نمىكند بر آنها.
پرسيدم شخصى فراموش مىكند سجده آخر نماز واجب را؟ فرمود: سلام نماز را مىدهد، بعد سجده مىكند همين طور در نافله.
پرسيدم شخصى نماز را شروع كرده با سورهاى قبل از حمد، پس از تمام كردن سوره يادش بيايد چه بايد بكند؟ فرمود: نمازش را مىخواند، حمد را بعد مىخواند.
پرسيدم شخصى سورهاى را شروع كرده قبل از سوره حمد در صورتى كه خطا و اشتباه كرده باشد همين او را كافى است؟ فرمود: آرى.
پرسيدم شخص مىتواند در كشتى بر قير سجده كند؟ فرمود: اشكالى ندارد.پ پرسيدم شخص مىتواند در نماز به نقش انگشترى خود نگاه كند مثل اينكه مىخواهد آن نقش را بخواند يا در تكه كاغذى يا كتابى كه رو به قبله است؟ فرمود:
اين كار نقصى در نماز است اما آن را قطع نمىكند.
پرسيدم شخص مىتواند در ركوع يا سجود باقيمانده سورهاى كه مىخواند، بخواند؟ فرمود: در ركوع نمىتواند ولى در سجده اشكالى ندارد.
پرسيدم شخص مىتواند در ركوع يا سجدهاش سورهاى غير از سورهاى كه هميشه مىخواند، بخواند؟ فرمود: اگر شروع به آيهاى نموده اشكالى ندارد.
پرسيدم مرد فراموش كرده به پهلوى راست بخوابد، بعد از دو ركعت نماز صبح يادش آمد وقتى كه مشغول اقامه شده است چه كار بكند؟ فرمود: پا مىشود و نمازش را مىخواند و آن را رها مىكند اشكالى ندارد.
پرسيدم شخص در نماز است و پهلوى او كسى خوابيده، مىخواهد او را بيدار كند تسبيح مىگويد و صدايش را بلند مىكند به قصد بيدار كردن او، آيا اين كار نمازش را باطل مىكند و چه بايد بكند؟ فرمود: نمازش صحيح است. چيزى هم بر او نيست اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى مشغول نماز است. كسى در مىزند تسبيح مىگويد و صدايش را بلند مىكند تا خادمش بفهمد و بيايد با دست نشان دهد كه درب منزل كسى است.
آيا نمازش باطل مىشود و چيزى بر او هست؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى وضو ندارد. باران مىبارد بر سر و رويش تا از سر به صورت و دستها و پاهايش جارى مىشود. آيا همين او را از وضو بىنياز مىكند؟ اگر بشويد كافى است. مضمضه و استنشاق نيز مىكند.
پرسيدم شخص مىتواند براى غسل جنابت در باران بايستد تا روى سر و بدنش جارى شود، با اينكه مىتواند با آب ديگرى غسل كند؟ فرمود: اگر غسل مىكند همان طور كه با آب غسل مىكند كافى است جز اينكه شايسته است مضمضه و استنشاق كند و دست بكشد به جايى از بدنش كه دست مىرسد.
پرسيدم شخصى مبتلا به جنابت مىشود، آب ندارد. باران مىآيد، آيا همان باران كافى است يا بايد تيمم نمايد؟ فرمود: اگر بشويد كافى است از تيمم.پ پرسيدم شخصى جنب يا بىوضو است، آب پيدا نمىكند اما برف و يخ هست و خاك نيز وجود دارد. كداميك از اين دو بهتر است تيمم كند يا برف به صورت و بدن و سر خود بكشد؟ فرمود: برف در صورتى كه سر و بدنش را تر كند بهتر است.
اگر نتوانست با برف غسل كند تيمم بگيرد.
پرسيدم شخص مىتواند دو چشمش را در نماز عمدا ببندد؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى در نماز است، مىفهمد بادى از او خارج شد اما استشمام بو نمىكند و صدائى نمىشنود؟ فرمود: نماز و وضويش را اعاده مىكند و آنچه از نماز خوانده به حساب نمىآورد، در صورتى كه به يقين بداند.
پرسيدم شخصى احساس باد در شكم مىنمايد. دست بر دماغ مىگذارد و از مسجد عمدا خارج مىشود تا باد از او خارج شود، بعد برمىگردد و نماز مىخواند بىآنكه وضو بگيرد آيا كافى است؟ فرمود: صحيح نيست، مگر اينكه وضو بگيرد و آنچه در نماز خوانده رها مىكند.
پرسيدم وقتى از تشهد دو ركعت اول مىخواهد حركت كند چگونه حركت نمايد دو دست و دو زانويش را به زمين مىگذارد بعد حركت مىكند؟ چگونه انجام دهد؟ فرمود: هر كار خواست مىكند. اشكال ندارد.
پرسيدم شخصى در مسجد مىتواند عمامه يا عرقچين خود را زير پيشانى بگذارد؟ فرمود: نه، بايد پيشانى روى زمين قرار گيرد.
پرسيدم شخصى دو ركعت نماز صبح را نخواند تا وارد مسجد مىشود و امام ايستاده در نماز است چه بكند؟ فرمود: وارد نماز آنها مىشود و آن دو ركعت را رها مىكند. وقتى خورشيد برآمد قضا مىكند. (منظور دو ركعت نافله صبح است) پرسيدم شخص مىتواند در نماز چشم به آسمان بياندازد؟ فرمود: اشكالى
ندارد.پ پرسيدم زنى كه شوهر بر او غضبناك است آيا نمازش صحيح است يا چگونه است حال او؟ فرمود: پيوسته در حال گناه است، تا شوهر از او راضى شود.
پرسيدم اشخاصى مشغول صحبت مىشوند تا يك ثلث از شب مىگذرد يا بيشتر، همه حركت كنند و نماز عشا را بخوانند يا به جماعت برگزار كنند، كدام بهتر است؟ فرمود: در جماعت بخوانند بهتر است.
پرسيدم شخصى در نماز واجب، سوره نجم را مىخواند بعد به ركوع مىرود سپس حركت مىنمايد و بقيه نماز را مىخواند؟ فرمود: سجده مىكند (براى سجده واجبى كه در سوره نجم هست) بعد حركت مىكند و سوره حمد را مىخواند سپس به ركوع مىرود، اين يك كار اضافى است در نماز واجب دو مرتبه نكند سجده را در فريضه مىخواند.
پرسيدم مردى در نماز است. خيال مىكند جامهاش پاره شده يا چيزى به آن رسيده، مىتواند در حال نماز جامه خود را بررسى نمايد؟ فرمود: اگر در جلو لباس يا دو طرف آن است اشكالى ندارد، اما اگر پشت است توجه به آن نكند كه صحيح نيست.
پرسيدم شخص مىتواند پشت درخت خرماى ميوهدار نماز بخواند؟ فرمود:
اشكالى ندارد.
پرسيدم شخص مىتواند در ميان درختان تاك نماز بخواند وقتى انگور دارد؟
فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى به پشت گربه دست كشيده مىتواند قبل از شستن دست نماز بخواند؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم امامى پيش نماز مسافرين است. مسافرها چگونه نماز بخوانند؟ فرمود:
آنها دو ركعتى مىخوانند، امام بقيه نماز را مىخواند. وقتى سلام داد و تمام كرد آنها نيز مىروند.
پرسيدم شخص مىتواند نماز بخواند با اينكه جلو او الاغى ايستاده؟ فرمود: در فاصله خود و او يك نى يا چوب يا چيزى مىگذارد و بعد نماز مىخواند، اشكالى ندارد. گفتم اگر اين كار را نكرد آيا بايد نمازش را دو مرتبه بخواند يا چيزى بر او هست؟ فرمود: نمازش را اعاده كند، چيزى بر او نيست.پ پرسيدم شخصى يك ثلث از حج خود را به ميتى مىبخشد و يك ثلث را به شخص زنده؟ فرمود: براى ميت صحيح است اما براى زنده صحيح نيست.
پرسيدم شخصى بر خود لازم شمرده كه در كوفه يك ماه روزه بگيرد و در مدينه يك ماه و در مكه يك ماه. بعد چهارده روز در مكه روزه گرفت، مىتواند برگردد پيش خانواده خود و روزه كوفه را بگيرد؟ فرمود: اشكالى ندارد و چيزى بر او نيست.
پرسيدم مردى دختر خود را به ازدواج پسرى كه مخنث است (ظاهر مردى را دارد ولى قدرت مجامعت ندارد) اين كار صحيح است؟ فرمود: اگر در او نابكارى و فاحشهاى نيست به ازدواج درآورد.
پرسيدم چند نفر آزاد با چند برده يك غلام را مىكشند چه بايد بكنند؟ فرمود:
غلامها را بايد كشت و آزادها ديه دهند.
پرسيدم شخصى وصيت مىكند وقتى مردم، كنيزم فلانى آزاد است. زنده مىماند تا چند فرزند از او متولد مىشود بعد مىميرد. حال او چگونه است؟ فرمود:
كنيز آزاد است، اما بچهها برده هستند.
پرسيدم مردى جامه خود را بر شانه مىافكند و به زمين مىخورد يا زير بغل مىاندازد. اين كار صحيح است؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى به غلام خود مىگويد برادرم پسرم، آيا صحيح است؟ گفت اشكالى ندارد.
پرسيدم چهارپا ادرار مىكند. ادرارش به مسجد يا ديوار مىرسد. مىتوان نماز خواند در آنجا قبل از شستن؟ فرمود: خشك باشد اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى در حال جماع يا رفتن به مستراح انگشترى دارد كه نام خدا يا
آيهاى از قرآن در آن هست آيا صحيح است؟ فرمود: نه. (در نسخه ديگرى است كه اشكال ندارد)پ پرسيدم نشست و برخاست و نماز بر پوست حيوانات درنده و خريد و فروش و سوار شدن بر آنها (كه زين اسب مثلا باشد) آيا صحيح است؟ فرمود: اشكالى ندارد اگر سجده بر آن نكند.
پرسيدم شخصى بر اوست روزه سه روز در ماه. آيا روزه قضا بگيرد با اينكه در همان ماهى است كه آن سه روزش را روزه نگرفته؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى روزه سه روز در ماه را تأخير مىاندازد و تا آخر ماه بطورى كه ديگر نمىتواند پنج شنبه آخر را درك كند مگر با جمع كردن با چهارشنبه آيا كافى است؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى روزه سه روز در ماه كه به گردنش هست پشت سر هم مىگيرد.
قضاى آن صحيح است يا بايد فاصله بياندازد؟ فرمود: هر طور مايل است.
پرسيدم مردى زنش را طلاق داده يا زنش مرده است. بعد زنا مىكند، آيا بايد او را سنگسار كرد؟ فرمود: آرى.
پرسيدم زنى را طلاق دادهاند. يك سال پس از طلاق يا بيشتر زنا كرده، آيا بايد او را رجم كرد؟ فرمود: آرى.
پرسيدم شخصى مشغول طواف است يادش مىآيد كه جنب بوده آيا طواف خود را قطع كند؟ فرمود: طواف را قطع مىكند و آنچه طواف كرده حساب نمىكند.
پرسيدم جنب دست خود را در آبى فرو مىبرد كه مىخواهد خويشتن را شستشو دهد قبل از شستن دست خود اشكالى دارد؟ فرمود: اگر دستش آلوده به جنابت نشده اشكالى ندارد، اما اگر قبل از وارد كردن در آب دستش را بشويد من مايلترم.
پرسيدم ولد زنا شهادتش پذيرفته است و مىتواند پيش نماز شود؟ فرمود:
شهادتش پذيرفته نيست و نمىتواند پيش نماز شود.
پرسيدم اگر كسى كنيزى را پيدا كند، پيداكننده مىتواند با او همبستر شود؟
فرمود: نه، فقط مىتواند آن را بفروشد در مقابل مخارجى كه برايش نموده.پ پرسيدم آب زيادى گوسفند، گاو، شتر را مىتوان آشاميد و وضو گرفت؟ فرمود:
اشكالى ندارد.
پرسيدم آب در مستراح مىريزد و ترشح به لباس مىكند چه كار بايد كرد؟
فرمود: اگر خشك باشد اشكالى ندارد. (شايد منظور اينست كه نجاست همراه آن نباشد).
پرسيدم ملخ را صيد مىكنند بعد از صيد مىميرد. مىتوان آن را خورد؟ فرمود:
اشكالى ندارد.
پرسيدم ملخ مرده در دريا يا صحرا است مىتوان آن را خورد؟ فرمود: نخور.
پرسيدم تشك پر پشم است و ادرار به آن رسيده. چگونه آن را بشويند؟ فرمود:
ظاهر آن را مىشويند بعد آب روى آن مىريزند در محلى كه ادرار فرو رفته تا آب از آن طرف لحاف (يا تشك) برآيد.
پرسيدم بالاى سقف مستراح است باران بر آن مىبارد. آب چكه مىكند. از ترشح آن به لباس مىرسد. مىتواند قبل از شستن بر آن نماز بخواند؟ فرمود: اگر از آب باران جارى شود اشكالى ندارد كه نماز با آن بخواند.
پرسيدم موش به لباس مىخورد مىتوان با آن نماز خواند؟ فرمود: اگر موش تر نباشد اشكالى ندارد و اگر تر باشد بشوى به جايى كه با لباس برخورد كرده. سگ هم همين طور است.
پرسيدم اضافه آب اسب و قاطر و الاغ را مىتوان آشاميد و وضو گرفت؟
فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم نماز روى بورياهاى نصرانيان و يهودان كه بر آن نشستهاند در خانههايشان صحيح است؟ فرمود: روى فرش آنها نماز نخوان.
پرسيدم موش و مرغ و كبوتر و نظائر آنها پا مىگذارد روى مدفوع بعد روى
لباس مىروند، بايد شست؟ فرمود: اگر چيزى ديده شود از آثار پاى آنها بشوى و گر نه اشكالى ندارد.پ پرسيدم مرغ و كبوتر و گنجشك و نظائر آنها به مدفوع برخورد مىكنند بعد داخل آب مىشوند مىتوان با آن آب وضو گرفت؟ فرمود: نه، مگر آب زياد باشد به اندازه كرّ.
پرسيدم كلپاسه و وزغ و مار در آب مىافتد نمىميرند مىتوان از آب آن وضو گرفت؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم عقرب و سوسك و پشه آنها در خم يا كوزه مىميرند. مىتوان از آن وضو گرفت؟ فرمود: اشكالى ندارد.
پرسيدم شخصى ماه رمضان در سفر است. در محلى اقامت مىگزيند. لازم است روزه بگيرد؟ فرمود: نه، مگر تصميم ماندن ده روز داشته باشد. وقتى تصميم گرفت روزه را مىگيرد و نماز را تمام مىخواند.
پرسيدم شخصى چند روز روزه ماه رمضان قرض دار است و در مسافرت است.
اگر قصد اقامت در محلى را بنمايد مىتواند قضاى روزهاش را بگيرد؟ فرمود: نه، مگر قصد اقامت ده روز را داشته باشد.
پرسيدم نماز خورشيد گرفتن چگونه است؟ فرمود: هر وقت مايل است نماز را مىخواند و هر سورهاى مىخواند، جز اينكه قرائت مىخواند به ركوع مىرود باز نماز قرائت مىخواند و به ركوع مىرود باز قرائت و ركوع و قرائت مىخواند در ركوع، تا چهار ركوع و در ركوع پنجم به سجده مىرود بعد حركت مىكند همين كار را تكرار مىنمايد.
پرسيدم زنى را كه طلاق دهند چقدر عده دارد؟ فرمود: سه حيض و عده نگه مىدارد از اول طلاق.
پرسيدم مرد يك طلاق يا دو طلاق مىدهد بعد زن را رها مىكند تا عدهاش تمام شود. حال چنين زنى چگونه است؟ فرمود: اگر رهايش كرد كه ديگر او را
نمىخواهد از او جدا مىشود برايش حلال نيست مگر با مرد ديگرى ازدواج كند اما اگر ترك كرد و تصميم رجوع داشت بعد يك سال گذشت او به رجوع شايستهتر است.پ پرسيدم صدقه را وقتى نگرفته جايز است براى صاحبش؟ فرمود وقتى پدر صدقه بر فرزند صغير خود بدهد جايز است زيرا او قبض مىكند براى فرزندش وقتى صغير است. اگر بچه كبير باشد جايز نيست مگر قبض كند.
پرسيدم مردى صدقه داده به مرد ديگرى، اما او هنوز صدقه را تصرف نكرده.
آيا جايز است؟ فرمود جايز است چه تصرف كرده باشد و چه تصرف نكرده باشد.
پرسيدم مردى مالى را كرايه كرده تا مكان معينى از آن محل رد شود و بگذرد.
چهارپا مرد و سقط شد. چه بايد بكند؟ فرمود: اگر از آن محل تجاوز كرده مستاجر و ضامن است.
پرسيدم شخصى چهارپائى را كرايه كرده و به ديگرى واگذار نموده و چهارپا سقط شد و مرد. بر او چيست؟ اگر شرط كرده ديگرى جز او سوار نشود ضامن آن است، اما اگر حرفى نزده چيزى بر او نيست.
پرسيدم شخصى مال سوارى را كرايه كرد. افتاد در چاه و اعضايش شكست. چه بايد بكند؟ فرمود: او ضامن است. بايد مال سوارى را ببندد. اگر گواه آورد كه بسته و محكم نموده چيزى بر او نيست.
پرسيدم شتر مست مىشود و كسى را مىكشد. برادر مقتول شتر را مىكشد. چه بايد بكنند؟ فرمود: صاحب شتر بايد ديه مقتول را بدهد و كشنده شتر بايد قيمت شتر را بپردازد.
پرسيدم مردى در اختيارش كنيزى هست كه متعلق به دو نفر است. يكى از آن دو نفر به او مىگويد من منصرف شدهام كه كنيزم را از تو بگيرم و سهم خود را مىفروشم به ديگرى. سهم خودش را مىفروشد. خريدار مىگويد من كنيزم را مىخواهم. آيا زنش بر او حرام مىشود؟ فرمود: اگر خريدار غير از كسى است كه با او
ازدواج كرده، طلاق به دست اوست. اگر خواست جدائى مىاندازد بين آن دو و گر نه رهايش مىكند با او باشد. زن براى شوهر حلال است و بر همان ازدواج هستند تا مشترى كنيز خود را بگيرد. اما اگر به ازدواج مجدد درآورد، در اين صورت طلاق در اختيار شوهر اوست، به دست صاحب كنيز نيست.پ پرسيدم مرد براى فرزندش زنى گرفته در حالى كه صغير است. آن پسر با زن خود دخول مىكند. مهر آن زن باكى است بر پدر يا پسر؟ فرمود: مهر بر پسر است.
اگر چيزى نداشته باشد به گردن پدر است. اگر ضامن فرزند خويش باشد يا ضامن نباشد، وقتى به ازدواج او درآورده در حال صغير بودن او.
پرسيدم شخصى آزاد كنيزى كه مال دو نفر است به ازدواج درآورده. يكى از دو نفر مىخواهد كنيز را از او بگيرد آيا مىتواند؟ فرمود: طلاق به دست شوهر است.
صحيح نيست براى هيچ كدام از دو شريك، كه او را طلاق بدهند و كنيز را بگيرند.
پرسيدم خم آبى است كه در آن هزار رطل آب مىباشد. در آن قطره ادرارى ريخته. آيا مىتوان آشاميد يا وضو گرفت؟ فرمود: صحيح نيست.
پرسيدم در يك ديگ هزار رطل كه در آن آب گوشت مىپزند داخل ديگ مقدارى خون ريخته مىتوان آن را خورد؟ فرمود: وقتى پخت بخور، اشكالى ندارد.
پرسيدم موشى در چاهى افتاده و مرده است. مىتوان با آن آب وضو گرفت؟
فرمود: هفت دلو از چاه آب بكش، بعد وضو بگيرد، اشكالى ندارد.
پرسيدم موشى در چاهى افتاده، بيرون آوردهاند كه تكه تكه شده، مىتوان وضو گرفت از آب چاه؟ فرمود: بيست دلو مىكشى. وقتى قطعه قطعه شد بعد وضو مىگيرى. اشكال ندارد.
پرسيدم بچهاى ادرار كرده در چاهى. مىتوان از آن آب وضو گرفت؟ فرمود:
تمام آب را بايد كشيد.
پرسيدم مردى دست به ميت زده. آيا بايد غسل كند؟ فرمود: اگر ميت سرد نشده باشد غسل ندارد. اگر سرد شده باشد وقتى دست زد بايد غسل كند.
پرسيدم در چاهى شراب ريخته. مىتوان وضو گرفت از آن آب؟ گفت: صحيح نيست مگر همه آب را بكشند.پ پرسيدم مرد صدقهاى را در راه خدا مىدهد. قطعى مىتواند از صدقه خود برگردد؟ فرمود: وقتى صدقه در راه خدا داد، مال مساكين و ابن السبيل است، نمىتواند برگردد.
پرسيدم مرد مىتواند نماز يا روزه بگيرد از طرف بعضى اموات خود؟ فرمود:
آرى، هر چه مىخواهد نماز مىخواند و به ميت مىدهد. وقتى به ميت بخشيد، متعلق به او مىشود.
