پ1- در عيون (2/ 35) بسندش تا رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم كه انار بخوريد كه هيچ دانه از آن در معده نشود جز كه دل را روشن كند و شيطان را تا 40 روز لال كندو بهمين سند از على عليه السّلام كه انار را با پيهاش بخوريد چون پاك كن معده است،پ و بهمين سند تا رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم كه چون رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم انار ميخورد كسى را در يك انار شريك نميكرد و ميفرمود: در هر انارى يك دانه بهشتى است.
در صحيفه رضا مانند آن آمده، در مكارم (195) مانند حديث يكم آمده.پ 2- در خصال (249) بسندش از امام ششم عليه السّلام كه چهار تا طبعها را معتدل سازند: انار سورانى، غوره خرماى پخته، بنفشه و كاسنى.پ بيان: در قاموس است كه سوريه نام شام است يا جايى نزديك خناصره، و سورين نهريست در سرزمين رى كه مردمش بدان فال بد زنند چون شمشيرى
كه با آن يحيى بن زيد بن على را كشتند در آن شستند، و سورى (1) چون طولى جاييست در عراق از سرزمين سريانيها و جايى در اطراف بغداد و سوراء هم خوانده شود- پايان- و يكى از دو تاى اخير در اينجا مناسبتر است و الف و نون براى نسبت افزوده شده.پ 3- در خصال (289) بسندش از امام ششم عليه السّلام كه پنج تا از ميوههاى بهشتند در اين جهان: انار ملس، سيب، به، انگور و رطب مشان.پ 4- در مجالس ابن الشيخ (1/ 378) بسندش تا امير المؤمنين كه چهار ميوه از بهشت فرو آمدند. انگور رازقى، رطب مشان و انار ملس و سيب شامى و در خبر ديگر به.پ 5- و از همان: بهمين سند كه امير المؤمنين عليه السّلام فرمود بكودكانتان انار بدهيد كه زودتر زبان باز كنند،پ و بهمين سند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم فرمود هيچ انار نيست جز كه در آن دانهايست از بهشت فرمود: من دوست دارم هيچ دانهاش وانيفتد.پ 6- و از همان: بسندش از امام چهارم عليه السّلام كه دو چيز هرگز در درونى در نشوند جز تباهش كنند و دو چيز در درونى نشوند جز بهش سازند، آن دو كه درون آدميزاده را به سازند انار است و آب نيم گرم و اما آن دو كه تباهش كنند پنير است و گوشت خشكيده.
در محاسن بسندى تا امام ششم مانندش آمده است.پ 7- در خصال (643) بسندش تا امير المؤمنين عليه السّلام كه انار را با پيهاش بخوريد كه پاك كن معده است و هر دانهاش بمعده جاگير زندگى دل است و روشنى جان و وسوسه شيطان را تا 40 شب ناخوش كند.پ در طب (134) بسندى مانندش را از امير المؤمنين عليه السّلام آورده و در پايانش افزوده انار از ميوههاى بهشت است كه خدا عز و جل فرموده: فِيهِما فاكِهَةٌ وَ نَخْلٌ وَ رُمَّانٌ 68- الرحمن.پ بيان: وسواس نام شيطانيست كه در ديگر اخبار از او بدان تعبير شده يا
مقصود وسوسه شيطانست و نسبت تمرض بدو مجاز است.پ 8- در محاسن (539) بسندش از امام پنجم عليه السّلام كه ميوه 120 جور است و سر همه انار است.پ 9- و از همان (..) بسندش از ابى الحسن عليه السّلام كه از سفارشهاى آدم به هبة اللَّه بود كه انار را باش كه چونش در گرسنگى بخورى بس باشد و چونش در سرى خورى گوارا باشد.پ 10- و از همان (540) بسندش از ابى الحسن عليه السّلام كه گرسنه انار نخورد جز كه سير شود و سير نخورد جز كه گوارا باشد.پ 11- در محاسن (..) بسندش از امام ششم عليه السّلام (كه بعبد العزيز) فرمود:
اگر در عراق بودمى هر روزى يك دانه انار خوردمى و يك بار در فرات به آب اندرشدمى.پ 12- و از همان (..) بسندش كه امام ششم عليه السّلام شب هر جمعه انار ميخورد.پ 13- و از همان از امام ششم عليه السّلام كه انارى نباشد جز يك دانه بهشتى دارد (و دو روايت ديگر همين مضمون آمده، و در روايت ديگر دنبال آن فرموده: اگر دانهاى از آن افتد برگيرش و آن دانه در معدهاى هرگز نيفتد جز كه چهل شبش روشن دارد، و شيطان وسوسه را از آن دور كند، و در روايت ديگر وسوسه شيطان را از آن دور كند).پ 14- در محاسن (..) بسندش از زياد بن يحيى حنظلى كه نزد امام ششم عليه السّلام رفتم و برابرش طبقى بود از انار فرمود: اى زياد بيا نزديك و از اين انار بخور چون چيزى از آن نزد من بدتر از اين نيست كه كسى در يك دانه انار شريك من شود چون هيچ انارى نيست جز كه در آن يك دانه بهشتى است، بسند ديگر هم مانندش در آن آمده، و بسند ديگر هم مانندش در آن آمده جز افزوده كه فرمود:
پدرم يك دانه انار برميداشت و بالايش ميبرد و آن را ميخورد مبادا از آن چيزى بيفتد، در هيچ چيز شريك بدخواهتر نزدم نيست از يك دانه انار كه نيست انارى
جز در آن يك دانه بهشتى است (و همين مضمون را بسندى از امام ششم عليه السّلام آورده و بسند ديگر هم نيز آورده، و در حديث ديگر است كه دانه انارى نباشد جز يك دانه بهشتى دارد و چون كافرش خورد خدا فرشتهاى فرستد تا آن دانه بهشتى را از آن بربايد.
(و در سه حديث ديگر كراهت شركت در يك دانه انار را با همان علت روايت كرده).پ 15- و از همان (541) بسندش كه امير المؤمنين عليه السّلام چون انار ميخورد دستمالى زيرش پهن ميكرد و از آنش پرسيدند، فرمود: چون دانههاى بهشتى دارد گفتندش: يهود ترسا و ديگران هم از آن ميخوردند، فرمود: چون چنين باشد خدا فرشتهاى فرستد تا آنها را بايد تا نخورندشان، در مكارم: مانندش آمده (194).پ 16- در محاسن (542) بسندش كه چون امام ششم عليه السّلام انار ميخورد دستمالى در دامنش پهن ميكرد و چون دانهاى مىافتاد آن را بر ميداشت و ميفرمود: اگر چيزى را از ديگرى دريغ دارم انار را دريغ دارم.پ بيان: اين دلالت دارد بر فضيلت انار و سود بسيارش و ارجمنديش نزد آن حضرت.
(و 3 حديث آورده كه اگر دانه انار افتد آن را برگيرند كه دانه بهشتى از دست نرود).پ 17- و از همان (542) بسندش كه على عليه السّلام فرمود: انار را با پيهاش بخوريد كه معده را پاك كند و ذهن را بيفزايد.پ بيان: نسبت روشنى و وسوسه بمعده مجاز است و منظور روشنى دل و وسوسه آنست چون بهى دل ببهى معده وابسته است يا هر دو ضمير بدل برگردند بقرينه مقام، در قاموس گفته: ذهن فهم است و خرد و حافظه و هوش.پ 18- در محاسن (..) بسندش از امام ششم عليه السّلام كه هر كه يك دانه انار بخورد
شيطان وسوسه را چهل صباح بيمار كند.پ 19- و از همان (..) بسندش از امام ششم عليه السّلام كه انار را نام برد و فرمود ترش و شيرينش براى شكم بهتر است.پ 20- در محاسن (..) بسندش از امير المؤمنين عليه السّلام كه انار را با پيهاش بخوريد كه معده را پاك ميكند (از قاموس نقل كرده كه پيه انار پوستههاى زرد نازك پشت دانههاى انار است).پ 21- در محاسن: مضمون شماره 20 را از پيغمبر صلى اللَّه عليه و آله و سلم آورده).پ 22- و از همان (..) بسندى تا صعصعة بن صوحان كه در آمد بر امير مؤمنان عليه السّلام و او بر سر شام بود فرمود: اى صعصعه نزديك شو و بخور گويد: گفتم:
من شام خوردم، پيشرو آن حضرت نيمه انارى بود و براى منش شكست و پارهاى از آن را بمن داد و فرمود با پوستهاش يعنى پيهاش بخور كه چرك دندان را ببرد و هم گند دهان را و نفس را پاكيزه نمايد.پ بيان: پاكيزگى نفس كنايه از بردن غم و اندوه است.پ 23- در محاسن (..) بسندش تا امام ششم عليه السّلام كه هر كس ناشتا يك دانه انار بخورد دلش روشن شود و ديو وسوسه را براند تا چهل صباح.
(چهار حديث ديگر بهمين مضمون آورده).پ 24- و از همان: بسندش از يزيد بن عبد الملك نوفلى كه نزد امام ششم عليه السّلام رفتم و يك دانه انار در دست داشت و به معتب فرمود: باو انارى بده كه من شركت در چيزى را بد ندارم مانند شركت با خودم در يك دانه انار، وانگه حجامت كرد و بمن فرمود: حجامت كنم: وانگه يك دانه انار برايم خواست و او هم يك دانه انار برداشت و آنگاه فرمود: اى يزيد هر مؤمن يك دانه انار تمام بخورد خدا شيطان را چهل روز از روشنى دلش براند و هر كه دو دانه انار بخورد صد روز شيطان را از روشنى دلش براند و هر كه سه تا انار تمام بخورد خدا يك سال شيطان را از روشنى دلش براند و هر كه خدا شيطان را از روشنى دلش براند گناه نكند و
هر كه گناه نكند ببهشت رود (544).پ 25- در مكارم: حديث را بىسند و با اسقاط آورده و معنى كلمه «از روشنى دلش» ممانعت از زيان زدن بروشنى دل است يا از منع و اخلال بدان و گفتهاند يعنى خدا شيطان را از روشنى دلش دور ميكند و اين معنا اندازهاى دور است و در بيشتر نسخههاى مكارم آثاره با ثاء سه نقطه است كه همان وسوسه مىشود (194).پ 26- در محاسن (..) بسندش از زياد بن مروان كه شنيدم از امام هفتم عليه السّلام ميفرمود: هر كس روز جمعه يك دانه انار ناشتا بخورد دلش 40 صباح روشن شود و اگر دو دانه باشد 80 صباح روشن شود، و اگر سه باشد تا 120 صباح وسوسه شيطان از او دور گردد، و هر كس وسوسه شيطان ازش دور شود نافرمانى خدا نكند و هر كه نافرمانى خدا نكند خدا او را ببهشت برد.پ بيان: دور نيست از باور كه يك خوراك جسمانى در صفات و كمالات روحانى اثر كند و بسا كه اين گونه امور را شرايطى باشد از اخلاص و تقوى و اعتقاد بدرستى اين اخبار و خبر دهنده آنها و چون خلاف ديده شود براى اخلال بيكى از شرايط باشد.
(چند روايت ديگر آورده كه خوردن انار گرچه يك دانه آن باشد شيطان را از دل ميراند).پ 27- و از همان (545) بسندش تا رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم كه انار سرور ميوهها است و هر كس يك دانه انار بخورد 40 صباح شيطانش را بخشم آورد، (بروايت ديگر هم از مكارم مانندش آمده).پ 28- در محاسن (..) بسندش از عبد اللَّه بن حسن كه انار بخوريد تا دهانتان پاكيزه شود.
و از همان بسندش ديگر مانندش آمده.پ 29- و از همان (..) بسندش تا امام رضا عليه السّلام كه هيزم انار، خزندهها را براندازد (يعنى ضد حشراتست).
پ30- و از همان (546) بسندش تا خراسانى كه خوردن انار منى فزايد و فرزند را زيبا سازد.پ بيان: ظاهر اينست كه خراسانى كنايه از امام رضا عليه السّلام است و اين تعبير براى تقيه است ولى در فهرست نجاشى و رجال شيخ، راوى را عمرو بن ابراهيم ازدى نوشته كه احمد بن ابى عبد اللَّه از او روايت كند و او را از اصحاب امام صادق عليه السّلام شمرده و كوفى وصف كردهاند و بسا اينجا جز او باشد.پ 31- در محاسن (536) بسندش تا امام ششم عليه السّلام كه بكودكانتان انار خورانيد كه زودتر جوان شوند.پ بيان: يعنى زودتر رشد كنند و بجوانى رسند و بسا مقصود زبان آور شدن آنها باشد چنانچه بيايد.پ 32- در خرايج است كه يك يهودى بعلى عليه السّلام گفت: محمّد گفته: در هر دانه انار يك دانه بهشتى است و من يك دانه انار شكستم و همهاش را خوردم، فرمود:
رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم راست گفته و دست بريش او زد و يك دانه از انار افتاد و آن حضرت آن را برداشت و خورد و فرمود سپاس خدا كه كافر آن را نخورد.پ بيان: ظاهرش پاكى اهل كتابست و بسا حمل شود كه آن را شسته باشد.پ 33- در طبّ است از امام ششم عليه السّلام كه هر كه وقت خوابيدن يك انار بخورد بر خود ايمن باشد تا صبح كند،پ و از حارث بن مغيره است كه بامام ششم عليه السّلام از سنگينى درون و كثرت ناهموارى هضم خوراك خود شكوه كردم فرمود: از اين انارهاى شيرين بخورد با پيه آن كه معده را خوب پاك كند و ناهموارى هضم را درمان كند و غذا را هضم نمايد و در درون تسبيح گويد.پ بيان: در قاموس گفته تخمه ناسازگارى خوراك است در معده و بسا تسبيح در معده كنايه از سود فراوانش باشد كه اين خود دلالت بر قدرت و حكمت صانع دارد و گويا تسبيح او است.پ 34- در مكارم است از امام صادق عليه السّلام كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم فرمود: هيچ
انارى نيست جز كه در آن دانه ايست از انار بهشت و اگر از آن چيزى پرت شد آن را برگيريد و اين دانه بهشتى در درون مسلمانى نرود جز كه 40 صباح آن را روشن كندپ و آن حضرت هر شب جمعه انار ميخورد،پ و از همانست از امير المؤمنين عليه السّلام كه انار را با پيه آن بخوريد كه معده را پاك كند، و دانه از آن در معده مسلمان جا نكند جز كه روشنش سازد و شيطان وسوسه را تا چهل صباح از آن براند،پ و از پيغمبر است كه كسى را در انار خود شريك نميكرد،پ و از مرجانه خدمتكار صفيه است كه على عليه السّلام را ديدم انار ميخورد و هر چه از آن مىافتاد برميداشت،پ و از رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله كه هر كس يك دانه انار را تمام بخورد خدا چهل شب دلش را روشن كندپ و فرمود: خدا آدم، نخل خرما، انگور و انار را از يك سرشت آفريدهپ و از املاء شيخ طوسى است- ره- كه بكودكانتان انار بخورانيد كه زودتر زبان باز كنند (194).پ 35- در كتاب غايات از امام ششم عليه السّلام كه شركت ديگرى را در انار خود ناخواهتر از هر شركت دانم و انارى نيست جز كه دانهاى بهشتى دارد و هر كه ناشتا يك دانه انار بخورد دلش روشن شود و وسوسه شيطان از او بگردد تا چهل صباح.پ 36- در دعائم است كه على عليه السّلام انار را با پيهاش ميخورد و ميفرمود:
پاككننده معده است و انارى نيست جز كه در آن يك دانه بهشتى است و اگر از آن دور افتاد بدنبالش باشيد و آن را بخوريد، و در انارش كسيرا شريك نميكرد و هر چهاش مىافتاد برميداشت و ميفرمود: انار در درونى نرود جز كه وسوسه شيطان آن را از آن براند (112)پ بيان: دور نيست خدا فرشتهها را بگمارد تا در هر انارى دانهاى بهشتى در آرند، و بسا مقصود اينست كه خدا در هر انار دانهاى پرسود و پربركت آفريده چون انار بهشت و اللَّه يعلم.
