باب هفتاد و هفتم: شبرم و سنا

پ‏1- در قرب الاسناد- 70- بسندى تا رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله كه با سنا درمان كنيد كه اگر چيزى مرگ را ردّ ميكرد سنا آن را رد ميكرد.پ 2- در مكارم- 214- (همين را از رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله آورده).پ 3- و از امام صادق عليه السّلام كه: اگر مردم ميدانستند در سنا چيست يك مثقالش را با دو مثقال طلا برابر ميكردند، هلا كه آن امانست از بهق و پيسى، خوره، ديوانگى، فلج و لقوه، با مويز سرخ بى‏هسته، و هليله كابلى زرد و سياه اجزاء برابر گرفته شود 3 درهم (دو مثقال تقريبا) در ناشتا خورند و مانند آن هنگام خواب و آن سيّد داروها است.

تأييد و توضيح:

پ‏ابن بيطار از قول ابو حنيفه دينورى گفته: نامش سنا مكّى است، و برگش آميخته با حنا موى را سياه كند.

اميّة بن ابى صلت گفته: گرم است و خشك در درجه 1-، مسهل صفراء و سوداء و بلغم است، و بژرف اندام فرو رود، و از اين رو براى نقرس‏دار و عرق النساء و درد مفاصل كه از خلط صفراء و بلغم باشند خوبست.

يونس گفته: براى وسواس سوداوى و تركيدن تن و تشنج ماهيچه و پراكندگى مو و داء الثعلب و داء الحيه و شپش‏زدگى تن و سر درد كهنه و جرب و خارش و غش خوبست.پ 4- دعائم: از رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم كه بپرهيزيد از شبرم كه گرم و گير است، و با سنا درمان كنيد كه اگر از مرگ چاره‏ئى بود سنا چاره آن بود.پ بيان: در قاموس گفته: شبرم بوزن قنفذ درخت خارداريست و گفته‏اند براى وباء خوبست و نام گياه ديگريست كه دانه‏اى عدس مانند دارد و ريشه كلفتى پر از شير، و همه مسهل باشند و بكار بردن شيرش خطر دارد، و ريشه‏اش را بايد اصلاح كرد

 

باينكه يك شبانه روز در شير تازه خواباند و سه بار شير را عوض و تازه كرد و خشكش كرد و باز در شيره كاشنى و رازيانه تا سه روز خواباند، سپس خشك كرد و بهمراه تربد و هليله و صبر از آن قرص ساخت كه داروئيست عالى.

 

و در فائق گفته: شبرم را نزد اسماء بنت عميس ديدند كه ميخواست بنوشد، فرمود: آن گرم و گير است، و او را سنا فرمود، شبرم نوعى است از شيح- پايان- گويم: سخنى در اين باره بيايد ان شاء اللَّه.