باب هشتاد و سوم: اسفند و كندر

پ‏1- در طبّ- 67- بسندى تا رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم كه نرويد اسپند از درخت و برگ و بارش جر فرشته‏اى بر آن گماشته تا آن را برساند بدان كه رسيده يا اينكه خشك شود و هيزم گردد. و راستى در ريشه و شاخه‏اش نشره‏اى است (رازيست خ ب) و در دانه‏اش درمان 72 درد است، با آن و با كندر مداوا كنيد.پ 2- و از امام صادق عليه السّلام كه پرسش شد از اسفند و لبان، فرمود: اما اسفند ريشه‏اى از آن در زمين نخزد و شاخه از آن بآسمان برنيايد جز اينكه فرشته‏اى بر آن گماشته است تا هيزم شود يا بدان جا كه بايد برسد، و شيطان 70 خانه از آن خانه كه در آنست فاصله گيرد و آن درمان 70 درد است كه آسانتر همه خوره است از آن غفلت نكنيد.پ بيان: جوهرى گفته: نشره چون تعويذ و رقيه است، در نهايه گفته: نشره بضمّ نوعى رقيه و وسيله درمانست براى بيمارى كه گمان رود جن زده است ...پ 3- در مكارم- 212- از محمّد بن حكم كه پيغمبرى بخدا عزّ و جلّ از ترسيدن امتش شكايت كرد و خدا عزّ و جلّ بدو وحى كرد، بفرما امتت اسفند بخورند، و در روايتى بفرما اسفند بنوشند كه دليرى را بيفزايد.پ 4- و از همان-.،- پرسش شد از امام صادق عليه السّلام از اسفند و لبان (در باره اسفند

همان مضمون شماره 2 را فرمود) و افزود كه و اما لبان برگزيده پيغمبرانست پيش از من و مريم بدان يارى ميجست و دودى تندتر از آن بآسمان برنيايد، و راننده شيطانها است و دفع عاهه كند، از دستتان نرود.پ 5- در فردوس: از پيغمبر صلى اللَّه عليه و آله كه هر كه 40 روز بامداد هر روزى يكمثقال اسفند بنوشد حكمت در دلش روشن شود، و از 72 درد كه آسانتر همه خوره است عافيت يابد.پ توضيح: شرح اسفند گذشت و ابن بيطار گفته: لبان همان كندر است، و گفته: خون و بلغم را بسوزاند و رطوبات سينه را بكشد و معده ناتوان را نيرو دهد و آن را بهمراه كبد گرم كند، و اگر يكمثقال آن را در آب خيس كنند و هر روز بنوشند بلغم را نفع كند و در حافظه بيفزايد و ذهن را روشن كند، و كثرت فراموشى را ببرد جز اينكه براى نوشنده كه بسيار نوشد سر درد آورد، غذا را هضم كند و باد را براند، جالينوس گفته: اگر بچشمى كه خون گرفته بريزند خوبست و آن را تحليل برد، سپس خواصّ بسيارى برايش گفته.