پ1- در طب- 48-: بسندى كه عمرو افرق بامام پنجم عليه السّلام از چكيدن شاش شكوه كرد، فرمود: اسفند را بگير و 6 بار با آب سرد بشو و يك بار با آب گرم وانگه در سايه خشك شود و با روغن كنجد (روغن گل خ ب) خالص خيس شود، و ناشتا سفوف شود كه چكش را بخواست خدا ببرد.پ بيان: ابن بيطار گفته: اسفند سفيد است و سرخ، سفيدش عربى است، جالينوس گفته: نيرويش لطيف است و گرم است در درجه 3- و از اين رو اخلاط چسبنده را برطرف كند و با بول برآورد، مسيح دمشقى گفته: كرم كدو را از شكم برآورد، و ماليدن آبش براى قولنج، عرق النساء، درد رانها خوبست و سينه را پاك كند و بلغم چسبنده شش را دفع كند، باديكه در رودهها رخ دهد
تحليل برد، رازى گفته: خون حيض و بول را بگشايد.
حبيش گفته: قى آور و مستكننده است مانند مى يا نزديك بآن، از دانهاش 25 درهم (قريب 8- مثقال بگيرند) و با آب شيرين چند بار بشويند، سپس خشك كنند و در هاون بكوبند و با الك بويزند، و 6 وقيه (در حدود نيم كيلو) آب جوشانده بر آن بريزند، و در هاون با چوبى زير و رو كنند و در پارچه حرير مانندى صاف كنند و سفلش بدور اندازند و بر آن شيره كشيده 3 وقيه (در حدود 300 گرم) عسل و دو وقيه (150 گرم) روغن كنجد بريزند كه قى فراوان آورد و جز او گفته: اگر يك و نيم مثقال از نسائيدهاش را 12 شب سفوف كنند عرق النساء را درمان كند و مجرّبست- پايان-پ 2- در طبّ- 102- بسندش از خرازينى (خرازى خ ب) كه نزديكى از از ائمه عليهم السّلام رفتم و سلام دادم و از او خواستم براى برادرم كه دچار سنگ است و خواب ندارد دعا كند، فرمود: برگرد، و هليله سياه، بليله، املج، كور، فلفل، دارفلفل، دارچينى، زنجبيل، شقاقل، وج، انيسون، خولنجان، اجزاء برابر بگير، كوبيده شوند و بيخته شوند و با روغن تازه گاو خيس شوند و با عسل آب كرده دو برابر وزن همه يا با فانيد خوب معجون شوند، و شربتى از آن معجون باندازه فندق يا دانه مازو باشد.پ بيان: كور براء بىنقطه همان مقل است كه صمغ درختى است در بلاد عرب.
ابن بيطار از جالينوس گفته: پندارند كه مقل عربى بنوشند، سنگ كليه را پخش كند و بول را بگشايد و بادهاى درهم نپخته را ببرد و دور كند، در قاموس گفته: شقاقل ريشه درختى است هندى كه پرورش دهند و نرمش كنند و باه را بهيجان آورد- پايان- وجّ: ريشه گياهى است كه در حوضها و كناره آبها رويد گرم است و خشك در درجه 3، اخلاط سخت را نرم كند، بول را گشايد، سختى سپرز را براندازد
براى درد پهلو و سينه و دل خوبست انيسون داروى معروفى است و گفتند گرم است و خشك در درجه 3- بادها را ببرد و بول و حيض را بگشايد، سدّه كبد و سپرز را براندازد، ابن سينا گفته: سدّه و بستهگى قلوهها، مثانه و رحم را گشايد.
فانيد: گويا شكر پنير يا نقل شكرى مانند آنست، در بحر الجواهر گفته صنفى شكر سرخ رنگ است گرم است و تر در درجه يكم، فانيد سجزى خوبتر آنست كه آرد ندارد و خزائنى فروتر از آن، در قاموس گفته: عفص درخت بلوط است كه يك سال بلوط دهد و يك سال عفص.
و من گويم: عفص در فارسى «مازو» است.
