پ1- در علل (ج 1 ص 14): بسندش از فضال از امام هشتم عليه السّلام كه بآن حضرت گفتم: چرا خدا عزّ و جلّ خلق را چند گونه آفريده و يك نواخت نيافريده؟
فرمود: تا در اوهام نيفتد كه او درمانده است، و هيچ صورتى در وهم خدا نشناسى در نيايد جز آنكه بنمونه آن آفريدهاى دارد تا كسى نگويد آيا خدا عزّ و جلّ ميتواند چنين و چنان صورتى بسازد و چون هر چه را گويد خدا تبارك و تعالى موجودى مانندش آفريده، و با انديشه در انواع آفريدههاش دانسته شود كه او بهر چيز توانا است.پ 2- و از همان (ص 30): بسندش از عبد العظيم حسنى كه شنيدم امام دهم عليه السّلام ميفرمود: نوح 2500 سال زيست و روزى در كشتى خواب بود و باد وزيد و عورتش فاش شد و حام و يافث خنديدند و سام آنها را تشر زد و از خنده باز داشت، و هر چه را سام ميپوشيد كه باد فاش كرده بود حام و يافث آن را پديدار ميكردند، نوح عليه السّلام بيدار شد و ديد ميخندند، فرمود: اين چيه؟ سام آنچه شده بود بدو گزارش داد، نوح دست بآسمان برداشت و دعا كرد و ميگفت:
بار خدايا آب پشت سام را ديگرگون ساز تا جز سياهان فرزند نياورد، بار خدايا آب پشت يافث را دگرگون ساز، و خدا آب پشت آنها را دگرگون ساخت، و همه سياهان هر جا باشند از حامند، و همه ترك و صقالبه و يأجوج و مأجوج و چين هر جا باشند از يافث، و سفيد پوستان همه از سام و نوح بحام و يافث فرمود:
نژاد شماها تا قيامت بردگان فرزندان سامند زيرا او بمن نيكى كرد و شما ناسپاسى من كرديد، و پيوسته نشانه ناسپاسى شما در نژادتان روشن است، و نشانه
خوشرفتارى در نژاد سام تا دنيا بجا است روشن است.پ بيان: در قاموس گفته: صقالبه گروهى باشند كه وطنشان هم مرز خزر است ميان بلغار و قسطنطينيه.پ 3- در علل (ج 2 ص 156) در خبر يزيد بن سلام است كه از پيغمبر صلى اللَّه عليه و آله پرسيد راستش خدا آدم را از همه خاك آفريد يا از يك خاك؟ فرمود: آرى از همه خاكى، و اگر از يك خاك بود مردم همديگر را نشناختند، و يك صورت داشتند، گفت: در دنيا نمونهاى دارند؟ فرمود: خاك سپيد دارد، و سبز، سرخ، و تيره و سرخ و آبى، شيرين دارد و شور، زبر و نرم و شيرى، و از اين رو است كه در مردم نرم هست و زبر، سفيد پوست و زرد پوست و سرخ پوست و گندم گون و سياه بهمه رنگهاى خاك.
