پ1- از امام صادق (ع) فرمود:
راستى فقيرهاى مسلمان چهل پائيز پيش از توانگران مسلمان در بستانهاى بهشت مىغلطند، سپس فرمود: من براى تو مثلى مىزنم، مثلش اين است كه دو كشتى بر گمركچى گذر كنند، در يكى نگاه كند و چيزى در آن نيست، گويد: آن را رها كنيد تا برود و در ديگرى نگاه كند و بنگرد كه پر از بار است، گويد: آن را نگهداريد.پ 2- امام صادق (ع) فرمود:
مصائب بخششهاى خدايند و فقر گنجينه خدا است.پ 3- امام صادق (ع) فرمود كه رسول خدا (ص) فرموده:
اى على! راستى كه خدا فقر را به خلقِ خود سپرده و هر كه آن را نهان دارد، خدا به اندازه ثواب روزهدار شب زنده دار به او بدهد، و هر كه آن را فاش سازد نزد كسى كه بر روا كردن حاجت او توانا است و آن را روا نكند، او را كشته است، هلا با تيغ و نيزه او را نكشته ولى با زخمى كه به دل آن حاجتمند زده، او را كشته است.
پ4- امام صادق (ع) فرمود:
هر آنچه ايمانِ بنده فزايد، تنگى معيشت او بدان بيشتر گردد.پ 5- امام صادق (ع) فرمود:
اگر اصرار و مطالبه پيوسته مؤمنان نبود به درگاه خدا براى طلب روزى، از اين حال فقر هم كه دارند، خدا آنها را به وضع بدترى منتقل مىكرد.پ 6- امام صادق (ع) فرمود:
به هيچ بندهاى چيزى از دنيا داده نشده جز براى عبرت گرفتن، و از بندهاى چيزى دريغ نشده جز براى آزمودن.پ 7- امام صادق (ع) فرمود:
شيعههاى پاك ما در دولت باطل جز قوت بهرهاى ندارند، به مشرق برويد يا به مغرب هرگز جز قوت روزى به دست نياريد.پ 8- امام صادق (ع) فرمود كه: پيغمبر (ص) فرموده:
اى على! حاجت سپرده خدا است نزد خلقش، هر كه آن را پيشِ خود نهان سازد و با آن بسازد، خدايش ثواب نمازگزار دهد كه آن را نزد كسى برد و اظهار كند كه بر روا كردن آن توانا است و آن را روا نكند، او را كشته باشد، هلا او را با تيغ و نيزه نكشته ولى به زخمى كه بر دل او زده است او را كشته.
پ9- امام صادق (ع) فرمود:
به راستى خدا عز و جل روز قيامت به فقرا و مسلمانان توجّه نمايد به مانند يك عذرخواه و مىفرمايد: به عزّت و جلالم سوگند، من براى خوار داشتن شما در دنيا ندارتان نكردم و هر آينه امروز خواهيد ديد كه با شما چه مىكنم، هر كه در دار دنيا احسانى به شما كرده است، دست او را بگيريد و او را به بهشت بريد، فرمود كه:
يكى از آنها گويد: پروردگارا! دنيا داران بر خود رقابتها و خوشيها كردند، و زنان را نكاح كردند و جامههاى نرم پوشيدند و خوراكها خوردند و به كاخها نشستند و مركبهاى مشهور را سوار شدند، به من هم بده مانند آنچه به آنها دادى، خدا تبارك و تعالى مىفرمايد:
براى تو و هر يك از شما بندهها است، مانند هر آنچه به همه اهل دنيا دادم از روزى كه دنيا بوده تا روزى كه به پايان رسيده هفتاد برابر.پ 10- امام صادق (ع) فرمود:
هيچ آدمىزاده مؤمنى نبود جز اينكه فقير بود و هيچ آدمى زاده كافر نبود جز اينكه توانگر بود تا ابراهيم (ع) آمد و عرض كرد (در سوره ممتحنه است): «پروردگار ما ما را وسيله آزمايش آن كسانى كه كافرند مساز» پس خدا در اينان اموال و حاجت مقرر داشت و در آنان هم اموال و حاجت مقرر داشت.پ 11- امام صادق (ع) فرمود:
مرد توانگرى نزد رسول خدا (ص) آمد كه جامه پاكيزهاى داشت و خدمت رسول خدا (ص) نشست، و مرد ندارى آمد كه جامه
چركينى داشت و پهلوى آن توانگر نشست، و آن توانگر جامه خود را از زير زانوهاى او جمع كرد، رسول خدا (ص) به او فرمود: ترسيدى از فقر او چيزى به تو بچسبد؟ گفت: نه، فرمود: ترسيدى از دارائى تو چيزى به او بچسبد؟ گفت: نه، فرمود: ترسيدى جامه تو چركين شود؟ گفت: نه، فرمود: پس چه تو را واداشت كه اين كار را كردى؟ در پاسخ گفت: يا رسول اللَّه! به راستى مرا همنشينى است كه هر زشتى را براى من آرايش مىدهد و هر زيبائى را براى من زشت مىنمايد، من نيمى از هر چه دارم به او دادم، پس رسول خدا (ص) به آن مردِ ندار فرمود: آيا مىپذيرى؟ گفت: نه، آن مرد گفت: براى چه؟ در پاسخ گفت: مىترسم در دل من در آيد آنچه در دل تو در آمده است.پ 12- فرمود (ع): در مناجات موسى است كه:
اى موسى! هر گاه ديدى فقر روى آورده بگو: مرحبا به شعار صالحان، و هر گاه ديدى توانگرى آورده، بگو: گناهى است كه كيفر آن شتافته است.پ 13- امام صادق (ع) فرمود: پيغمبر (ص) فرموده است:
خوشا بر مستمندان از شكيبائى و هم آنهايند كه ملكوت آسمانها و زمين را معاينه كنند.پ 14- پيغمبر (ص) فرمود:
اى توده مستمندان! پاكدل باشيد و به جان از خدا رضايت
دهيد تا خدا بر فقرتان جزا دهد و گر نه پاداشى نداريد.پ 15- از امام باقر (ع)، فرمود:
هر گاه روز رستاخيز شود، خدا تبارك و تعالى فرمايد تا يك جارچى برابر او جار كشد: فقيرها كجايند؟ گروه بسيارى از مردم بپاخيزند، پس خدا مىفرمايد: اى بندگانم! گويند: لبيك اى پروردگارِ ما، پس خدا مىفرمايد: من شما را فقير نكردم براى آنكه شما را نزد خود خوار شمردم ولى شما را برگزيدم براى چنين روزى، شما به چهره مردم محشر خوب نگاه كنيد و روى همه را بازرسى كنيد، هر كه به شما احسانى كرده كه آن را جز براى رضاى من نكرده است، به او از طرف من بهشت عوض بدهيد.پ 16- از مفضل كه امام صادق (ع) فرمود:
اگر اصرار شيعه نبود به درگاه خدا براى طلب روزى، از همين حالى هم كه دارند خدا آنها را به حالى بر مىگردانيد كه تنگدستتر باشند.پ 17- از محمد بن حسين بن كثير خزّار كه امام صادق (ع) به من فرمود:
آيا نمىروى به بازار؟ آيا نمىبينى ميوه مىفروشند و چيزهائى را كه دلت مىخواهد؟ گفتم: چرا، پس فرمود: هلا به راستى در برابر هر چه ببينى و نتوانى آن را خريدارى كنى، برا تو در نزد خدا حسنهاى است.18- امام صادق (ع) فرمود:
راستى كه خدا جلّ ثناؤه محققاً عذر خواهى كند از بنده مؤمن
و حاجتمند خود در دنيا چنانچه برادرى از برادر خود عذر خواهى كند، خداوند مىفرمايد: به عزّت و جلالم سوگند، من تو را در دنيا ندار و نيازمند نكردم از راه اينكه تو نزد من خوار و بىمقدار بودى، اين پرده برگير و بنگر كه از دنيا چه عوضى به تو دادهام، فرمود: آن پرده را بالا مىزند و مىگويد: آنچه را از من دريغ داشتى با اين عوضى كه به من دادى، زيانى براى من نداشته.پ 19- امام صادق (ع) فرمود:
چون رستاخيز شود، گردونه از مردم برخيزند و تا در بهشت بيايند و درِ بهشت را بزنند، به آنها گفته شود: چه كسانيد؟ در پاسخ گويند:
ما درويشان و ندارها هستيم، به آنها گفته شود: آيا مىخواهيد حساب نرسيده به بهشت در آئيد؟ در پاسخ گويند: به ما چيزى نداديد كه از ما حساب بكشيد، پس خدا عز و جل مىفرمايد:
راست مىگويند، به بهشت در آئيد.پ 20- از مبارك غلام شعيب، كه شنيدم امام كاظم (ع) مىفرمود: راستى كه خدا عز و جل مىفرمايد: راستى كه من به توانگر تواناى مالى ندادم كه نزد من ارجمند و گرامى است و فقير را بىچيز نكردم براى آنكه نزد من خوار و بىمقدار است و اين خود براى آزمايش توانگر است به وجود بىنوايان و اگر بىنوايان نباشند، توانگران مستحقّ بهشت نگردند.پ 21- از امام صادق (ع) كه فرمود:
توانگرانِ شيعه ما، امين ما هستند بر محتاجان آنها، ما را در باره
آنها منظور داريد تا خدا شما را منظور بدارد.پ 22- از امام صادق (ع) كه امير المؤمنين (ع) فرمود:
فقر براى مؤمن خوشنماتر است از خطّ بر گونه اسب.پ 23- از سعيد بن مسيّب، گويد: از على بن الحسين (ع) پرسيدم از تفسير قول خدا عز و جل (33 سوره زخرف): «و اگر نبودند مردم يك امّت» فرمود: مقصود اين آيه: أُمّت محمد (ص) است كه اگر همه بر كيشِ كفر بودند «هر آينه مقرّر مىداشتيم براى آن كسانى كه به رحمان كافرند خانههائى كه سقفش از نقره باشد» و اگر خدا با امت (يعنى كفّار آنها و منافقان آنها) چنين معاملهاى مىكرد، مؤمنان محزون مىشدند و اين غم، آنها را فرا مىگرفت و ديگران با آنها زناشوئى نمىكردند و با آنها هم ارث نمىشدند (و اين مايه قطع نسل و فناى مؤمنان مىشد.)
باب
پ1- راوى گويد: مردى خدمت امام صادق (ع) رسيد و عرض كرد: اصلحك اللَّه، راستى كه من مردى هستم و تنها رو به
سوى شما دارم به واسطه دوستى و ارادت به شما و اكنون به سختى حاجتمند شدهام و من به وسيله ارادت به شما خود را به خاندان و تبارم نزديك كردم تا بدين وسيله به من كمك كنند، ولى اين خود بيشتر مايه دورى آنها از من گرديد، فرمود: آنچه خدا به تو داده است (يعنى ولايت اهل بيت (ع) بهتر است از آنچه كه از تو گرفته است (يعنى مال دنيا و مهرورزى خاندان و عشيره)، گفت: قربانت، دعا كنيد برايم كه خدايم از خلقِ خود بىنياز كند، فرمود: خدا روزى هر كس را به دست هر كس قسمت كرده است كه خواسته و صلاح دانسته ولى تو از خدا بخواه كه تو را از احتياجى كه به در خانه مردمان پست بىچارهات كند بر كنار و بىنياز سازد.پ 2- از امام صادق (ع) كه فرمود:
فقر، همان مرگِ خونين است، (راوى) گويد: من به امام صادق (ع) گفتم: نداشتن و فقر از پول طلا و نقره را (مىفرمائيد)؟ در پاسخ فرمود: نه، ولى نداشتن و فقرِ دين است.
